نمونه سوالات درس تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی

استاد افشار

1- ارکان تمدن را بنویسید ؟ (5مورد را نام برده و توضیح دهید)

1-     دین : مهمترین رکن و ارزیابی کننده ابزارهای معنوی و فراملیتی است.که ضمن هدایت جامعه ، به تمدن نیز هویت بخشیده در تقویت سایر عناصری چون اخلاق ، سنت ها و معرفت هنری موثر باشد.

2-     اخلاق : عامل پیوند دهنده ی اجتماع انسانی ، بازدارنده ی خطا و باعث ایجاد رعایت نمودن حقوق دیگران در جامعه است.

3-     جغرافیا : ظرف مکانی رشد فضائل انسانی همراه با سایر عوامل وابسته به آن مثل اقلیم و آب و هوا که میتواند در بوجود آمدن تمدن بسیار موثر باشد.

4-     زبان : اساسی ترین رکن موجودیت انسان که در بیان اندیشه ها و عقاید موثر بوده همچنین در انتقال مفاهیم کلیدی تمدن هم  نقش بسیاری دارد.

5-     علوم و فنون : عالیترین محصول دانش بشری است . ابزار عامل برتری تمدن و رشد و دوام اجتماعی است.

2- شاخصه های عمومی تمدن را بیان نمایید ؟

1-            دارای ثبات نظام شهری که تابع  مناسبات قانونی و اجتماعی.

2-            دارای حکومت جهت نظم اجتماعی جامعه.

3-            پیدایش تخصص و اصناف مختلف و تبعیت آنها از مقررات .

4-     همه ی تمدنها قوانین و قواعد ثابت دارند و دارای نهادهای قانون گذاری جهت طراحی قوانین و ایجاد مقررات هستند.

5-            دارای مراکز اجرایی جهت ارشاد ، هدایت و اجرای قوانین و نظارت.

6-            دارای مراکز اقتصادی و سیاسی و جهت دهنده ی اینگونه فعالیتها .

7-     اقدام و تاسیس نهادهای علمی و سازمانهای مرتبط جهت آموزش و تربیت افراد جامعه.

8-            تلاش و کوشش به تکامل نظام اخلاقی و رشد معنویت .

3-علل موثر در انحطاط تمدنها را نام برده و یکی را توضیح دهید ؟

1-            دوری از خدا و روی آوردن به شرک و بت پرستی.

2-     تعصب و تبعیض نژادی: این بلا موجب میشود که وحدت وجودی انسان فراموش شود و نسب و قوم مداری است که ارزشمند میشود.

3-            اختلافات طبقاتی.

4-            حرص و آزمندی.

5-            نفاق و تفرقه.

6-              پایمال نمودن حق مستضعفان و مظلومان.

4-تفاوت و تشابه فرهنگ با تمدن را بیان کنید ؟

الف ) تمدن بیشتر جنبه ی علمی ، عینی ،فنی و اطلاعاتی دارد ولی فرهنگ بیشتر جنبه ی ذهنی و معنوی مانند موضوعاتی چون هنر، فلسفه ، حکمت ، ادبیات ، اعتقادات مذهبی و غیر مذهبی .

ب ) تمدن بیشتر جنبه ی اجتماعی دارد ولی فرهنگ بیشتر جنبه ی فردی دارد.

ج ) تمدن انباشت پذیر و بازگشت پذیر است ولی فرهنگ همواره در حال  دگرگونی و فزونی است.

5-تمدن اسلامی را تعریف کنید ؟

تمدنی دینی که همه ی مولف های آن (دین ، اخلاق، علم ، عدالت ، قوانین و مقررات، اصول دینی و ...) بر محور دین اسلام درچارچوب آموزه های قرآنی و متکی بر سنت پیامبر (ص) را تمدن اسلامی  گویند.

6-ارکان و شاخصه های (5مورد )تمدن اسلامی را نام برده و یکی را توضیح دهید؟

1-            قوانین دینی.

2-            نگرش توحیدی.

3-            عامل خرد ورزی.

4-            علم و دانش اندوزی.

5-            رعایت حقوق مظلومان و مستضعفان.

6-            هجرت.

7-     تسامح و تساهل: اسلام در شرایطی به بشریت عرضه شد که دنیا اسیر تعصبات دینی و قومی مسیحیت و زرتشت بود. در چنین شرایطی اسلام با توصیه به مسلمانان ضمن ترک رهبانیت و انزوا ، راه وسط را برای رسیدن به جامعه ای مطلوب معرفی کرد. پس از فتح سرزمینهای جدید و به نشر دین اسلام به لحاظ زمان و مکان که با فطرت بشر تطبیق داشت ، دینی ساده و بی پیرایه ، صلح دوست ، عاطفی و آزاد اندیشی به دور از تعصبات قومی و قبیله ای باابزار کار آمد مدارا با اهل کتاب ، همه ی را زیر یک لوا گرد هم آورد و جامعه را به اعتدالی همه گیرهدایت ساخت.

7-تآثیر تمدن های پیشین در تمدن سازی اسلامی را بنویسید ؟

رشد و نمو تمدن اسلامی در گرو مساعدت و حضور اقوام و ملل مختلف شکل گرفت که هریک حسب پیشینه و تواناییهای تمدنی خودشون نقش زیادی در گسترش و توسعه اسلام داشتند. به کمک فتوحات مسلمانان تمدنهای یمن ، بین النهرین ، ایران ، شام ، مصر، اندلس و بهم نزدیک شدند و در پی ارتباط نزدیک و رویایی سرنوشت ساز ، تمدن اسلامی به مفهوم کامل  شکل گرفت.در زمان کمی تمدن اسلامی با توجه به آثار و آموزه های قرآنی و سنت نبوی  وارث تمدنها و فرهنگهای قدیم شرق و غرب شدکه دچار نقصان بودند ضمن اینکه  همه ی مظاهرو نشانه هاو عناصر عبری ، سریانی ، ایرانی، یونانی، هندی و حتی چینی و سایر تمدنها را در خود حفظ کرد و عناصرکه همجنس قومی و نژادی نبودند را با تسامح و تساهل فرهنگ اسلامی آمیخته نمود و عامل وحدت (قرآن و سنت نبوی همچنین آداب و رسوم مشترک دینی) را  جایگزین نمود و موجب همگرایی و وفاق همه ی ملیتها و اقوام با محوریت قرآن کریم شد تا در سایه امنیت اجتماعی و آموزه های غنی قرآنی به تبادل و ترکیب عمده ی تمدنی گردند.این هم سویی همه ی ملل و اقوام از سویی به انقلابی فراگیر و نهضتی کارآمد مبدل شدو از سویی باعث رشد ، پیشرفت و توسعه علمی ، مادی و معنوی مسلمانان شد .تاسیس مدارس و مکانهای علمی یکی پس از دیگری در قلمرو تحت نفوذ تمدن اسلامی رو به افزایش بود وموجب رقابت علمی و مبادلات فرهنگی گردید.

8-تاثیر تمدن ایرانی بر تمدن اسلامی را شرح دهید ؟

یکی از تمدنهای مهم و تاثیر گذار بر فرهنگ و تمدن اسلامی ، تمدن ایرانی است.مشارکت و مداخله ایرانیان در اوج گیری تمدن اسلامی طبق استناد منابع تاریخی با توجه به پیشنه ی کهن و غنی  خود است . تمدن و قوام ایران باستان بر مدار وحدت ملی و ثبات ارضی بنا شده بود.آثا به جامانده از واپسین سلسله ایرانی (ساسانیان) که مدت 400سال بر بخشهای بزرگی از جهان آن روز فرمانروایی میکرد حکایت از توانمندی و ارجمندی دولتمردان ایرانی بود  که به علم و دانش پروری یک پایگاه علمی در مشرق زمین قلمداد میشده است.ترجمه کتب ارزشمند هندی و یونانی و سریانی به زبان پهلوی نتایج توسعه علم پزشکی و نجوم و ادبیات مذهبی و حماسی درایران به همراه داشت. توفیق ایرانیان در عرصه های مهمی مثل تشکیلات اداری و ایجاد مناصب مختلف دیوانی و تقویت ساختار حقوقی موضوعی است که تمدن نویسان به آن اذعان داشته اند. حتی در دوره ای فرهنگ و زبان عربیکه دچار ضعف و سستی شده بود این ایران بود با توجه به مراکز مهمی که در شهرهای خود داشت موجب حفظ و توسعه این زبان شد. این در حالی  بود که در هیچ شرایطی زبان فارسی ترک نشد  حتی زمانی که دو سه قرن از عرصه کتابت و انشاء ایرانیان دور بودند. ایرانیان با فرهنگ یونانی هم بیگانه نبودند ، از زمان حمله اسکندر و در عصر سلسله سلوکیان ایران با پذیرش دانشمندان فراری  یونانی استفاده نمود واز جندی شاپور در عرصه دانش علمی در جهان یاد می شده است. خلفای عباسی که به کمک ایرانیان روی کار آمده بودند به پاس این خدمت کارها و مشاغل مهمی را به ایرانیاندر دربار خلفای اسلامی  واگذار کردند.حتی موجب توسعه شهر های ایران شدند.خاندانهای ایرانی اثرگذار مانند نوبخت و برمک  بطور فعال در عرصه های علمی و سیاست حضورز داشتند وموجب گرایش و حفظ اداب و رسوم  ایرانیا بودند.فرهیختگان ایرانی در حوزه های مختلف علمی و دینی سیاسی و اجتماعی سر امد بودند . بیشتر حاملان و حافضان احادیت ایرانی بودند و یا درایران پرورش یافته بودند.مفسران قرآن ، عالمان اصول فقهی و کلامی و شرعی نیز ایرانی بودند. ابن خلدون حسب حدیثی از پیامبر (ص) نقل نمودند که : اگر دانش بر گردن آسمان آویزد ، قومی از مردم فارس بدان نایل آیند و آن را به دست می آورند.

9-ادوار نهضت ترجمه را معرفی و ویژگیهای آن را بنویسید ؟

دوره اول : از خلافت منصور شروع و با وفات هارون الرشید پایان میابد.اولین گام نهضت ترجمه در این عصر بود از ویژگیهای این دوره حضور پزشکان ،منجمکان و برخی ادیبان در دربار خلافت اسلامی و و توجه خلافا به نجوم ، علم پزشکی و سیاست ، قصص و زندگی شهریاران بود.

دوره دوم : این دوره عصر طلایی که با خلافت مامون آغاز و به خلافت مقتدر ختم میشود. با توجه به روی کار آمدن خلفای بی تدبیر و علم نشناس بعد از خلافت مامون نشانه های ضعف دولت عباسی و البته نهضت ترجمه آشکار شده بود.

دوره سوم :از سال 300 هجری آغاز و تا نیمه ی قرن چهارم هجری ادامه داشت.به رغم تلاشهای زیاد نخبگان بزرگ فن ترجمه ، عصر افول نهضت علمی مسلمانان محسوب میشد.بی توجهی خلفای این عصر ، ضعف عمده در دستگاه خلافت به دلیل رشد مخافان دربار عباسی ، رقابت نخبگان سیاسی و کم اعتبار شدن مرکز علمی بغداد(بیت الحکمه ) از جمله رکود علمی این دوره  است . از سویی دامنه جریان نهضت علمی به سایر مملکتهای تابعه خلافت اسلامی کشیده شد و نقش فرهنگی بیت الحکمه و مهاجرت نخبگان علمی به دیگر نقاط رونق زیاد بیت الحکمه به سایر مراکز علمی جهان اسلام منتقل شد و کتابخانه های آنها هم رونق تازه ای گرفت.

10-دلایل توجه مسلمانان به ترجمه آثار تمدنهای مختلف را نام برده و یکی را توضیح دهید ؟

عوامل درونی

1- تاکید قرآن بر علم اندوزی ، دانش افزایی و خرد ورزی.

2- توصه های مکرر پیامبر(ص) مبنی بر کسب علم حتی از کافران و یا دورترین مکانها.

3- نیاز جامعه به علومی مثل پزشکی برای گریز از رنج و بیماری.

4- اعتقاد خلفا به علوم ستاره شناسی ، طالع بینی .

5- سیاست گشاده دستی و بخشندگی خلفا و کارگزاران در پرداخت هدایا و مقرریهای بسیارجهت جلب توجه عالمان.

6- تکریم دانشمندان ، محققان ، ادیبان .

7- برپایی مجالس سخنرانی و منظرات علمی توآم با آزادی کلام و اندیشه به تولید علم و توسعه دانش.

عوامل بیرونی

1- فتوحات اسلامی و رویارویی مسلمانان با تمدنهای مختلف.

2- انتقال مرکز خلافت از شام به بغداد و تاثیر زیاد فرهنگ ایرانی بر دربار خلافت اسلامی.

3- نزدیکی بغداد به دارالعلم جندی شاپور و انتقال زیاد علوم ، شارحان و دانشمندان آن به بغداد.

4- مهاجرت اهل ذمه به پایتخت خلافت اسلامی و انتقال علوم و معارف سرزمین متبوع بدانجا از این منظر که علوم عقلی و نقلی توسط عجمان به اسلام راه یافت.

5- حضور اندیشمندان با گرایش های مذهبی و ملیتهای مختبف در دربار عباسیان بدلیل تسامح فرهنگی و مذهبی خلفا و وزاری آنها

10-دلایل توجه مسلمانان به ترجمه آثار تمدنهای مختلف را نام برده و یکی را تو

11-پیامدهای نهضت ترجمه را ذکر نمایید ؟

1- توسعه تمدن اسلامی ازطریق رویاروییو آمیخته شدن با مفاهیم تمدنهای سریانی ، ایرانی ، یونانی ، مصری ، هندی.

2- ظهور و بروز استعدادهای علمی خلاق و عرضه ی دستاوردهای بزرگ علمی.

3- خروج مسلمانان از ایمان ساده توآم با تعبد و تقلید.

4- آغاز عصرب تفسیر قرآن و جدایی آن از علم حدیث.

5- رشد علم کلام در نتیجه نفوذ فلسفه یویان.

6- به وجود آمدن گروههای اجتماعی و فرهنگی.

7- رشد و گسترش زبان عربی به عنوان زبان علمی جهان اسلام.

8- افزایش تعداد مدارس علمی یا مکتب خانه ها در کنار مساجد.

9- یکی دیگر از نتایج تاسیس کتابخانه ، دارالعلم و بیت الحکمه و توسعه مراکز و مدارس علمی و موسسات پژوهشی و تحقیقاتی و ایجاد رصد خانه و تجهیز آنها با بهترین امکانات و افزار های علمی و رفاهی .

10-   رواج صنعت کاغذ و رونق کار ترجمه ،مشاغل جدید و پر در آمد چون کاغذ سازی (وراقی ) ، نساجی ، صحافی و کتاب آرایی و مشاغل وابسته.

11-   از نتایج منفی این نهضت ، انحصار علم و فن ترجمه در دست خاندانهای مشهور بود.

12-از نهادهای آموزشی جهان اسلام نقش مساجد را توضیح دهید و یک نمونه از مساجد در این خصوص را معرفی نمایید؟

نیاز مسلمانان به داشتن مکانی جهت عبادت و انجام فرایض دینی ، مسجد را به کانون گردهمایی سیاسی ، فرهنگی و نظامی تبدیل کرده بود حتی نقشهای دیگر از جمله یک پایگاه قضایی ، یک نهاد دولتی ، اجتماعی ، نظارتی ، آموزشی جهاد را هم میتوان متصور بود. ساختن مساجد علاوه بر اینکه یک فضیلت محسوب میشود. چون که ساختمان مسجد بسیار ساده و بی تکلف بود ، در یک شهر تعداد زیادی مسجد توسط بنیانگزران مساجد ساخته میشد.مسجد محل گر همایی دانش پژوهان و استادان جهت مباحثه و مناظره مطالب علمی محسوب میشود. استادان مذاهب شافعی و مالکی هر یک پای ستونی ویژه حلقه های تدرسی خود را برقرار میکردند به همین سبب ، (حلقه ) یکی از شیوه های آموزشی شد.استاد روی تشک ، صندلی یا نیمکت می نشست و دانشجویان بصورت نیم دایره روبروی استاد قرار میگرفتند.بطورمثال میتوان به مسجد جامع منصور در بغداد اشاره نمود که به دستور منصور عباسی بین سالهای 145 تا 149هجری ساخته شد. به کمک دانشمندان و فقهای بزرگ ، استادانی که حلقه های درسی مذهبی و علمی را به عهده داشتند . شمار حلقه های دائمی این مسجد با توجه به گزارش منابع به چهل تا پنجاه حلقه میرسید که خود بیانگر توسعه و رونق علمی آنجا بود.

13-مدارس بزرگ جهان اسلام را نام برده و یکی را توضیح دهید ؟

1- مدارس بغداد.

2- مدارس ایران.

3- مدارس مصر.

4- مدارس شام.

5- مدارس مغرب.

6- مدارس اندلس.

7- جامعه.

8- رباط: در اصل نوعی بنای نظامی و قلعه تدافعی بزرگی بصورت مستطیل شکل و با برجهای دیدبانی بود که مجاهدان در راه خدا جهت حفظ سرزمینهای اسلامی از حملات دشمنان چه از سوی دریا یا خشکی و یا جلوگیری از شورشهای داخلی ساخته بودند .

9- خانه دانشمندان.

10-      کتابفروشی.

11-      بیمارستانهای آموزشی

14-ساختار  و شیوه آموزش در دانشگاههای اسلامی را توضیح دهید ؟

1- استاد و شیوه آموزشی: ماهیت استاد این طور بود که دانش پژوه بدون استاد مثل انسانی بدون خدا و یا راهنما محسوب میشد.در نظام تعلیم و تربیت اسلامی به وجود استاد و راهنما تاکید زیادی شده است.در ادبیات اسلامی میان سه گروه آموزشی معلمان مساجد، مربیان ، مودبان خصوصی و استادان مدارس و دانشگاهها تفاوت وجود دارد

2- معید : استادیار کسیکه در در کار تدرس ، دستیار استاد در امر آموزش گفته میشود که بطور عمده این فرد شاگرد ممتاز همان استاد محسوب میگردد.

3- دانشجو: درس خواندن و یا در حلقه ی علمی استاد حاضر شدن افتخاری بود که در نظام آموزشی اسلامی به دانشجو اعتبار می بخشد. که به دو صورت ثابت و تمام وقت تحصیل میکردند.

15-چگونگی نفوذ و گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در اروپا را بیان نموده و یک نمونه از سرزمینهایی که مورد نفوذ تمدن اسلامی قرار گرفته را شرح دهید ؟

آنچه که خیلی سریع به اروپا وارد شد ایدئولوژی اسلامی ازطریق فتوحات بود.به بیان دیگر ارتباط سیاسی و تجاری یونان و روم باستان با سرزمینهای مصر و شام و مغرب باعت ایجاد منافع مشترک و روابط تنگاتنگ با اروپاییان دراسپانیا و سیسیل گردید. این فتوحات زمینه ساز تمدنهای مختلف وگسترش تبادل فکر و فرهنگ میان ملل شد. چنگ و جهاد مقدس ضمن گسترش مفاهیم جدید و انتقال ارزشهای اسلامی میان توده های آسیب پذیراستثمارشده آمیختگی تمدنها را ایجاد گرد چرا که اسلام را دین معتدل و عدالت خواه دیدند. همچنین ترجمه متون کهن اروپاییان و تالیف آثار علمی جدید با رویکرد تبفیقی و یااصیل ، روابط اقتصادی و تجارت آزاد مبتنی بر برتری مسلمانان ، جنگهای صلیبی 200 ساله ، رفتن هنرمندان و مهاجران مسلمان به غرب و قبول وطن توسط انان در آن سرزمینها  باعث نفوذ و گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در اروپا محسوب میگردد. یکی از سرزمینهایی که مورد نفوذ تمدن اسلامی قرار گرفته بود اندلس بود چرا که مسلمانان به عنوان تولید کنندگان و عرضه کنندگان و اروپاییان به عنوان مشتریان متاع های اسالمی در آنجا حضور فعال داشتند.فتوحات اسلامی در اندلس آغاز و پس از سه سال بیشتر اسپانیا به تصرف مسلمانان درآمد. بیدادگری فرمانروای گوتی در اسپانیا موجب فتح آنجا برای مردم به منزله ی یک انقلاب اجتماعی بزرگی محسوب میشد. اولین فاتحان اسپانیا طارق بن زیاد و موسی بن نصیر بودند و از شهر های مهم این سرزمین میتوان به قرطبه و غرناطه اشاره کرد.

16-عوامل و نتایج علل درونی ضعف و انحطاط تمدن اسلامی را بیان نمایید ؟

1- ضعف خلافت اسلامی.

2- خودکامگی و استبداد.

3- اشرافی گری و فساد درباریان.

4- انحطاط اخلاقی و حکومت اسلامی.

5- جنگهای داخلی.

6- تجزیه امپراطوری اسلامی.

7- آشفتگی جهان اسلام.

17-علل بروز جنگ های صلیبی را بیان نمایید ؟

1-انگیزه های دینی و مذهبی: برانگیختن شور مذهبی در اروپا به منظور اعطای قدرت سیاسی و مذهبی کلیسا و تعمیق سطحی مسیحیت و بازگشت مجدد هیبت از دست رفته کلیسا و بپا کردن شعله های جنگ جهت احیای تفکر مذهبی طی مدت دو قرن جنگ های صلیبی وافزوده شدن شمار مسیحیان و ازدواج آنان با بومیان سوریه که موجب اختلاط نژاد میان آنها بود. 

2-اوضاع آشفته اروپا و مغرب زمین: وضعیت بد اقتصادی و فرهنگی ( قوانین دست و پا گیر اجتماعی، نظام خشن ارباب ورعیتی ، گرانی ، قحطی، خشکسالی و رشد بیماریهای واگیر دار)باعث شده یود که غریبان(اروپاییان) به شرق اسلامی تمایل پیدا کنند و در جنگ های صلیبی شرکت نمایند.

3-تحریک عواطف مسیحیان یا دعاوی کذب: یکی دیگر از علت بروز جنگهای صلیبی تحریک عواطف مسیحیان و دعاوی درویش مسیحی(پطرس زاهد)بود مبنی بر آزار و اذیت زائران مسیحی بیت المقدس توسط مسلمانان.

4-دلایل اقتصادی:یکی دیگر از علل بروز جنگهای صلیبی گریختن از مشکلات اقتصادی داخلی و رهایی از فقر و تنگدستی و تجارت پرسود بود که صلیبیان را به تصرف شهرهای بزرگ اسلامی سوق میداد.همچنین گسترش سیاسی سلطه غرب بر شهرهای بزرگ تا فلسطین ارتباط تجاری شرق و غرب را آسان میکرد.میتوان گفت جنگهای صلیبی اولین تجربه استعمار غرب جهت بهره برداری همه جانبه اقتصادی بود.

5-هرج و مرج داخلی جهان اسلام:نزاع سیاسی خلفای فاطمی و عباسی با یکدیگر، آشوب و انقلابهای مذهبی در اقصی نقاط جهان اسلام ، قدرت گیری سلجوقیان ، شرایط ناامن همه این عوامل یعنی شرایط داخلی و آشفتگی موجود در جهان اسلام باعث انگیزه های قوی مذهبی و اقتصادی صلیبیان برای حمله به مرزها و شهرهای اسلامی و  تحقق اهداف تهاجم بود.

18-نتایج نامطلوب جنگهای صلیبی را بیان نمایید؟

1- اختلاط نژادی: حمله صلیبیان به شرق مدیترانه و ماندن در مناطق درگیر جنگ باعث شده بود که سربازان مسیحی با زنان مسیحی سوریه ازدواج کنند و در نتیجه علاوه بر زیاد شدن شمار مسیحیان ، ازدواج آنان هم با بومیان سوریه موجب اختلاط نژاد میان آنها شد.

2- رونق فساد اجتماعی: گسترش فساد و فحشا در مناطق اشغال شده توسط صلیبیان

3- تخریب شهرهای اسلامی: بون تردید آثار مخرب جنگ ، ویرانی بخشهای تمدن است بهمین گونه بسیاری از شهرهایی که در مسیر لشگریان صلیبی قرار داشتند ویران شدند و یا از رونق افتادند.

4- قتل عام عمومی: بسیاری از مورخان ضمن تشریح چنگهای صلیبی به کشتار بی سابقه مسلمانان اشاره کرده اند مانند غرت و چپاول شام و یا محاصره چهل روزه بیت المقدس و فتح آن که هرگز بدون خونریزی و قتل عام مقدور نشد.

19-نتایج حمله مغول به سرزمین تمدن اسلامی را شرح دهید ؟

1- ویرانی و تاراج شهرها: یکی از عوارض بد جنگ غارت و چپاول قوم مغلوب و پیروزمندی مهاجمان است پس مهمترین نتیجه ی مستقیم جنگهای فراگیری چون تهاجم همه جانبه مغولان ، غارت و ویرانی شهرها است.

2- انهدام کانونهای علمی: وسعت و دامنه ی حمله مغولان به حدی بود که هیچ چیزی از حمله آنها در امان نمیماند از جمله نهادهای علمی، کتابخانه و آموزشگاهها یا این که  افراد کشته میشدند و یا کتابها را به مناطق امن ضمن گریختن میبردند و تا سالها در وحشت و غربت و دور از وطن باقی میماندند.

3- ویرانی آبادی ها و نابودی نظام آبیاری : در نتیجه حمله های وحشتناک مغولان بیشتر شهرها به ویژه بغداد ویران شدند و در این میان بیشترین آسیب جدی به مناطقی رسید که به لحاظ اقتصادی رونق و زمینهای آباد داشتند که  به سرزمینهای بایر تبدیل  شدند. 

جزوه شبکه های اجتماعی

 استاد بوستانچی

شبکه های اجتماعی

یک شبکه اجتماعی یک ساختار اجتماعی است که ازگرههایی تشکیل شده اند که توسط یک یا چند نوع خاص از وابستگی بهم متصل هستند مانند دوستی ها ، خویشاوندیها ، مسیرهای هواپیمایی و ...

 گرهها (تارک ها ) :

گرهها که به آنها عامل ها یا تارک ها یا آیتم ها هم گفته میشوند میتواند نمایانگر چیزهای بیشتری باشند اغلب آنها نماینگر مردم یا ساختارهای اجتماعی نظیر گروهها ، تیم ها ، سازمان ها ، نهادها ، استان ها یا حتی کشورها و غیره .... باشند.

رابطه : روابط ارتباطی است که میان گرهها برقرار است . روابط میتواند دوستی ، علاقه ، اطمینان ، یا برعکس تعارض و یا بسیاری چیزهای بیشتر باشد . روابط میتواند یک سویه یا دوسویه باشند.

ویژگیهای شبکه های اجتماعی

1-  هویت : هویت در شبکه های اجتماعی به سمت واقعی تر شدن پیش میرود و افراد مایل نیستند فرد ناشناس را به لیست دوستان خود اضافه نمایند.

2-  به اشتراک گذاری و یادگیری : افراد علاقه مندند هر چه سریع تر اطلاعات یا محتوایی را که تولید کردند به اشتراک گذارند این محتوی ممکن است خبر ، فیلم ، عکس یا مقاله یا طنز یا دیدگاه شخصی یا تجربیات آنها باشد.

3-  بسیج کنندگی و سازماندهی: شبکه های اجتماعی قدرت بسیج کنندگی دارند یعنی میتوانند افراد را در یک زمان و مکان در محیط واقعی گرد هم آورند یا در محیط مجازی به کمپین بپردازند.

4-  دوستی : تعمیق دوستی ها بین همکلاسی ها ، همکاران ، هم عقیدها ، دوستی های بین جنس مخالف و غیره ...

5-  استناد و تعمیم : فیلم ، عکس ، صدا و متون اصلی رسانه ها قابلیت استناد و تعمیم را بالا برده است.

6-  گپ زدن ( چت کردن ): شبکه های اجتماعی قابلیت گپ زدن یا چت کردن را بالا برده است.

7-  جهانی شدن : حذف مرزهای زبانی ، مهمترین اتفاقی است که در فضای مجازی وجود دارد.

8-  سرگرمی : طنز ، شوخی ، سرگرمی ، کارهای منتاژی و فتوشاپی ، دست انداختن ، سیاست مداران ، معما طرح نمودن و غیره ... از ویژگیهای این شبکه است.

9-  جستجو کردن : از طریق ترکیب موتورهای جستجو و بسیاری از شبکه ها شما میتوانید هم زمان جستجو کنید و جستجو شوید.

10-اطلاع رسانی و خبر رسانی.

11-ترکیب با موبایل : اغلب این فناوریها با استفاده از موبایل ، قابل دسترسی هستند.

12-تحرک اجتماعی

شبکه های اجتماعی عمومی و تخصصی

  شبکه های اجتماعی در ساده ترین تقسیم بندی میتوان به دو گروه عمومی و تخصصی تقسیم بندی کرد.

در شبکه های اجتماعی عمومی کاربران با انگیزه ها و اهداف مختلف حضور دارند ولی در شبکه های اجتماعی تخصصی بر اساس موضوعی ویژه شکل گرفته اند و تعداد کاربرانشان نیز محدود است.

در شبکه های عمومی هرنوع کاربری حضور دارد و اغلب دوستان و آشنایان را میتوان در آن پیدا کرد اما در شبکه های تخصصی در محوریت موضوع مشخص فعالیت دارند.

شبکه های اجتماعی یا سواد رسانه ای

در سیاست گذاریهای رسانه ای و اجتماعی در دنیا سال هاست که مسئله ای به عنوان سواد رسانه ای مطرح شده است.

سواد رسانه ای به زبان ساده عبارت است از : مجموعه مهارتهایی که شهر وندان برای مواجهه با رسانه های جدید لازم است بیاموزند. در اغلب کشورهای دنیا با حمایت های مستقیم و غیر مستقیم دولتی آموزش های لازم از طریق خانم ها  و برگزاری دوره های آموزشی شهر وندان ارائه میشود تا نحوه ی مواجهه با رسانه ها را فرا بگیرند در برخی کشورها این سطح آموزش حتی به کتاب های درسی مدارس نیز رسیده است . شهر وندان از همان سنین کودکی و نوجوانی به سلاح سواد رسانه ای مجهز میشوند. این سواد شامل اطلاعات اولیه ، قابلیت ها ، فرصتها و نحوه ی بکارگیری تکنولوژیهای جدید و آسیبهای احتمالی و نحوه ی مقابله با آن ها است.

شبکه های اجتماعی از نگاه قانون

تعریف جرم : فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد.

بنا براین در ارتباط با شبکه های اجتماعی مجازی برای مجرم دانستن افراد بر اساس قانون جرائم رایانه ای ، ابزارها (فیسبوک ، تلگرام و ....) دارای اهمیت نیستند آنچه مهم است جعل ، تخریب ، جاسوسی و مانند اینها ست که چه از طریق شبکه های اجتماعی و یا ابزارهای رایانه ای ارتکاب یابد.

آثار منفی از استفاده از شبکه های اجتماعی

1-تعاملات چهره به چهره را کاهش میدهد:

با گسترش شبکه های اجتماعی استفاده ی بیش از حد از این شبکه ها رو به افزایش است در نتیجه زمان کمتری را برای گذران اوقات با افرادی خواهیم یافت که بصورت فیزیکی در اطرافمان حضور دارند.

2-افزایش احساس نیاز به توجه :

یکی از معایب شبکه های اجتماعی دریافت لایکهای بسیار در ازای ارسال پستهایی که بصورت سلیقه ای ارسال میشود. رقابت بی پایان برای بدست آوردن لایک بیشتر و کامنتهای متعدد زمان بسیار زیادی را از کاربران میگیرد.

3-کاهش توجه به اهداف واقعی زندگی :

توجه بیش از حد به دنیای مجازی و اختصاص به زمان گسترده به این فضا افراد را از دنیای واقعی و رسیدن به اهداف مهم باز میدارد. اکثر جوانان به جای اینکه با تلاش و پشت کار مهارتهای لازم برای رسیده به اهداف عالی خود را کسب کنند ترجیح میدهند که فوق ستاره ای در فضای مجازی تبدیل شوند.

4-افزایش خطر ابتلا به افسردگی:

با توجه به مطالعات انجام شده افرادی که نسبت به استفاده از شبکه های اجتماعی رفتاری اعتیاد گونه دارند نسبت به افرادعادی احساسات منفی بیشتری از جمله افسردگی را تجربه میکنند و افرادی که سابقه افسردگی دارند بیش از دیگران در معرض خطر هستند.

5-احتمال افزایش شک های عاطفی در فضای مجازی :

به دلیل معلوم نبودن هویت واقعی افراد ، سطحی و گذرا بودن  ، دسترسی آسان ، نبودن فضای واقعی و رو در رو ارتباطی که در شبکه های اجتماعی شکل می گیرد بسیار سطحی و گذراست.

6- کاهش خلاقیت :

تاثیرات منفی گشت و گذارهای بی هدف در شبکه های اجتماعی موجب از بین رفتن خلاقیت می شود زیرا افراد با انبوهی از اطلاعات متنوع مواجه هستند که این اطلاعات بصورت منسجم و منظم در ذهن سازمان دهی نمیشود و اغلب مورد استفاده هم قرار نمیگیرد.

7-به خطر افتادن حریم خصوصی:

طبق افشاگری هایی که صورت می گیرد دسترسی به اطلاعات افراد از طریق شبکه های اجتماعی بسیار ساده می باشد.

8- تاثیر در سیستم خواب و سلامت افراد:

نوری که از صفحه نمایش دستگاههای الکترونیکی مختلف به چشم بر خورد میکند ذهن را فریب داده و القا می کند که زمان خواب نیست و همانطور که میدانید یکی از علائم کلیدی در سلامت افراد خواب کافی است و عوارض بی خوابیهای مکرر بر هیچ کس پوشیده نیست.

پیامدهای منفی استفاده از شبکه های اجتماعی و ماهواره ها بر نهاد خانواده

1-  خیانت

2-  دوستی های نادرست و نامتعارف میان زنان و مردان به خصوص متاهلین

3-  ایجاد عشق های مثلثی

4-  روابط نامشروع

5-  کاهش ارتباط کلامی بین اعضای خانواده بین 15تا17دقیقه

6-  تخریب اصول و ارزشهای فرهنگی و دینی

7-  کم توجهی به سبک زندگی اصیل ایرانی

8-  ایجاد بی اعتمادی در بین اعضای خانواده

شبکه های اجتماعی و سلامت اجتماعی

سلامت اجتماعی به عنوان ارزیابی فرد از کیفیت روابط خود با خانواده نگران و گروههای اجتماعی تعریف شده است . در واقع مقیاس سلامت اجتماعی بخشی از سلامت فرد را می سنجد که نشانگر رضایت و خوشنودی یا عدم رضایت فرد از بندگی و محیط اجتماعی است.در واقع شامل پاسخهای درونی فرد( احساس، تفکر، رفتار) نسبت به محیط پیرامون خود است

ابعاد تاثیر رسانه ها و شبکه های اجتماعی در سلامت اجتماعی

با توجه به دیدگاه "کییز"  که  پنج بعد را برای سلامت اجتماعی در نظر گرفته به بررسی تاثیرات رسانه ها و شبکه های اجتماعی در سلامت اجتماعی می پردازیم:

1) ادغام اجتماعی: به عنوان یکی از ابعاد سلامت اجتماعی بیان می دارد که افراد سالم احساس می کنند که بخشی از جامعه هستند و شبکه های اجتماعی به عنوان محیطی مجازی امکان و شرایط لازم برای ارتباط فرد با جامعه ی گسترده ای از افراد را فراهم می آورد فرد از طریق عضویت در این شبکه ها خود را در اقیانوسی عظیم از جامعه مجازی می بیند و به نوعی می توان گفت که شبکه های اجتماعی به جهت قابلیت خود در ایجاد گروه های اجتماعی در فضای مجازی فرآیند ادغام اجتماعی را فراهم می آورد.

2)پذیرش اجتماعی : کاربران شبکه های اجتماعی بر مبنای اعتمادی دو جانبه به یکدیگر اعلام دوستی می کنند و از این یاد می گیرند که به دیگران اعتماد کنند آنان به تدریج باور می کنند که دیگران می توانند مجریان و قابل اتکا باشند.

3) همکاری اجتماعی : شبکه های اجتماعی نوعی بستر سازی مناسب برای همکاری اجتماعی را فراهم می آورند از یک طرف تشکل های مشارکتی با جلب همکاری افراد ضمینه امکان هر چه بیشتر آنها را به جامعه فراهم آورده و مشارکت فرد در امور اجتماعی بصورت آنلاین و آفلاین را افزایش میدهند و از سوی دیگر با بسط شبکه های اجتماعی مجازی و تقویت همبستگی اجتماعی به گسترش مشارکت فعالانه و داوطلبانه ی افراد جامعه کمک میکنند.

4) شکوفایی اجتماعی : مردمی که دارای سلامت اجتماعی هستند قادر خواهند بود که در شکوفایی اجتماعی جامعه ایفای نقش نموده و در این رابطه خود را مسئول بدانند و یا به قول "کییل"  خود را ذینفع بدانند . شبکه های اجتماعی بر اساس کارکرد اطلاع رسانی و آگاهی بخشی خود بستر لازم جهت آگاهی افراد جامعه از ظرفیت ها و روند تحولات اجتماعی جامعه را ایجاد می کند . لذا می توان انتظار داشت که استفاده کنندگان از شبکه های اجتماعی شرایط لازم برای تشخیص و درک مسائل اجتماعی پیرامون خود را دارند چرا که بسیاری از اطلاعات موجود در صفحه کاربران نیازها و خواسته های درونی آنهاست که در اکثر مواقع بیان می شود.

5)    ربط یا وابستگی اجتماعی : در شبکه های اجتماعی افراد به گونه های مختلف و متفاوتی از فرهنگ ها و سبک های رفتاری و شیوه زندگی آشنا می شود . در این مسیر نوع برخورد هر یک از افراد با این هویت ها و فرهنگ ها متفاوت است . شاید بتوان گفت که افراد در هنگام برخورد با دیگران احساس هویت پیدا می کنند و این احساس هویت همان ربط یا وابستگی اجتماعی است که حس بودن را در او تقویت می کند و خود را آینه دیگران می بیند.

جزوه آسیب شناسی فرهنگی و اجتماعی- استاد یعقوبی

جزوه آسیب شناسی فرهنگی و اجتماعی – استاد یعقوبی

   آسیب شناسی اجتماعی (SOCIAL  PATHOLOGY)

    تعریف جامعه شناسی:

در مباحث جامعه شناختی عمومآ بحث ها در باره ی دو موضوع یا (object) دور میزند . یکی فرد و دیگری جامعه و سپس تاثیر متقابل این دو بر یکدیگر بنابر این در جامعه شناسی با دو نوع سیستم(نظام) مواجه ایم.

1-سیستم فردی (personal system)

2-سیستم اجتماعی(social system ).

البته بایستی علاوه بر این دو سیستم تآثیر طبیعت را هم بر مجموعه تاثیرات فرد و اجتماع اضافه کرد.

       در تعریف هر مجموعه سه بخش وجود دارد:

1-  اجزاء

2-  ارتباط خاص بین اجزاء

3-  هدف

بنابراین جامعه از یک عده از افراد تشکیل میشود که برای ارضاء نیازهایشان با هم روابط اجتماعی دارند این تعریف کلی برای جامعه نوعی تعریف کارکرد گرایانه(         functional)است.

و جامعه شناسان علاقه مند به این تعریف را جامعه شناسان کارکرد گرا می نامیم.

گروه دیگری از جامعه شناسان پیرو تئوری تضاد هستند و معتقدند که در درون جامعه در پی علایق مختلف انسانها و گروه ها تضادهای گوناگون بوجود می آید و همین تضادها هسته اصلی مطالعه در جامعه شناسی است.

هدف از تضاد نیز کارکرد بهتر و بیشتر جامعه است و تضادی که به این کارکرد بهتر می انجامد شرایطی دارد:

* بتوانیم جامعه و تمام اجزاء و فرآیند ها و جریانهای درون آن را با روشهای دقیق و قابل اطمینان بشناسیم این شامل رفتار های انسانها و روابط آنها با یکدیگر و اهداف و نیازهای آنها میباشد.

* علل رفتارها روابط ، نیازها ، و ارتباط آنها بطور سیستماتیک را نسبت به یکدیگر تبیین میکنیم.

* عواقب فرآیند اجتماعی را نیز تحت شرایط خاص موجود و با در نظرگرفتن برخی تغییرات تا حدودی پیشگویی و پیش بینی کنیم.

نیازهای انسان :

نیاز به عنوان یکی از عناصر اساسی جامعه مورد توجه جامعه شناسان قرار گرفته است.

 نیازهای انسان بطور کلی به 5 دسته تقسیم می شود:

1-  نیازهای جسمی (phisiolgical  needs).                                            

2-  نیاز به امنیت

3-  نیاز به محبت و روابط اجتماعی.                                                                                                 

4-  نیاز به تآیید و احترام.

5-  نیاز به خود شکوفایی و خویشتن یابی

                                                                                                                هرم مازلو

این نیازها را آبراهام مازلو در سال 1977 در نموداری قرار داده است که دارای سلسله مراتب است .

 نیازهای انسان در این سلسله مراتب به دو دسته :

1-  نیازهای اولیه (دون)

2-  نیازهای ثانویه (عالی) تقسیم میشود.

انسان علاوه بر نیازهای جسمی که در مرحله اول و دوم پوشش وارد میشود بر روابط اجتماعی نیز احتیاج دارد . آزمایشات نشان داده اند که هیچ انسانی نمی تواند در طول عمر خود به تنهایی زندگی کند همچنین نیاز به منزلت ، عزت نفس ، حفظ آبرو و قدر شناسی که از نیازهای جسمی قوی ترند.

نیاز به احترام به خود بر اساس مقیاس های ارزشی موجودی در جامعه در جامعه رفع میشود. لذا اگر ارزشهای یک جامعه معنوی یا مادی باشد بهمان گونه انسان ها نیاز به تایید و احترام خود را در ارزشهای معنوی یا کالاهای مادی جستجو میکند.

از سوی دیگر ابزار و وسایل رفع نیاز ها در شرایط هر جامعه و حتی هر گروه متفاوت است و میزان نیازمندی و وابستگی بر این نیاز ها نیز تا حدی نسبت به شرایط جوامع و فرهنگ ها متفاوت است . نظام فرهنگی هر جامعه نیز در نیاز به روابط اجتماعی موثر است و تاثیرات نظام فرهنگی بر نظام اجتماعی میتواند به ایجاد همسویی و فرصتهای اجتماعی و یا تضاد دگرسویی و ایجاد تهدیدات و خطرات برای فرد منجر شود.

فرهنگ

اهمیت فرهنگ مانند بقیه بخشهای علوم اجتماعی بعد از علوم طبیعی و احساس کمبود علمی ناشی از عدم امکان توضیح و تفسیر پدیده های اجتماعی طرح گردید.

امروزه متغیر فرهنگ بصورت مستقل به عنوان عامل موثر بر رفتار فردی و اجتماعی مطرح میشود. فرهنگ تشکیل شده از زبان ، مذهب ، آداب و رسوم ، هنجارها ، ارزش ها ، علوم ، هنرها ( نقاشی-معماری-صنایع دستی-شعر – موسیقی) و اقتصاد و حتی تکنولوژی .

مویلمان به عنوان یک انسان شناس فرهنگی میگوید: فرهنگ کلیه اشکال زندگی یک قوم از جمله پایه های تفکری آن را تشکیل میدهد و این شامل تمام زمینه های فنی و موجودیت آن قوم (البسه- ساختمان- ابزار ) میگردد. بنابر این فرهنگ تمام زمینه های فنی و جودیت یک قوم و همه بخشهای زندگی است که توسط انسان ها بوجود آمده است خانوار ، اقتصاد ، تکنیک و حکومت را شامل میشود.

    تعریف دیگری که برای ساخت فرهنگ و مفهوم آن بیان شده عبارت است :

مجموعه پیچیده ای مشتمل از معارف،معتقدات،هنر،حقوق،اخلاق،رسوم و تمامی توانایی ها و عاداتی که بشر بعنوان عضوی از جامعه اخذ میکند.

خصوصیات اساسی فرهنگ در این تعریف عبارت است از :

1-  فرهنگ شامل تمامی فعالیتهای بشری اعم از معرفتی ،عاطفی، احساسی و حتی

        حسی-حرکتی است.

2-  شیوه ای تفکر احساس و عمل میتواند کما بیش رسمی شود و شکل معین و خاصی به خود بگیرد این شیوه ها در قوانین ،شعائر،مراسم ، تشریفات ،شناخت علمی،فناوری و علوم دینی بسیار رسمی و مشخص هستند .اما در هنرها ،آداب و رسوم و بعضی از آداب معاشرت ، خصوصآ در میان افرادیکه از قبل با هم مراوده دارند کمتر رسمی(غیر رسمی) و مشخص هستند.

3-  خصوصیات اساسی و مطلق فرهنگ این است که شیوه های تفکر ، احساس و عمل مشترک بین افراد متعدد است(خرده فرهنگ ها ).یعنی تعداد اشخاص اهمیتی ندارد .چند نفر برای ایجاد فرهنگ گروهی محدود کافی است. عمده ترین مسئله این است که شیوه های بودن و زیستن بوسیله جمعیتی از اشخاص به عنوان امور بهنجار تلقی شود که ناشی از قواعد زندگی ،خصوصیات جمعی و اجتماعی است.

4-  خصوصیاتهای فرهنگی  شیوه ی اخذ یا انتقال آن است(انتقال فرهنگ ). هیچ خصوصیت فرهنگی بطور زیستی یا ژنتیکی انتقال نمی یابد .اخذ فرهنگ ناشی از اشکال و سازکارهای یادگیری است ویژگیهای فرهنگی بر خلاف ویژگیهای طبیعی که ثمره وراثت هستند میراثی هستند که هر شخص بایستی خود بدست آورد.

مهم ***تمایل هنجاری کنش

خصوصیات اجتماعی کنش انسانی تابع حالتهای جمعی عمل تفکر و احساسی که خارج از اشخاص قرار دارند و به رفتار آنها فشار می آورند.

رفتار ما بی آنکه بطور مداوم آگاه باشیم در هر لحظه تحت تاثیر هنجارهایی است که برای ما راهنما یا مدل هستند بنابر این حالتهای عمل تفکر و احساس ،فشار خود را اعمال میکنند زیرا برای ما به شکل قواعد هنجار ها ،مدلها عرضه میشوند که باید از آنها برای هدایت و جهت دادن به کنش خود الهام بگیریم.

آسیب شناسی فرهنگی

رشد فناوری و گسترش روز افزون ارتباطات به اختلاط فرهنگ ها منجر میشود که زمینه ساز تبادل و تفاهم فرهنگی است . اما نکته ی اساسی و مهمی که کمتر بدان توجه شده است ابعاد آسیب شناختی مخصوصآ آسیب شناسی روانی برخورد و تغییرات فرهنگی است.

 تعریف تغییر فرهنگی

فرآیندی است که طی آن اجزای مختلف یک فرهنگ با گذشت زمان دگرگونی میابد و هر گونه دگرگونی در اجزاء و کلیت فرهنگ تحولاتی را بوجود می آوردکه اگر شتاب این تحولات افزایش یابد میتواند آسیب هایی را در پی داشته باشد . تغییرات فرهنگی حاد بر سازوکارهای انطباقی جامعه و حمایت های اجتماعی سیطره(غلبه یا چیرگی ) میابد و میتواند شوک فرهنگی ایجاد کند. شوک فرهنگی با اضطراب ، افسردگی ، احساس جداشدن ، مسخ شخصیت و مسخ واقعیت همراه است.

تعریف شوک فرهگی

عبارت است از انتقال فرهنگی عمیق .

شتاب فرهنگی

زمانی رخ میدهد که شخص  وارد فرهنگ متفاوت میشود یا وفاداری های  او بین دو فرهنگ تقسیم میگردد.

    شوک فرهنگی                 آسیب فرهنگی         شتاب حولات                            تغییر فرهنگی

سوال ) آشفتگیها و نابسامانی های فرهنگی را نام برده و یکی را توضیح دهید؟

عدم انطباق فرد با دگرگونیهای سریع و تغییرات ناپایدار عصر کنونی آشفتگی های دیگری را در پی دارد که عبارتند از :

1-گسیختگی فرهنگی: به بروز موانع در نحوه ی انتقال تجربه ها (دانش زمنی) از گذشته به حال گفته میشود. از ویژگیهای این گسیختگی آسیب دیدن فرآیند انتقال سنت ها ، دانش و تجربیات یک نسل به نسل دیگر و ایجاد بی هویتی در نسل های بعدی است.

     در این دگرگونیها سنت ها و اداب و رسوم رو به سستی می گذارد بدون اینکه فرهنگ سنتی تثبیت و یا فرهنگ جدید کاملآ جذب شود و مردم در ارتباط با شیوه های زیستی بی اعتماد و از خود بیگانه میشوند.

2-بی اعتمادی: پدیده ای روان شناختی است که فرد اطمینان به خود را از دست میدهد و به ناتوانی خود اذعان دارد . در همین رابطه اختلال دیگری تحت عنوان درماندگی آموخته شده مطرح است که فرد در شرایط خاص تحت فشار قرار میگیرد و بر شرایط موجود کنترل ندارد از ویژگیهای بی اعتمادی میتوان به بی میلی به انجام هر عملی برای کسب تقویت یا گریز از تنبیه منفعل بودن بطور کلی گوشه گیری ، ترس ، افسردگی و پذیرش هر آنچه که اتفاق می افتد اشاره کرد.

3-از خود بیگانگی: به معنای بیگانه شدن افراد با خودشان و با دیگران است.وضعیتی است که مردم اختیار خود را درباره ی دنیای اجتماعی که خود بدست آورده اند از دست می دهند و در نتیجه آن ، خود را در یک محیط خصمانه و یا بیگانه می یابند.

از منظر روان شناختی، این اصطلاح، معادل نوعی اختلال روانی و شبیه حالتی مرکب از مسخ شخصیت و مســـخ واقعیت است.

پنج ویژگی و یا پنج پیامد از خود بیگانگی را نام ببرید ؟

1ـ احساس بی قدرتی و ناتوانی:  در این حالت ، فرد احساس می کند که قادر به تحت تأثیر قرار دادن محیط اجتماعی خود نیست.

 2ـ احساس پوچی و بیهودگی : در این حالت ، فرد احساس می کند که برای رفتارها و باورهای خود خطوط راهنمایی در اختیار ندارد. در واقع، کسی که دچار پوچی شده، انتظار چندانی از رضایت بخش بودن پیش بینی های رفتاری خود در آینده ندارد.

 3ـ بی معیاری : در این حالت فرد احساس می کند که برای رسیدن به هدف های ارزنده خود نیاز به وسایل نامشروع دارد، یا کنش هایی او را به حوزه های هدف نزدیک می سازد که مورد تأیید جامعه نیست.

4ـ انزوای اجتماعی و جامعه گریزی : در این حالت فرد احساس میکند که با ارزش ها و هنجارهای جامعه بیگانه شده است؛ یعنی شخص احساس تفرد می کند و احساس می کند با کسی یا جمعی ارتباط ندارد. فردی که از خود بر می گردد و از جامعه کناره می گیرد، بدین معناست که اعتقادی به شیوه کارکرد جامعه، روابط حاکم و هدف های خرد و کلان آن ندارد و چون نمی تواند به طور فعال این هدف ها و روابط را نفی کند، با گوشه نشینی و منزوی شدن، خود را از گزند جامعه به حاشیه می کشد و کناره گیری اختیار می کند.   

5ـ جدایی از خویشتن: به حالتی فردی گفته می شود که شخص نسبت به احساس واقعی، علاقه ها و باورهایش بیگانه است و به طور کلی نسبت به خود احساس بیگانگی می کند و بدون آن که بداند، به حیات خود، بلکه به تصویری از خود ادامه می دهد.

شکاف نسلی

از مهمترین جوامع در حال گذار موضوع شکاف نسلهاست که اختلالاتفردی و اجتماعی و فراوانی به همراه آورده است. شکاف بین نسل ها موجب اختلاف نظر و بروز کشمکش هایی بین جوانان و والدین نشان میشود. پیش از ورود به بحث مورد نظر برخی از مفاهیم که بطور مترادف بکار میروند را از هم تفکیک نمود.

1-نسل : واژه ی نسل از نظر زیستی به یک دسته هم دوره از افراد اطلاق میشود که در یک زمان از یک دنیای مشترک بهره میگیرند . در جمعیت شناسی نسل به گروهی اطلاق میشود که مرحله ای که مرحله ای از حیات را آغاز کرده یا پایان داده باشند و موقعیت های تاریخی خاص و علایق خاص در سطح فردی و اجتماعی آنها را از هم تفکیک می نماید.

از آنجا که همواره و بطور پیوسته کودکانی در هر جامعه متولد میشوند نقطه مشخصی برای جدا کردن نسل ها وجود ندارد. یک نسل عمومآدارای تجارب منافع و دیدگاههای مشترک است.

2-تفاوت نسلی : اصطلاح تفاوت نسلی به معنای اختلافی طبیعی در باورها ،ارزش ها و هنجارهخای میان نسل ها شناخته میشود. این مفهوم اشاره به جنبه های روان شناختی هر نسل دارد که به شکل عدم انطباق کامل جوانب رفتاری ، اخلاقی ، روانی و اجتماعی کنش های نسل جدید در مقابل نسل قبلی است.

از آنجا که انطباق نسلی امری محال است میتوان تفاوت نسلی را امری مطلوب و اجتناب ناپذیر طلقی نمود که موجب تحول حیات انسانی میشود.

3-شکاف نسلی : به اختلاف نگرش یا رفتار جوانان و افراد سالمند گفته میشود که موجب عدم درک متفابل آنان از یکدیگر میشود.

در تعریف دیگر شکاف نسلی عبارت است از تفاوتهای دانشی ، گرایشی و رفتاری بین نسلهای حاضر در خانواده از قبیل والدین و فرزندان یا و جود پیوستگی های کلان متآثر از ساختارهای اجتماعی ، فرهنگی و تاریخی گفته میشود. شکاف نسلی وضعیتی بحرانی تلقی نمیشود.

4-گسست نسلی : دورشدن تدریجی دو یا سه نسل پیاپی از یکدیگر از حیث جغرافیایی ، عاطفی و فکری ارزشی وضعیتی جدیدی را شکل میدهر که گسست نسلی نام دارد.

دراین رویکردرابطه ی نسل ها با یکدیگر بر مبنای احساس بی نیازی و استقلال کامل است که در عمل منجر به فاصله گرفتن آنها از یکدیگر میشودو بر مرزبندی و جدایی کامل می انجامد شکل نهایی گسست نسلی << انقطاء نسلی >> است که حد نهایی بی ارتباطی بین نسلی است.

شاخصه های مهم گسست نسلی :

1-  کاهش ارتباط کلامی.

2-  اختلال در فرآیند الگوسازی.

3-  کاهش فصل مشترک عاطفی.

4-  نداشتن تعهد به فرهنگ خودی.

5-  نابردباری نسل ها .

6-  عدم حضور نسل جوان در مشارکتهای اجتماعی.

تعارض نسلی :

وقتی منابع مختلفی که به نسل ها هویت میبخشند یکدیگر را تقویت نکنند موجب پیوستگی نسلی نشوند زمینه برای ظهور و بروز تعارض نسلی فراهم میشود به گونه ای که اعضای جامعه وضعیت و هویت خود را در نفی و تعرض با گذشتگان خود می یابند.

تعارض میان نسل ها زمانی روی میدهد که تحولات روبنایی در جامعه ایجاد میشود. منظور از تحولات روبنایی اجتماعی و سیاسی در مقابل تحولات فکری است.

از جمله عوامل ایجاد شکاف نسلی عبارت است از :

1-  برهمخوردن تناسب عددی بین نسل جوان و نسل گذشته

2-  طولانی شدن دوره ی نوجوانی و جوانی (نسبت به گذشته) : خصوصیتی که دستاورد جامعه ی تکنیکی و صنعتی است . طولانی شدن این دوره مشکلات جوانان را بیشتر و آنها را در وضعیتی مبهم قرار میدهد . نوجوان از لحاظ فیزیولوژیک فردی بزرگسال است اما اجتماع او را ناگزیر میسازد که تندیس و نقش کودک را داشته باشد.رفتارهای جوانان به دلیل نوجوانی ، تنوع طلبی ، هیجان خواهی در مجموع عصیانگرانه است.

تحقیقات نشان میدهد که نسل جوان بر این باور است که والدین انان را متناسب زمان تربیت نکردند .نظام آموزشی نادرست است. پاسخگوی تحولات روز نیست . والدین جوانان را کودک مینمایند و عقاید خود را تحمیل کرده و احترام نمیگذارد همچنین به نسل گذشته تعلق دارند و آگاه به مسائل روز نیستند .

این افکار به ایجاد احساس بدبینی شدید و بی طرفی منجر میشود. از مهمترین آسیبهای فرهنگی ناشی از شکاف نسلی است.

ارتباطات محور تحرک اجتماعی

این دیدگاه به ارتباط به عنوان محور حرکت جوامع انسانی تاکید دارد و ارتباط به عنوان محور تحرک را عامل تغییر دگرگونی و تحول جوامع انسانی میداند و تاریخ اجتماعی انسان را بر همین اساس تحلیل میکند. از جمله متفکران این دیدگاه << دیوید رایزمن >>  است که سه دوران را در تاریخ اجتماعی انسان باز شناسی میکند :

دوره اول ) انسان سنت راهبر :  سنتها حاکم بر رفتار و روابط انسانی است . این دوران   با مشخصه زندگی دودمانی و قبیله ای ، سنت شفاهی ، تکیه بر حماسه ، اساطیر و افسانه ها و اقتصاد محدود شناسایی میشود

دوره دوم ) انسان درون راهبر :  شاهد پیدایش انسانهای درون راهبر هستیم ویژگی جامعه ی فردگرا ، قابلیت انطباق زیاد با دگرگونیهای پیرامونی ، انگیزش خلاقیت فردی، همبستگی یا تعلق اجتماعی و منش فردی اهمیت می یابد.

دوره سوم ) انسان دگر راهبر : انسان از بیرون هدایت شده و انسان دگر راهبر تحت تاثیر وسایل ارتباط جمعی است.

وسایل ارتباط جمعی در تغییرات و دگرگونیهای فرهنگی و روانی موثرند خصوصآ تلویزیون که علاوه بر نقش اطلاع رسانی و آگاهی بخش ، دارای نقش تبلیغی و تفریحی است.علاوه بر آن امروزه نقش ماهواره و تلویزیونهای فرامرزی که با اهداف و سلایق گوناگون سعی در جذب مخاطبان داخلی دارد از اهمیت خاصی برخوردار است . این تلویزیونها مخاطبان را گروه بندی نموده و برای طیفهای مختلف برنامه های متفاوتی طراحی و پخش میکند.

ماهواره های پخش فراملی و مسائل آن :

پبشرفت ماهواره ای پخش فراملی دارای جنبه های مثبت بوده و برای تحقق دهکده جهانی در عصر ارتباطات یک ضرورت بشمار میرود. اما پیامدهای سوء این پدیده از حیث فرهنگی بسیار آسیب زا است.

آلوین تافلر" مینویسد تکنولوژی ماهواره ای و دیگر رسانه های جدید فرهنگ های ملی را از هم می پاشند و این ارتباط تهدیدی برای هویت ملی است.

الگو گزینی جوانان و نوجوانان از رسانه های تصویری در دهه های اخیر توجه پژوهش گرایان جامعه شناسی و روان شناسی را به خود جلب کرده است. طبق تحقیقات صورتگرفته میزان استفاده از برنامه های تلویزیونی ، ماهواره ای بین 2 تا 3 ساعت در گروههای جوانان ، نوجوانان  و بانوان بوده که بالاترین ساعت تماشا روزانه 4/5ساعت و کمترین میزان آن 1 ساعت یوده است و در حدود 73% جوانان در مراکز استانها به ماهواره دسترسی دارند.

یکی از مهمترین جنبه های آسیب شناسی فرهنگی ماهواره های فراملی به عنوان ابزار مدرن تهاجم فرهنگی در حوزه ی خانواده ها ست.

خانواده نهاد اجتماعی پایه و اساسی در جامعه بوده و کاردکردهای گوناگونی دارد.برخی از این کارکردها عبارت است از :

1-  تنظیم رفتار جنسی و زاد و ولد در اجتماع

2-  مراقبت و محافظت از کودکان ،بانوان و سالمندان

3-  تامین اقتصادی افراد

4-  اجتماعی کردن فرزندان.

 در طول تاریخ بشر خانواده به عنوان مهد گسترش و انتقال ارزشها و هنجارهای نظامهای اجتماعی از نسلی به نسل دیگر بوده است. همواره آموخته های اولیه فرزندان تاثیر زیاذی در آموخته های بعدی انها دارد. در موارد بسیاری نیز والدین به عنوان الگوی زندگی و رفتارهای اجتماعی ،اندیشه های فرزندان هستند و ماهواره ها از طریق تولید محتواهای متعارض و متنوع ، سیاستهای فرهنگی جامعه سعی در ایجاد اختلاف میان همسران و ایجاد جدایی میان خانواده ،فرزندان و اختلال در بنیانهای عقیدتی خانواده مینمایند.

مشکلاتی که از این جهت برای جوانان در خانواده به وجود میآید خود منجر به عدم تمرکز فکری و روانی والدین آنها میگردد.

ویژگی جوانی از نظر نشاط ،بالندگی ،نوخواهی ،سرکشی و ناپختگی فکری ، محلی مستعد برای سرمایه گذاری این تلویزیونها است . که علاوه بر منافع مادی و تبلیغاتی به تخریب فرهنگ خودی و ارائه سبک زندگی مطلوب خود بپردازند.

ابعاد مثبت ماهواره ها (مهم)

1-  ماهواره ها فضای اطلاعاتی را گسترش میدهند و این امر میتواند به شفافیت فضای ارتباطی-سیاسی در جامعه ی بین المللی منجر شود.

2-  ماهواره ها این امکان را برای همه دولت ها و فرهنگ ها خصوصآ فرهنگ های ضعیف فراهم می آورند که در فضای پیچیده و تخصصی امروز نگاه خود را عرضه کنند و از این رو با سیاست گزاری مناسب رسانه ای میتوان بهره ای مناسب در سطح جهانی به دست آورد.

3-  حجم اطلاعاتی که از طریق ماهواره ها عرضه میشود بسیار زیاد است بنابر این میتوان از کارکرد اطلاع رسانی آن بهره برداری کرد و برای حل مشکلات تبادل علمی و تجربی از آن استفاده نمود.

4-  رسانه های ملی با وجود رقیب قدرتمندی همچون ماهواره بایستی نسبت به تحرک و فعالیت بیشتر و حفظ مخاطبان محلی و ملی اقدام کنند که این موضوع فرصتی برای بینندگان فراهم می آورد .

ابعاد منفی و زبان بخشی ماهواره ها

1-  زیان به منافع سیاسی کشورها : زیان و ایجاد آشوب و تفرقه در میان ملتها از طریق تبلیغات مستقیم و غیر مستقیم صورت میگیرد. سازمان ملل متحد در قطعنامه شماره 110خود در سال 1947 میلادی که به عنوان اقدامات علیه تبلیغات و محرک های جنگ به تصویب رساند تمام اشکال صورت گرفته تبلیغ علیه حاکمیت هر کشوری که به تهدید صلح بین المللی و یا تحریک به جنگ و تجاوز و آشوب منجر شود قویآ محکوم کرد.

2-  لطمه به منافع اقتصادی و تجاری : یکی از مواردی که دولت ها بعلت آن بر پخش برنامه های ماهواره ای نظارت میکنند ، پخش برنامه هاو آگیهای تبلیغاتی برای فروش کالاهای خارجی است که به تولیدات داخلی آسیب می رساند.

3-  زیان به منافع و ارزشهای فرهنگی : یکی از مهمترین زیانهای پخش فرامرزی ماهوارها موضوع منافع و ارزشهای فرهنگی است که از آن بعنوان تهاجم و امپریالیسم فرهنگی یاد میشود. رابطه ی فرهنگ و سیاست نیز از همین محل آسیب دیده و اهداف تبلیغات سیاسی خارجی تامین میشود . بطور کلی کشورهای دریافت کننده امواج هیچگونه نقش و دخالتی در انتخاب برنامه نداشته و این امر بر خلاف اصل حاکمیت دولت ها در عرصه حقوق بین الملل خواهد بود.

آسیب شناسی تلفن همراه

استفاده فراگیر از تلفن همراه به مثابه نیاز اجتناب ناپذیر در عصر ارتباطات مورد توجه افراد و خانواده ها میباشد. به همین دلیل کارکردهای متفاوت خود میتواند باعث افزایش یا کاهش ضریب امنیت در خانواده شود . بخشی از این کارکردها عبارتند از :

-        عمومی کردن بخشی از دنیای شخصی خود در انظار دیگران.

-        پایین آمدن سطح روابط خانوادگی و زناشویی.

-        پایین آمدن سطح ارتباطات درون خانوادگی و نقض صله رحم.

-        تجمیع تمام اطلاعات شخصی و خانوادگی در تلفن همراه.

-        هراس از کم شدن یا لو رفتن اطلاعات محرمانه شخصی.

-        رواج فساد اخلاقی و بی بند و باری از طریق ارسال عکس ،متنهای طنز آلود و رکیک.

-        احساس ناامنی اجتماعی ناشی از تلفن همراه و همچنین استرس زا بودن آن.

-        نقش موبایل در بزهکاریها و جرائم بدیل ماهیت سیال موبایل.

-        گوشه گیری ، انزوا ، کنج عزلت قرار گرفتن نشان دادن فاصله های طبقاتی میان فقیر و غنی.

-        تاثیر در طراحی روی لباس ، کیف و حتی اتومبیل.

جزوه نظریه های فرهنگی- استاد مالجو

جزوه نظریه های فرهنگی- استاد مالجو
تعاریف متفاوت از فرهنگ
الف ) تعریف های وصف گرایانه : تعریف ها در توصیف های وصف گرایانه بر عناصر سازه ای
فرهنگ تکیه میشود.
:( تایلور(ت ت 1871
فرهنگ کلیت درهم تافته ای است شامل دانش،دین،هنر،قانون،اخلاقیات،آداب و رسوم و هر گونه
توانایی و عاداتی که انسان همچون عضوی از جامعه به دست می آورد.
:( ویسلر (ت- ت 1920
تمام فعالیتهای اجتماعی به گسترش ترین معنای آن مانند زبان ، زناشویی، نظام مالکیت ، آداب و
رسوم و غیره
:( مالینوفسکی(ت – ت 1944
فرهنگ به سادگی عبارت است از کلیت یکپارچه ای شامل وسایل و کالاهای مصرفی، ویژگیهای
اساسی گروههای اجتماعی گوناگون، پیشه ها ، باورها و رسم های بشری
ب) تعریف های تاریخی : در این تعاریف ، تکیه بر میراث اجتماعی یا رسم و رسومات است.
:( پارکر(ت- ت 1921
فرهنگ یک گروه مجموع و سازمان میراث های اجتماعی است که نژاد و زندگی تاریخی گروه به
آن معنای اجتماعی بخشیده است.

( مید (ت- ت 1921
فرهنگ به معنای کلیت در هم تنیده ای است از رسوم و سنت هایی که نژاد بشر پرورانده است و
نسل به نسل آموخته میشود.
:( ساترلند(ت- ت 1940
فرهنگ شامل هر آن چیزی است که بتواند از نسلی به نسلی فرا رسانده شود،فرهنگ یک قوم
میراث اجتماعی آن است.
:( پارسونز(ت- ت 1949
فرهنگ عبارت است آن الگوهایی که به رفتار و فرآوردهای عملی بشری مربوط است و میتواند به
ارث برسد یعنی بدون دخالت ژنهای بیولوژیک از نسلی به نسلی آموزش داده میشود.
:( براون (ت- ت 1949
واقعیتی که من به آن نام فرهنگ میدهم ، فرآیندی است که از راه آن در یک گروه یا طبقه
اجتماعی معین زبان ، باورها ، گمان ها ، پسندها ، دانش و انواع عرف ها دست به دست از شخصی به
شخصی و از نسلی به نسلی داده میشود.
ج ) تعریف های هنجاری : در این تعریف ها تکیه بر قاعده یا راه و روش است یا تکیه بر آرمان
ها و ارزش ها
:( توماس ( ت- ت 1937
فرهنگ عبارت است از ارزش های مادی و اجتماعی هر گروه از مردم چه وحشی و چه متمدن ،
نهادها ، رسم ها ، دید ها ، واکنش ها رفتارهای آنها.

د) تعریف های روان شناختی : تاکید بر فرهنگ همچون وسیله ای تنظیم و تطبیق و حل مسائل
و تاکید بر آموختگی و تکیه بر عادت
:( اسمال ( ت- ت 1905
فرهنگ عبارت است تمامی ساز و برگ فنی مکانیکی ، مغزی و اخلاقی که مردم دوره ی خاص بابه
کار گرفتن آنها به هدف های خود میرسند . فرهنگ شامل وسایلی است که آدمیان با آنها هدف
های فردی و اجتماعی خود را پیش میبرند.
موریس( ت – ت ):
هر فرهنگ طرحی است برای زندگانی که گروهی از افراد با یکدیگر در ارتباط هستند، از راه آن
برخی انگیزه ها را از انگیزه های دیگر و برخی از شیوه های ارضاء کردن انگیزه ها را از برخی
دیگر خوش آینده تر می شمارند.
:( ویلسون (ت – ت 1960
فرهنگ شامل الگوها و آورده های رفتار آموخته است یعنی آداب ، زبان ، عادت ها ، خورد و
خوراک ، باورهای دینی ، کاربرد اشیاء ساخته شده ی دستگاه های دانش و ...
چ ) تعریف های ساختاری : در این تعریف ها تکیه بر الگوسازی یا سازمان فرهنگ است.
: ( آگ – برن ( ت- ت 1940
فرهنگ شامل نوع آوریها یا ویژگیهای فرهنگی است که در یک سیستم ، یکپارچه شده اند و
قسمتهای آن کم و بیش با یکدیگر در ارتباط هستند. فرهنگ شامل ویژگیهای مادی و غیر مادی
است که بر گرو بر آوردن نیازهای اساسی بشری سازمان یافته اند و نهاد های اجتماعی ما را که
هسته ی اصلی فرهنگ هستند به ما میدهند.

ح ) تعریف های پیدایش شناختی :
:( برنارد ( ت- ت 1942
فرهنگ به معنای هر چیزی که ساخته ی دست بشر باشند ، چه شیء مادی ، چه رفتار نمادین یا
سازمان اجتماعی میگویند.
:( فورد ( ت- ت 1943
فرهنگ سازمانی از پدیدها ست شامل اشیاء مادی ، کارهای بدنی ، ایده ها و عاطفه ها که عبارت
است از کاربردنمادها.
زی زمر معتقد است :
با همه ی تفاوت نظرها در حوزه ی برسی های فرهنگی ، در سه مورد اتفاق نظر وجود دارد.
*اول آنکه ) فرهنگ نه چیزی عینی و از پیش موجود است و نه ترکیب و ساختی است یکپارچه و
هماهنگ به باورها و فرهنگ محصول فر آورده های ناهمگن عمل انسانی است که در نمادها ، آیین
ها ، ارزش ها و هنجارهاو شیوه های رفتار و مصنوعات فرهنگی تجلی میابد.
*دوم آنکه ) فقط همین تجلیات را میتوان مشاهده و تفسیر کرد نه خود فرهنگ ها را .
سوم آنکه ) در این دوران در رشته های فرهنگ شناسی که مبتنی بر نظریه پردازی نشانه ها و نماد
ها شده است باید بین سه بعد مادی ، ذهنی ، اجتماعی توجه کرد که این سه بعد فرهنگ در ارتباط
متقابل با هم هستند.
-1 بعد مادی : شامل همه ی مصنوعاتی است که فرهنگ را به نمایش میگذارد به بیان دیگر از
طریق آنها میتوان فرهنگ را مشاهده کردمانند هنر ، ادبیات ، نمایش ، فیلم ، رادیو ، اینتر
نت و ...در ضمن میتوان تجلیات فرهنگ را در معماری ، پوشاک و همچنین کالاهای مصرفی
و محصولات فرهنگ روز مره مردمی هم آشکارا دید .

-2 بعد ذهنی : این وجه از فرهنگ شامل اسطوره ها ، ذهنیت از جهان، اعتقادات و باورهای
مذهبی ، ارزش ها و هنجارها ، همچنین شیوه های فکری و احساس جمعی می شود.
-3 بعد اجتماعی : بعد اجتماعی فرهنگ از سویی شامل شیوه های عمل اجتماعی آیین ها و شکل
های ارتباطی میشوند و از سوی دیگر در بر گیرنده ی نهادهای اجتماعی یا به عبارت دیگر
شامل ناقلان فرهنگ میشوند. نظامهای آموزشی ، هنری و علمی و همچنین نظام سیاسی در
چارچوب بعد اجتماعی فرهنگ قرار میگیرد.همچنین جنبش ها را میتوان جزای از بعد
اجتماعی به حساب آورد.
تعریف یونسکو از فرهنگ :
فرهنگ عبارت است از خصوصیات معنوی ، مادی و فرهنگی و عاطفی که یک گروه اجتماعی یا به
یک جامعه هویت می بخشد . این فرهنگ هنرها ، ادبیات ، باورها ، شیوه های همزیستی و حقوق
اساسی بشر را در بر میگیرد.
عناصر اصلی فرهنگ
فرهنگ به لحاظ تحلیل قالبآ به دو جزء مادی و غیر مادی تقسیم می شود.
الف ) فرهنگ غیر مادی : ارزشها ، باورها ، هنجارها و نگرش ها ست.
-1 ارزش فرھنگی: واقعه یا چیزی که مورد اعتنای جامعه قرار گیرد ارزش فرهنگی نام دارد.
ارزشها اندیشه هایی است در باره آنچه درست یا نادرست تلقی میشود.ارزشها بطور ضمنی
این مفهوم را می رساند که شیوه های خاصی از عمل باید انجام شود .مثلآ زندگی بار ارزشی
است بنا بر این نباید کسی را به قتل رساند فرهنگ های گوناگون دارای ارزشهایی متفاوت
گاه متضاد هستند.

-2 ھنجارھای فرھنگی : هنجارها شیوه های رفتاری هستند که بر اساس ارزشهای اجتماعی
قرار دارند و با رعایت آنها جامعه نظم پیدا میکند زیرا آنها راههای آشکاری هستند که بر
مردم یک جامعه میگویند چگونه باید در شرایط خاص رفتار کنند وهنجارهای فرهنگی بر
سه گروه تقسیم می شوند.
2 ) شیوهای قومی : هنجارهایی که تقریبآ اختیاری هستند و عدم رعایت آنها معمولآ مجازاتی در -1
پی دارد.
2 ) آداب و رسوم : از هنجارهی نسبتآ قوی و محکمی هستند زیرا کسانیکه آنها را رعایت -2
نکنندبه عنوان فاسد تلقی می گردد. زیر پا گذاشتن رسمهای اجتماعی مجازات سختی را به دنبال
دارد و معمولآ با مسخره کردن جمعی ، طلاق ، اخراج از گروه شغلی و تحصیلی و طرد شدن از جمع
دوستان همراه است برخی از رسمهای اجتماعی تجویز کننده هستند مانند به پدر و مادر خود احترام
بگذارید و بعضی دیگر منع کننده هستند مانند دزدی حرام است.
2 ) قوانین : هنجارهای فرهنگی که بصورت رسمی در آمدهاند و برای نقض آنها مجازاتهایی -3
پیش بینی شده ، قانون نامیده می شود . قوانین در واقع کنترل اجتماعی را بصورت رسمی اعمال می
کنند.
-3 باورھای فرھنگی: باورها قراردادهای فرهنگی مشترکی در میان اعضاء یک جامعه هستند
که در مورد درستی یا نادرستی کلیه فعالیت های زندگی اجتماعی حکم صادر می کنند.
باورها ، مقوله هایی درباره ی واقعیت ها می باشند که مردم آنها را حقیقت می پندارند و بر
مشاهده ، منطق ، سنت ، عقاید مردمان دیگر مبتنی هستند ارزشهای فرهنگی مفاهیم
انتزاعی و گستر ده ای از خوبی و بدی را به ما عرضه می کنند اما باورهای فرهنگی مفاهیمی
خاص تر و مشخص هستند که ظاهرآ واقعی هستند مثلآ جمله ی نماز خوب است (یک
ارزش فرهنگی است ) . ولی جمله ی نماز بهترین راه نزدیکی به خدا است (باورفرهنگی ).
افراد هریک از جوامع تصور می کنند که باورهایشان منطقی ترین و درست ترین است.

-4 نگرش ھای فرھنگی : نگرشهای فرهنگی تمایلاتی هستند که در فرد به وجود می آیند و
ادراکات و عواطف اورا در جهات معینی به جریان می اندازند . ما نگرش های خود را غالبآ
بصورت اظهار نظر بیان می کنیم مثلآ من از انسانهای چاپلوس متنفرم (نگرش فرهنگی ).
ب) فرهنگ مادی : فرهنگ مادی شامل وسایلی است که بدست اعضاء پیشین جامعه ساخته شده
و برای اعضاء حاضر به ارث مانده است مثل تکنولوژی
تکنولوژی هزاران سال پیش انسان با پی بردن به این که می تواند با استفاده از پدیده های پیرامون
خود نیاز هایش را بهتر بر آورد ، آفریدن و ساختن ابزار و و سایل مادی را آغاز کرد و به این وسیله
اولین گام را در راه رهایی خود از وابستگی به طبیعت بر داشت . شناخت این گونه ابزار و وسایل و
شیوه های کاربرد و شرایط استفاده از آن را تکنولوژی یا فن آوری گویند.
انتقال فرهنگی:
فرآیندی است که توسط آن فرهنگ از طریق آموزش از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.
فرهنگ را به طریق زیستی نمیتوان به ارث برد . هر نسلی فرهنگ را برای خود می آموزد و سپس
آن را همواره با تغییراتی که در عصر خود حاصل شده به نسل بعد از خود می آموزد.
انباشت فرهنگی :
فرهنگ با گذشت زمان از طریق انتقال فنون طرحها ، فر آورده ها و چیز های از این دست ...مهارت
های جدیذی در خود می اندوزد و بسیاری از ویژگیهایی را که دیگر به دردش نمیخورد را کنار
میگذارد . بدین ترتیب پیوسته چیزهای جدیدی به فرهنگ افزوده میشود و این افزوده ها سال به
سال جزء مجموعه فرهنگ در می آیند.

اشاعه فرهنگی:
نوع آوریها و اکتشافات فرهنگی تنها امباشت نمیشود بلکه از جامعه به جامعه ی دیگر اشاعه میابد.
الگوهای فرهنگی :
هر فرهنگی الگوهای رفتاری منحصر به خود دارد و برای مردمی که از زمینه های فرهنگی دیگری
هستند بیگانه مینماید. این امر جهت شناخت فرهنگ ها و مطالعه الگوهای رفتاری ضروری است .
الگو از ترکیب ویژگیهای رفتاری به وجود می آید و چنین نظمی هم در طبیعت و هم دنیای انسانی و
دستاوردهای انسان قابل مشاهده است. الگوههای رفتاری به انسان ثبات ، معنی و جهت میبخشد و
در ضمن هر ملت و گروهی را از سایر ملت ها و قبیله ها و گروهها متمایز میسازد . به عبارت دیگر
میتوان گفت که تمایز های فرهنگی ملتهای مختلف از تفاوت های فرهنگی بطور عام و الگوههای
فرهنگی بطور خاص سر چشمه میگیرد.
تفاوت های فرهنگی :
فرهنگ هر جامعه منحصربه فرد است و شامل ترکیبی از ارزشها و هنجارهایی است که در جای
دیگر نمی توان یافت . تفاوت های فرهنگی بسیار چشمگیری ، اغلب شیوه های رفتاری را که
غریبان طبیعی میپندارند با آنچه مردم جوامع دیگر میکنند تفاوت آشکار دارد و در برخی موارد این
تفاوت ها درست در نقطه ی مقابل آن است.
ضربه های فرهنگی ( شوک فرهنگی ):
هنگامی که یک فرد در یک محیط فرهنگی بیگانه و در میان مردمی قرار میگیرد که در باورهای
بنیادی آنها سهیم نیست دچار ضربه ی فرهنگی میشود.

فرهنگ آشکار و فرهنگ پنهان :
در هر نظام فرهنگی باید میان فرهنگ آشکار و فرهنگ پنهان تفاوت باشد . فرهنگ آشکار آن
رفتارها و باورها و بنیادهایی که رسمیت دارد و همه یا بیشتر مردم به رعایت آنها تظاهر می کنند و
شکستن حرمت آنها را نوعی خلاف و انحراف می دانند . فرهنگ پنهان بر عکس آن رفتارها و
باورها و نهادهایی است که مردم بطور خصوصی به آنها پای میدهد .
پس افتادگی فرهنگی( تاخر فرهنگی ) :
مفهومی است که توسط ویلیام آگبرن (جامعه شناس آمریکایی ) در مورد تاخر فرهنگی مطرح
گردیده است: الگوهای فرهنگی یک جامعه در تمامیت خود از عناصر بهم پیوسته و منسجم تشکیل
می شود. اگر در بخشی از آن تغییری حاصل شود این تغییر سبب ایجاد تنش ها و فشار هایی در
بافت دیگر قسمت ها میشود و به ناگزیر تناسبی که بین آن عنصر و عنصر های دیگر برقرار است
از میان می رود در نتیجه پس افتادگی فرهنگی پدید می آید .
پس افتادگی فرهنگی زمانی رخ می دهد که در اثر تحولات سریع اختراع ، نو آوری ، رشد جمعیت
یا پیدایش هر چیزی متفاوت سازش و تطابق اجتماعی دشوار میشودو در نتیجه هماهنگی و سازش
میان جنبه های مختلف یک فرهنگ از بین می رود که این خود می تواند شرایط بروز بحران در
فرهنگ را فراهم آورد و موجب گسیختگی فرهنگ گردد.
فرهنگ و تمدن
اصطلاح تمدن بطور کلی همواره با فرهنگ به کار می رود و رابطه ی تنگاتنگی با آن دارد. همچنان
که جامعه شناسان درباره ی تعریف فرهنگ انفاق نظر ندارند در تعریف تمدن هم به شدت
دستخوش اختلاف هستند برخی تمدن را به گونه ای تعریف میکنند که در برگیرنده ی فرهنگ
میشود و عده ای دیگر به گونه ای که تمدن در متن فرهنگ قرار میگیرد.

الف ) گروه اول : تمدن را نوع پیشرفته و تکامل یافته ی فرهنگ میداند چنانچه "لنسکی “ تمدن را
نوعی نظام اجتماعی فرهنگی پیشرفته می داند و آن را بطور معمول به فرهنگ ها و جوامع اختصاص
میدهد که دارای خط و نوشتار و جوامع مستمری باشند.
" ویل دورانت" می گوید : تمدن را می توان به شکل کلی آن عبارت از نظام اجتماعی دانست که در
نتیجه وجود آن خلاقیت فرهنگی امکان پذیر می شودو جریان پیدا میکند. طبق نظر اینان جوامع
ابتدایی فرهنگ هستند ولی دارای تمدن نیستند جامعه ای که خط ، زبان ، فلسفه ، تقسیم کار ،
تکنولوژی و نظام سیاسی پیچیده و پیشرفته داشته باشد متمدن به حساب می آید.
ب ) گروه دوم : گروه دیگر از جامعه شناسان فرهنگ را منحصر به فرهنگ غیر مادی می دانند و
آنچه را که به عنوان فرهنگ مادی مطرح است تمدن می نامند برحسب این نظر تمدن شامل ظواهر
و جنبه های بیرونی جامعه است و فرهنگ با گرایش ها و اندیشه هاو آرمان های درونی ارتباط دارد.
تمدن پوسته خارجی و فرهنگ هسته داخلی آن است. یعنی تمدن و فرهنگ دو جنبه ی یک واقعیت
را نشان میدهند . تمدن بیرونی ترین فرهنگ است و فرهنگ به نوبه خود هسته داخلی و ویژه
ترین جنبه ی تمدن می باشد . از این رو فنونی که موجب اختراع آلات و ابزارهای تکنولوژی می
باشد جزء فرهنگ ولی خود این آلات و ادوات جزء تمدن است.

نمونه سوالات درس مفاخر فرهنگی

نمونه سوالات درس مفاخر فرهنگی

مشاهیر و مفاخر

مفاخر جمع مفخر و مفخره است.

فرهیختگی به معنی پرورش یافته بودن و پروردگی است.

مشاهیر به معنی بزرگان و انسانهای مشهور است.

نخبه به معنی بهتر است. فردی که اثر گذاری وی در تولید و گسترش علم و هنر و فن آوری و فرهنگ سازی و مدیریت کشور محسوس باشد

تعریف مفاخر فرهنگی :

افرادی که با کوشش و ابتکار با ذهنی جوینده مراحل کمال در کارشان (علمی ، فرهنگی و سیاسی و ....)در پرورش مردم و ارتقای زندگی آنها گام برداشته و باعث پیشرفت و بالندگی مثبت بر فرهنگ می شوند.

مفاخر را تعریف کنید ؟

 مفاخر یعنی مفخره به معنی فخر یا نازیدن به چیزی است . هر چه که بدان فخر کنند و بنازند و مایه ناز و بزرگی باشد آنچه که به آن بالند و نازند و فخر کنند

مفاخر فرهنگی چه کسانی هستند ؟

علمی ، ادبی ، هنری، یا مصلح اجتماعی اند

بزرگداشت مفاخر ایرانی را از چند طریق میتوان انجام داد؟

1-شیوه مقابله با مصادره مفاخر فرهنگی .

2-شیوه ی معرفی مفاخر ایرانی به سایر کشورها بخ خصوص کشورهای همسایه و عربی.

3-بزرگداشت از شهدا و ایثار گران وطن.

4-آشنایی با انجمن آثار مفاخر فرهنگی

نکته یاد آوری :

در کتابهای لغت فرهنگ را بر وزن فرهنج  که علم و دانش و عقل و ادب و بزرگی و سنجیدگی معنی میشود.

 تعریف تایلور از  فرهنگ

به مجموعه در هم تافته ای از اعتقادات ، آداب و رسوم ، اخلاقیات و ...که افراد جامعه از آن تبعیت می کنند و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.

در مورد نابسامانی فرهنگی ( ورشکستگی ملی ) توضیح دهید ؟

رهبر معظم انقلاب در دیدارخود با اعضای شورای انقلاب فرهنگی در 24 خرداد سال 1390 بر اهمیت موضوع فرهنگ و پاسداشت آن و موضوع تهاجم فرهنگی تاکید داشتند. کارشناسان حوزه فرهنگ ابزارهایی مانند ماهواره ، سایت ، فیلم و موسیقی و ....شناسایی کردند که دولتهای استکباری فرهنگ خود را به عنوان یک فرهنگ غالب  به خورد دیگر کشورها بخصوص کشورهای اسلامی میدهند. در نتیجه ی چون با باور مردم و رفتار آنها ارتباط دارد اثراتی ماندگارتر و ویرانتر دارد.

 ماجرای مصادره داشته های ایرانی ها از کجا شروع شد ؟

ابتدا با جعل ادعاهای مجعولی مثل جزایر سه گانه شروع شد و به موضوع خلیج عربی خواندن خلیج فارس رسید و اخیرآ هم مصادره مفاخر فرهنگی و شاعران ایرانی به نفع کشورهای همسایه  میباشد.مثلآ مولانا یکی از شاعران کشور ترکیه معرفی میشود ، بزرگداشت ، کتاب ، تمبر و ... از وی چاپ میشود در صورتیکه حتی یک خط نوشته به زبان ترکی ندارد . و یا نظامی را یک شاعر آذربایجانی معرفی میکنند ، نوشته های فارسی را از در و دیوار مقبره آن شاعر بزرگ بر میدارند و مجسمه اش را در شهر رم به عنوان یک شاعر آذربایجانی قرار میدهند و طرح اسکناس. رایج در کشورشان را  هم به تمثیل نظامی چاپ میکنند.

 ما در مقابله مصادره مفاخر فرهنگی چه کرده ایم ؟ 

 وزیر فرهنگ  و ارشاد اسلامی آقای "" علی جنتی "" در واکنش مصادره مفاخر فرهنگی ما توسط کشورهای همسایه گفته اند : کشورهای دیگر نمیتوانند مفاخر ما را به اسم خود ثبت کنند و رنگ ایرانی بودن آن را از بین ببرند مثل برداشتن کتیبه های فارسی در گنجه اما این مفاخر ما از بین نمیرود به طور مثال مولانا و سنایی و بعضی دیگر مفاخر ما در داخل مرزهای ایران دفن نشده اند اما جزء مفاخر و مواریث ایران هستند و کسی نمیتواند آنها را به اسم خود مصادره کند.

انجمن مفاخر در قالب همایشها و دعوت از اندیشمندان و چاپ کتاب و تمبر و ....  به اسم ایران اما این کافی نیست

اقدامات کشورهای دیگر درقبال فرهنگ و مفاخر فرهنگی ما چه بوده است ؟

1-    ساخت فیلم مستند دو قسمتی حضرت مولانا در ترکیه

2-    ساخت فیلم پیر چراغ به دست بر اساس زندگی مولوی در افغانستان

3-    ساخت فیلم سینمایی از زندگی امام محمد غزالی توسط کارگردان انگلیسی.

4-    ساخت فیلم رومی آتش عشق بر اساس زندگی نامه مولانا به سرمایه گذاری کشور قطر و کارگردان هندی

5-    ساخت فیلم زندگی ، عشق و ماجراهای خیام و عشق عمر خیام توسط کارگردان آلمانی.

6-    ساخت فیلم عمر خیام توسط کارگردان روسی

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی:

گروهی از رجال دانشور و علاقه مند به آثار تاریخی و حفظ آن براساس اساسنامه ای در 14 ماده با هدف ازدیاد علاقه عامه به آثار قدیم تاریخی و علمی و صنعتی ایران به منظور نگهداری صنایع مستظرفه و صنایع دستی و حفظ سبک و شیوه قدیم آنها تاسیس شد.

آشنایی بامفاخرفرهنگی ایران(تاریخچه(

انجمن ابتدا توسط عبدالحسین تیمور تاش و حسن مستوفی بصورت غیر دولتی شکل گرفت پس از به سلطنت رسیدن رضا خان در سال 1304 وظیفه ریاست انجمن به مدت ده سال به عهده فروغی شد تقریبا تا سال 1314. از اقدامات این دوره میتوان به ساخت آرامگاه فردوسی ،مجسمه مروزی و انتشارات انجمن 4 جلد کتاب منتشر شد.

بررسی انجمن در سه دوره

دوره اول (1301تا1320): اساسنامه در 14 ماده نوشته شد و هدف انجمن شناساندن آثار و حمایت مردم از این آثار بود.

دوره دوم (1323 تا 1357):در اذر 1323 با تلاش دکتر عیسی صدیق انجمن دوباره شکل گرفت و اعضای آن سه دسته شدند اعضای موسس ، اعضای عمومی و اعضای افتخاری . از اقدامات این دوره ساخت 30مورد آرامگاه و 13 تندیس مفاخر بود.

دوره سوم (1365تا کنون ):این دوره انجمن آثار ملی به نام انجمن آثار مفاخر فرهنگی تغییر نام داد. در استانها کشور شعبات متعدد افتتاح شد . ریاست انجمن در سال 1374 به عهده عبدالکریم شهرستانی واگذار شد و سال 1380هم فصل نامه انجمن منتشر شد با نام نامه انجمن تا 4 شماره که انقلاب شد و تا کنون 36 شماره منتشر شده است .

اعضای هییت امنای انجمن ایران به شرح میباشند:

1-    ریاست جمهوری (به عنوان ریاست عالیه انجمن.

2-     وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عضو.

3-     وزیر آموزش عالی. 

4-     سه نفر از استادان و شخصیت ممتاز دانشگاهی به تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی .

5-    سه نفر از علماء و شخصیت های فرهنگی و هنری کشور به معرفی وزیر ارشاد و تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی.

انجمن ها در استان های کشور هم مستلزم به شکل گیری شده اند که اعضای آن عبارتند از:

1-    استاندار.

2-     امام جمعه.

3-     مدیرکل ارشاد اسلامی.

4-     دبیر نمایندگان مجمع استانی.

5-    3 نفراز اساتید به نام و چهره ی شاخص استانی

دوره های تاریخی ادبیات ایران را را ذکر کنید؟

الف) دوره پیش از اسلام : سروده های اوستا حدود هزار سال قبل

ب) دوره پس از اسلام:ادبیات ایرانی تحت تاثیر صنعت شعر عرب قرار گرفت. در واقع ادامه ادبیات پیش از اسلام بود.

ج) دوره معاصر:صادق هدایت در داستان و نیما یوشیج در شعراز چهره های شناخته شده ادبیات معاصر در جهان میباشد.

ادبیات فارسی شامل دو نوع است ؟

شعر فارسی و نثر فارسی

اوج شکوفایی شعر و نثر فارسی در کدام دوره  بوده است ؟ با ذکر نام شاعران و نویسندگان

دوره سامانیان – نظیر فردوسی ، سعدی ، حافظ ، عمر خیام ، نظامی

شعر فارسی را  از نظر ساختاری بیان کنید؟

الف )شعر کلاسیک(شعر کهن) : دارای انواع مثنوی، قصیده،غزل،قطعه،رباعی،دوبیتی و .....

ب)شعر نو مانند شاعر معاصر ( نیما یوشیج )

مشاهیر و مفاخر ادبی دوره پیش از اسلام را نام ببرید ؟

مانی و زرتشت

مشاهیر و مفاخر ادبی( دوره پس از اسلام) را نام ببرید ؟

عبداله ابن مقفع – سیبویه – احمد بن یحیی بلازری – رودکی – فردوسی – سنایی غزنوی- ابوالفضل بیهقی- ناصر خسرو- مسعود سعد سلمان – اسدی طوسی – انوری- عطار نیشابوری- نظامی گنجوی- سعدی شیرازی- خاقانی شروانی-خواجوی کرمانی-شیخ محمود شبستری- ابن یمین – وحشی بافقی -

مشاهیر و مفاخر علمی را نام ببرید ؟

یحیی بن منصور - ابوجعفر بن موسی خورازمی ، مروزی،حاتم نیریزی،بوزجانی خراسانی،ابو سعید سجزی،ابو سهل کوهی، ابو عبید جوزجانی، ابوعلی سینا ، ابوریحان بیرونی ،زکریای رازی .خیام نیشابوری

ازمشاهیر و مفاخر علمی ، ادبی که حافظ قرآن بودند ؟

رودکی ، ابو علی سینا و حافظ

مادر علوم را چه مینامند ؟  فلسفه

تعریف ابن سینا در مورد فلسفه چیست ؟

فلسفه T آگاهی بر حقایق تمام اشیا است به قدری که برای انسان ممکن است بر آنها آگاهی یابد.

فیلسوف از نظر افلاطون به چه کسی اطلاق می شود ؟

کسی که در پی شناسایی امور ازلی و حقایق اشیا و علم به علل و مبادی آنها است.

مشاهیر و مفاخر فلسفی را نام ببرید ؟

ابو نصر فارابی – ابو شکور بلخی – امام محمد غزالی – شهاب الدین سهروردی – خواجه نصیر الدین طوسی-  ایت اله حاج شیخ هاشم قزوینی

 بر اساس نوشته هردوت مورخ یونانی ایرانیان از پنج سالگی تا بیست سالگی سه چیز آموخته اند ؟

سواری – تیر کمان – راستگویی

چهار نفر از مفاخر ادبی معاصر را نام ببرید ؟

 نیما یوشیج ، سهراب سپهری ، ملک شعرای بهار ، فریدون مشیری ، علی اکبر دهخدا ، جلال آل احمد ، شهریار ، ، محمد معین ، پروین اعتصامی ، و غیرو .

قدیمی ترین نوشته فارسی بدست چه کسی بود؟

قدیمی ترین نوشته فارسی که بدست آمده به خط رودکی می باشد.

مذهب در زبان عربی به چه معناست ؟

به معنای طریقه ، روش ، رای و به معنای اعتقادی که بر اساس آن فعلی را انجام می دهند.

تفاوت دین و مذهب در چیست ؟ .

دین شامل مذهب میشود و عام است( یعنی شامل همه ی فرقه های اسلامی میباشد) ولی مذهب جزء دین است و خاص( یعنی دارای شعبه های مختلف با اعتقادات یا اعتقاد خاصی از دین که در دیگر مذاهب وجود ندارد) مثل مذهب شیعه که معتقد به نصب الهی در امامت است در حالیکه در مذهب تسنن چنین اعتقادی وجود ندارد.

 نویسنده و مترجم بزرگ ایرانی در زمان حکومت امویان ؟ عبداله ابن مقفع

اولین کسیکه به طور رسمی آثاری به نثرعربی نوشت؟ عبداله ابن مقفع 

معنی نام او «منسوب به سیب» است ؟ سیبویه

دانشمندان ایرانی صرف و نحو زبان عربی و پیشوای مکتب نحوی بصره؟ سیبویه

برجسته‌ترین علماء علم اللغة؟ سیبویه

وی از تاریخ‌نگاران و جغرافی‌دانان، ادیب، شاعر و نویسنده ایرانی در زمان خلیفه عباسی (مامون) بود ؟ احمد بن یحیی بلاذری

مترجم کتابهای پارسی به سریانی بود؟ احمد بن یحیی بلاذری

نخستین شاعر مشهور ایرانی در دورهٔ سامانی که موسیقی و نوازندگی چیره دست و حافظ قرآن بود؟  رودکی معروفترین اشعاررودکی چه بود ؟ بوی جوی مولیان آید همی

بزرگ‌ترین حماسه سرا و  سرایندهٔ پارسی‌گو دورهٔ ساسانیان؟ ابوالقاسم فردوسی

شاهنامه بطور تقریبی چند بیت و چند دوره میباشد ؟60هزار بیت - دارای سه دوره اساطیری ، پهلوانی و تاریخی است

بزرگ‌ترین و اولین شاعران قصیده‌گو و مثنوی‌سرای زبان پارسی پس از اسلام؟ سنایی غزنوی

دیوان مسعود سعد از کیست ؟ سنایی غزنوی

مورخ و نویسنده معروف ایرانی در دربار غزنوی با کار دیوانی ؟ ابوالفضل بیهقی

مولف تاریخ بیهقی کیست ؟ ابوالفضل بیهقی 

از شاعران بزرگ فارسی‌زبان، حکیم و جهانگرد ایرانی و از مبلغان مذهب اسماعیلی بود ؟ ناصر خسرو

شاعر سبک خراسانی دورهٔ غزنوی و از صاحب منصبان دربار(کتاب‌دار سلطنتی) است ؟ مسعود سعد سلمان

قدیمی ترین نوشته فارسی به دست آمده به خط وی است؟ اسدی طوسی

اولین لغت نامه فارسی یعنی لغت فرس را تدوین نموده است؟ اسدی طوسی  

استاد قصیده سرای شعر پارسی  دوران سلجوقیان ؟ انوری

ازشاعر و داستان‌سرای منظومه های حماسی عاشقانه به زبان فارسی است ؟ نظامی گنجوی

از شاعران دربار خاقانی ؟ خاقانی شروانی

قصیده ی معروف دیوان مداین سروده کیست ؟ خاقانی شروانی  

آرامگاه وی در تنگ الله اکبر شیراز است؟ خواجوی کرمانی

به نخل‌بند شاعران نیز شهرت دارد ؟ خواجوی کرمانی

لقب‌هایی مانند خلاق المعانی و ملک الفضلا داشت ؟ خواجوی کرمانی

اثر معروف گلشن راز از کیست ؟شیخ محمود شبستری

ابن یمین به چه چیزی شهرت داشت ؟ صغرایی

غزل‌سرای بزرگی دوره حکومت صفوی است ؟ وحشی بافقی

از مهمترین پژوهش ها ( روش تقریبی در محاسبه کسوف و خسوف ) توسط وی میباشد؟ یحیی بن منصور

به""پدر جبر"" معروف می باشد؟ خوارزمی

 نام وی معروف به حبس حاسب است ؟ مروزی

نظریه نسبتها از وی میباشد؟ حاتم نیریزی

ازپیشگامان علوم هندسه و هیات همچنین هواشناسی و ابزارآن چه کسی است ؟ حاتم نیریزی

به سبب خدماتش یکی از مدارهای کره زمین به نام وی میباشد ؟ حاتم نیریزی

 به جهت خدمات علمی نام وی یکی از دهانه آتشفشان های ماه می باشد ؟ بوزجانی خراسانی

ساخت هیئت کل از فعالیتهای علمی وی میباشد ؟ ابو سعید سجزی

ساخت اسطرلاب زرورقی از ابداعات وی میباشد ؟ ابو سعید سجزی

از وی برای ساخت نیم کره نام برده میشود؟ابوریحان بیرونی

اولین کسی است که پرگار مخروطی را طراحی نموده چه کسی بود ؟ ابو سهل بیژن بن رستم کوهی

رییس العقلا و شرف الملک لقب چه کسی است ؟ ابو علی سینا

شیخ الرئیس و حجت الحق لقب چه کسی است ؟ ابو علی سینا

از شاگردان ابو علی سینا میباشد ؟ ابو عبید جوزجانی

موسس رصد خانه نجوم در اصفهان ؟ خیام نیشابوری

اصلاح تقویم و تنظیم تقویم جلالی کار اوست ؟ خیام نیشابوری

بیشتر شهرت خیام نیشابوری برای چیست ؟ رباعیاتش

از او به عنوان معلم ثانی یاد میشود ؟ ابو نصر فارابی

از پیشگامان شعر فارسی ؟ ابوشکور بلخی

موسس مکتب اشراق چه کسی است ؟ شهاب الدین سهروردی

استاد البشر نام لقب کیست ؟ خواجه نصیر الدین طوسی

عقل هادی عشر لقب کیست ؟ خواجه نصیر الدین طوسی

مهمترین خدمات خواجه نصیر الدین طوسی الدین طوسی را نام ببرید؟

تاسیس رصد خانه مراغه،

دو مفاخر فلسفی را نام ببرید ؟ ابونصر فارابی ، امام محمد غزالی

یکی از مفاخر مذهبی را نام ببیرید ؟ آیت اله شیخ هاشم قزوینی

1-در مورد زرتشت چه میدانید ؟

پیامبر ایران باستان و سراینده قدیمی ترین بخش اوستا گات ها (سروده های زرتشت )است. متولد 1768 پیش از میلاد مسیح. محل تولد رگه (آذربایجان) میباشد.شرح زندگی زرتشت در سه بخش از 21 کتاب اوستا به نامهای سپند ، چهرداد ، و وشتاسب ساست آمده است.واز نظر زمانی به سه بخش اوستای کهن ، گات ها و یسنا (اوستای نو) تقسیم میشود.

2-مانی کیست؟

مانی از یک خانواده ایرانی نزدیکی بابل در بین النهرین (بخشی از عراق کنونی) که جزو قلمرو ساسانیان بود به دنیا آمد.مبلغ دینی بود که تلفیقی از دین زرتشت و مسیحی بود.دارای آثاری به زبان سریانی است.در سن 60 سالگی به دستور بهرام ، نوه شاپور اول به قتل رسید.

3-عبداله ابن مقفع که بود ؟

نویسنده و مترجم بزرگ ایرانی که در جور فارس و فیروز آباد امروزی به دنیا آمد. اولین کسیکه در خاندان خود بود به اسلام روی آورد. اولین کسیکه به طور رسمی آثاری به نثرعربی نوشت .در زمان حکومت ا مویان در کرمان منشی حکام و بزرگان این خاندان بود. در زمان حکومت عباسیان عفو گردید و در دربار بصره به خدمت عیسی بن علی در آمد .به سبب نوشتن امان نامه به پسر عموی خاندان عباسی مورد خشم و بدبینی خلیفه وقت (منصور دوانقی) واقع شد و توسط حاکم بصره به اتهام زندقه در سن 36 سالگی به قتل رسید.

4-سیبویه کیست ؟

از دانشمندان ایرانی صرف و نحو زبان عربی و پیشوای مکتب نحوی بصره بود که آرامگاهش در شهر شیراز و معنی نام او «منسوب به سیب» است. سیبویه به سال (۱۴۰) هجری قمری در شهر بیضا در شهرستان سپیدان امروزی از توابع فارس زاده شد، در سن ۱۴ سالگی برای تحصیل علم رهسپار بصره شد، چنان‌که در آن دوران بغداد مرکز علم ودانش بود؛ و در آنجا یکی از برجسته‌ترین علماء علم اللغة شد. الکتاب وی، اوّلین کتاب حاوی صرف و نحو عربی و از منابع و مأخذ قابل اطمینان است. بنا به روایتی، وی در سال ۱۸۰هجری قمری، در سن چهل سالگی بعلت بیماری درشیراز درگذشت و در گورستان باهلیه مدفون شد.

5-احمد بن یحیی بلاذری کیست ؟

وی از تاریخ‌نگاران و جغرافی‌دانان، ادیب، شاعر و نویسنده ایرانی سده دوم و سوم هجری قمری بود که در بغداد متولد و زندگی می‌کرد و مترجم کتابهای پارسی به سریانی بود. از آنجایی که جد او یا خود او (مشخص نیست) بلاذر خورده بود و بیمار شده بود وی را بلاذری نامیده بودند. «بلاذر» نام میوه‌ای است که در هندوستان می‌روید و میوه آن در پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.در زمان خلیفه عباسی (مامون) به دربار راه یافت و به شغل دیوانی و کاتبی مشغول شد.یکی از ندیمان متوکل عباسی بود.در اواخر یا اوایل دوره معتضد از دنیا رفت.

6-از رودکی چه میدانید ؟

رودکی در اواسط قرن سوم هجری قمدی در روستای پنج رود تاجیکستان  به دنیا آمد.در سن 8 سالگی حافظ قرآن بود.نخستین شاعر مشهور ایرانی-فارسی حوزه تمدن ایرانی در دورهٔ سامانی بود.در موسیقی و نوازندگی چیره دست بود. از معروفترین اشعاروی بوی جوی مولیان آید همی میباشد.رودکی را نخستین شاعر بزرگ پارسی‌گوی و پدر شعر پارسی می‌دانند که به این خاطر است که تا پیش از وی کسی دیوان شعر نداشته‌است.رودکی در دربار امیر نصر سامانی بسیار محبوب شد و ثروت بسیاری به دست آورد. سه سال پایانی عمر مورد بی مهری امرا قرار گرفت ودر اواخر عمر به زادگاهش بازگشت و در همان‌جا در سن 80سالگی در گذشت.

رودکی در پایان عمر کور شده‌است. از آنجایی که خود وی در هیچ کجای اشعار باقی‌مانده‌اش اشاره‌ای به کوری خود نمی‌کند و تذکره نویسانی که مدعی کور بودن مادرزادی وی هستند بیتی از خود رودکی دربارهٔ کور بودنش ذکر نکردند این احتمال وجود دارد که در سال‌های پایانی عمرش مثلاً در زمان سرودن کلیله و دمنه (که امروزه اثری از آن نیست) کور بوده باشد که این جدای از تطابق با گزارش فردوسی از نظم کلیله دمنه، با یافته‌های محققین و تصویر سازی‌های موجود در تشبیهات شاعر نیز همخوانی دارد.

7- در مورد ابوالقاسم فردوسی چه میدانید ؟

فردوسی بزرگ‌ترین حماسه سرا و  سرایندهٔ پارسی‌گو میباشد. در روستای باژ ، از ناحیه طوس خراسان در خانواده ایرانی و از طبقه دهقانان به دنیا آمده است.

واژه دهقان که معنی حقیقی آن کشاورز و برزگر است، به طور مجازی به معنی ایرانی (در برابر ترک و تازی) به کار می‌رفت. دهقانان از آزادگان و نژادگان ایرانی، و هر یک مالک ناحیه‌ای بودند و سرپرستی موروثی ناحیهٔ خود را داشتند. بعدها در سدهٔ پنجم و ششم دهقانان را رئیس می‌نامیدند. فرزندان دهقانان با آداب و رسوم ایرانی پرورش می‌یافتند و نگهبانان سنت‌ها و فرهنگ ملی ایرانی بودند. شهر توس، زادگاه فردوسی، از شهرهای کهن دورهٔ ساسانیان بود، دربارهٔ دوران کودکی و جوانی فردوسی اطلاعات دقیقی در دست نیست . جدای از تسلط بر زبان فارسی با زبانهای عربی و پهلوی آشنا بوده است. آغاز زندگی فردوسی هم‌زمان شمار چشمگیری از سرایندگان و نویسندگان پدید آمدند و با آفرینش ادبی خود زبان پارسی دری را که توانسته بود در برابر زبان تازی پایدار بماند، توانی روزافزون بخشیدند و به صورت زبان ادبی و فرهنگی درآوردند.خود نیز همان زمان برای احیای مفاخر پهلوان و پادشاهان بزرگ ایرانی بسیار کوشید و باعث بوجود آمدن شاهکار بزرگ به نام شاهنامه شد. فردوسی در سن 72 یا 73 سالگی در گذشته است.شاهنامه بطور تقریبی 60هزار بیت دارد و دارای سه دوره اساطیری ، پهلوانی و تاریخی است.علاوه بر سیر تاریخی شاهنامه دارای داستانهای مستقلی نیز میباشد منجمله داستان زال و رودابه، رستم و سهراب ، بیژن و منیژه و .... میباشد.

8- از سنایی غزنوی چه میدانید؟(مهم)

بزرگ‌ترین و اولین شاعران قصیده‌گو و مثنوی‌سرای زبان پارسی پس از اسلام است، که در سدهٔ ششم هجری می‌زیسته است.او در شهر غزنه افغانستان امروزی سال 473 هجری قمری به دنیا آمده و در سال 545 هجری قمری یعنی در سن 72 سالگی در غزنه چشم از جهان فرو بست.در جوانی به در بار غزنویانزاه یافت و جزء شاعران و مداحان بود.در سفری به خراسان ،معاشرت و آشنایی با مشایخ تصوف آنجا باعث تحول روحی و معنوی وی شد. چند سالی در شهرهای بلخ ،سرخس ،هرات، و نیشابور زندگی میکرد و احتمالآ زمانیکه در بلخ ساکن بود به سفر مکه مشرف شد و پس از بازگشت بقیه عمر خود را به تدوین و تنظیم اشعارش پرداخت.او در سرودن مثنوی ،غزل و قصیده تبحر خاصی داشت که میتوان به دیوان مسعود سعد اشاره کرد.

9- از ابوالفضل بیهقی چه میدانید ؟

مورخ و نویسنده معروف ایرانی در دربار غزنوی است.در روستای حارث‌آباد بیهق در نزدیکی سبزوار، به دنیا آمد. در دربار غزنویان دستیار خواجه ابو نصر مشکان شدوبه کار دیوانی اشتغال یافت .بعد از سالها کار دیوانی در دربار به علت حسادت اطرافیان از کار برکنار شد و بقیه عمر خود را به تالیف و تدوین کتاب خود بنام تاریخ بیهقی پرداخت.85 سال زندگی نمود و در سال 470 هجری قمری در گذشت.

10- از ناصر خسرو چه میدانید؟

از شاعران بزرگ فارسی‌زبان، حکیم و جهانگرد ایرانی و از مبلغان مذهب اسماعیلی بود. )۹ ذیقعده ۳۹۴ قمری (در روستای قبادیان در بلخ در خانوادهٔ ثروتمندی که ظاهراً به امور دولتی و دیوانی اشتغال داشتند چشم به جهان گشود.ناصر خسرو از ابتدای جوانی به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت و قرآن را از بر کرد. به عنوان مردی ادیب و فاضل به کار دبیری اشتغال ورزید و بعد از شکست غزنویان از سلجوقیان، ناصر خسرو به مرو رفت و در آنجا نیز با عزت و اکرام به حرفه دبیری خود ادامه داد و به دلیل اقامت طولانی در این شهر به ناصر خسرو مروزی شهرت یافت. در سن چهل سالگی و پس از دیدن خوابی عجیب دچار تحول درونی و انقلاب فکری شد. چند سالی در مصر ساکن شد به مذهب اسماعیلی گروید. او در خراسان  و به‌خصوص در زادگاهش بلخ اقدام به دعوت مردم به کیش اسماعیلی نمود، اما برخلاف انتظارش مردم آنجا به دعوت وی پاسخ مثبت ندادند و سرانجام عده‌ای تحمل او را نیاورده و در تبانی با سلاطین سلجوقی بر وی شوریده، و از خانه بیرونش کردند. ناصر خسرو از آنجا به مازندران رفت و سپس به نیشابور آمد و چون در هیچ‌کدام از این شهرها در امان نبود به طور مخفیانه می‌زیست و سرانجام پس از مدتی آوارگی به دعوت امیر علی بن اسد یکی از امیران محلی بدخشان که اسماعیلی بود به بدخشان سفر نمود و بقیهٔ ۲۰ تا ۲۵ سال عمر خود را در یمگان بدخشان سپری کرد.سرانجام در سال 467 هجری قمری یعنی در سن 73 سالگی در همانجا درگذشت.

11-مسعود سعد سلمان که بود؟

شاعر به سبک خراسانی دورهٔ غزنوی که در نیمهٔ دوم قرن پنجم و آغاز قرن ششم هجری می‌زیسته‌است.خانواده اش اهل همدان بودند ولی خود وی در لاهور هندوستان به دنیا آمد.او از صاحب منصبان دربار غزنوی بود(شغل رسمی او کتاب‌دار سلطنتی بوده‌است.( وی چند بار، در چند حصار زندانی شد. دیوان اشعار وی قریب به هجده‌هزار بیت دانسته شده‌است و غیر از قصاید، غزلیات و رباعیات، مثنویات، قطعات و چیستان نیز دارد.

12- اسدی طوسی چه کسی بود؟

از شاعران برجسته سبک خراسانی در اوایل قرن چهارم و در شهر توس خراسان به دنیا آمد در دوران جوانی مصادف با انقراض حکومت غزنویان به آذربایجان که آن زمان تحت حکومت امرای محلی بود رفت . مقبره این شاعر در تبریز است.قدیمی ترین نوشته فارسی به دست آمده به خط وی است . از علمای لغت بوده و اولین لغت نامه فارسی یعنی لغت فرس را تدوین نموده است.

13- انوری کیست؟

از جملهٔ شاعران و دانشمندان ایرانی سده ۶ قمری در دوران سلجوقیان است. او در روستای کوچک ناحیه ابیورد نزدیکی میهنه به دنیا آمد. انوری استاد قصیده سرای شعر پارسی و آراسته به هنرهای خوش‌نویسی و موسیقی بوده‌است. او از دانش‌های ریاضیات، فلسفه و موسیقی بهره‌ور و در اخترشناسی به زبان خود مرجع بوده‌است. وجود گواه‌ها و نشانه‌هایی در شعر انوری سخن از آگاهی او از موسیقی دارد و همین امر برخی از پژوهندگان را برانگیخته تا او را موسیقی‌دانی تحصیل کرده بدانند.آرامگاه وی در بلخ کنار مزار سلطان احمد خضرویه از سلاطین آن زمان ذکر شده است.

14-از عطار نیشابوری چه میدانید ؟

یکی از عارفان و شاعران ایرانی بلندنام ادبیات فارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم است. او در سال ۵13 هجری در روستای کدکن نیشابور زاده شد و در ۶27 هجری (در سن114 سالگی) به هنگام حمله‌ی مغول به قتل رسید. او داروسازی و داروشناسی را از پدرش آموخت. مقبره شیخ عطار در نزدیکی شهر نیشابور قرار دارد.

15-نظامی گنجوی کیست ؟

شاعر و داستان‌سرای منظومه های حماسی عاشقانه به زبان فارسی در قرن ششم هجری است در سن 63 سالگی درگذشت وآرامگاه وی در شهر گنجه، جمهوری آذربایجان فعلی قرار دارد.نظامی از دانش‌های رایج روزگار خویش (علوم ادبی، نجوم، علوم اسلامی و زبان عرب) آگاهی وسیع داشته. آثار وی : پنج گنج – مخزن الاسرار – لیلی و مجنون – خسرو و شیرین – هفت پیکر – اسکندر نامه

16-از سعدی شیرازی چه میدانید؟

شاعر بزرگ ایرانی قرن هفتم در شیراز به دنیا آمدو تحصیلات مقدماتی خود را در همان شیراز گزرانید و برای ادامه تحصیل به بغداد رفت وی پس از فراگیری علوم در نظامیه تصمیم به سفر به کشورهای گوناگون از جمله عربستان ، مصر ، هندوستان و مراکش گرفت. وی در حکومت اتابکان دارای مقامی بالا بود . در خصوص وفات وی اختلاف نظر است وی حدود 88 سالگی در خانقاهی که در گذشته محل زندگیش بود به خاک سپرده شد.

17- از خاقانی شروانی چه میدانید ؟

بزرگ‌ترین قصیده‌سرایان تاریخ شعر و ادب فارسی به‌شمار می‌آید.در شروان متولد شد . شغل پدر درودگری و مادرش ازمسیحیانی بود که مسلمان شده بود. از دوران کودکی تا سن 25 سالگی نزد عمویش علوم ادبی و حکمی فرا گرفت. از شاعران دربار خاقانی بود. ولی بعد از مدتی تصمیم به دیدن علما و حکمای خراسان و عراق گرفت  ولی بعلت بیماری به زادگاهش بازگشت ومورد غضب شروان شاه گردید و به زندان رفت . پس از آزادی عازم سفر حج شد و در این سفر ایوان مدائن را در نزدیکی بغداد دید و قصیده ی معروف خود دیوان مداین را سرود. وی اواخر عمر خود در تبریز زندگی کرد و سرانجام در همان شهر وفات نمود و در مقبره الشعرا در محله سرخاب تبریز به خاک سپرده شد.

18- در مورد خواجوی کرمانی چه میدانید ؟

یکی از شاعران بزرگ نیمهٔ اول قرن هشتم است در کرمان به دنیا آمد.تحصیلات مقدماتی را در کرمان و در دوران جوانی برای ادامه تحصیل به شیراز رفت وی سفر های گوناگونی به شهرها و کشورهای مختلف منجمله اصفهان ، آذربایجان ، شام ، ری ، عراق و مصر نمود.در بیشتر علوم زمان خود تبحر داشت به ویژه علوم نجوم . آرامگاه خواجو در تنگ الله اکبر شیراز است. وی از شاعران عهد مغول است و اشعاری در مدح سلاطین منطقه فارس در کارنامهٔ خود دارد.خواجوی کرمانی که به نخل‌بند شاعران نیز شهرت دارد. او لقب‌هایی مانند خلاق المعانی و ملک الفضلا نیز داشته است.

19- شیخ محمود شبستری چه کسی بود ؟

یکی از عارفان و شاعران سدهٔ هشتم هجری‌ست. محل تولّد این عارف نام‌آور قصبهٔ شبستر در نزدیکی شهر تبریز است. در اوائل زندگیش، تبریز بروز و غلبهٔ قدرت مغول‌ها را شاهد بود.وی در سن 33 سالگی وفات یافت و در شبستر وسط  باغچه گلشن در نزدیکی مزار استادش به خاک سپرده شد. بیشتر شهرت او به خاطر اثر معروفش گلشن راز است.

20- ابن یمین کیست ؟

یکی از شاعران ایران در سده هشتم هجری است. پدرش ترک‌نژاد بود و به روزگار سلطان محمد خدابنده در روستای فریومد از توابع شهرستان سبزوار زمینی خرید و در آن‌جا ساکن گشت. پدرش او را آموزش داد و از جوانی در شمار شاعران و منشیان دورهٔ خویش درآمد؛ و مقام استیفا یافت و مستوفی خوانده شد و چون مانند پدر متصدی نگارش طغرا در آغاز فرمان‌ها بود به «طغرایی» نیز مشهور گشت.سال‌های نخستین زندگانی ابن‌یمین در خراسان گذشت. در دوران جوانی، به تبریز رفت ولی کارش در آن شهر دوام نیافت؛ پس از بازگشت به خراسان، ابن یمین بیشتر در زادگاه خود فریومد به سر برد و در همان حال با گروهی از امیران و وزیران عهد خود ارتباط داشت و آن‌ها را می‌ستود.بیشتر شهرت وی در سرودن قطعه های پند و اندرز همراه با طنز بود و توانا در سرودن مثنوی نیز بود.زندگانی ابن‌یمین در سبزوار و فریومد به قناعت گذشت و در همانجا درگذشت

21- وحشی بافقی کیست ؟

یکی از شاعران نام‌دار  دوره صفوی سدهٔ دهم ایران است . وی تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش سپری نمود. وحشی در جوانی به یزد رفت و از دانشمندان و سخنگویان آن شهر کسب فیض کرد و پس از چند سال به کاشان عزیمت نمود و شغل مکتب‌داری را برگزید. وی پس از روزگاری اقامت در کاشان و سفر به بندر هرمز و هندوستان، در اواسط عمر به یزد بازگشت و تا پایان عمر ش در این شهر زندگی کرد. وی غزل‌سرای بزرگی بود و در غزلیات خود از عشق‌های نافرجام، زندگی سخت و مصائب و مشکلات خود یاد کرده است.وی در سن 61 سالگی در یزد درگذشت و در محله کوی سربرج به خاک سپرده شد.

22-یحیی بن منصور کیست ؟

در طبرستان به دنیا آمد.پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در زادگاهش به بغداد رفت برای فراگیری علم ستاره شناسی . ریاست هیات منجمان را در زمان مامون به عهده داشت.یکی از مهمترین پژوهش ها ( روش تقریبی در محاسبه کسوف و خسوف ) توسط وی میباشد.

26-خوارزمی چه کسی بود ؟

بزرگترین دانشمند زمان خود در ریاضی ، جغرافی ، نجوم و تاریخ است به""پدر جبر"" معروف می باشد. در خوارزم متوالد شد. عضو دار الحکمه در زمان حکومت مامون بود.از مهمترین کارهای وی تهیه اطلسی از نقشه آسمان و زمین و اصلاح نقشه های جغرافیایی بطلمیوس است.

23-احمد بن عبدالله مروزی که بود ؟

معروف به حبس حاسب و از منجمان و ریاضی دانان بزرگ اوایل قرن سوم که در مرو متوالد شد.در بغداد تحصیلات مقدماتی  گذراند و به خاطر علاقه به ستارگان و آموختن رصاضی و نجوم یه عنوان منجم دربار خلیفه عباسی شناخته شد.فعالیتهای علمی در در حل مسائل ستاره شناسی ، توابع مثلثاتی داشت و در سن سی سالگی درگذشت.

24- حاتم نیریزی کیست ؟

ریاضی دان و ستاره شناس بزرگ ایرانی . اهل نیریز استان فارس . پس از تحصیلات مقدماتی به بغداد میرود. بیشترین فعالیتهای علمی و پژوهشی خود را در این شهر انجام داد.نظریه نسبتها از وی میباشد. پیشگام علوم هندسه و هیات همچنین هواشناسی و ابزار ش کتابی دارد.به سبب خدماتش یکی از مدارهای کره زمین به نام وی میباشد .

25-بوزجانی خراسانی کیست؟

ریاضی دان و منجم بزرگ ایرانی ، اهل روستای تربت جام . وی پس از تحصیلات مقدماتی راهی بغداد میشود و در آنجا نماینده برجسته مکتب ریاضی – نجوم بود . در رصد خانه بغداد اشتغال داشت و مولف کتاب های خود در این شهر بود.در زمینه علوم هندسه و نجوم گامهای مهمی برداشت.به خاطر مطالعات دقیقی که درباره کره ماه انجام داد اخیرآ دهانه یکی از آتشفشانهای ماه را بنام وی ثبت نمودند. وی در بغداد درگذشت.

26-ابو سعید سجزی کیست ؟

ریاضیدان و ستاره شناس نامی ایرانی که در سیستان به دنیا آمد. وی دوران کودکی و جوانی خود را در همان شهر سپری کرد و اواسط عمر خود به شیراز رفت و ساکن آن شهر شد. از فعالیتهای علمی وی ساخت هیئت کل میباشد.در بخش هندسه  و حوزه ستاره شناسی تبحر خاصی داشت. ساخت اسطرلاب زرورقی از ابداعات وی می باشد.

27-ابوریحان بیرونی که بود و چه کرد ؟

ریاضیدان و ستاره شناس قرن 4 و 5 هجری ، متولد خوارزم . از دوران کودکی مشغول فراگیری علوم زمان خود بود و در سن 17 سالگی به دربار راه یافت . بوسیله حلقه ی درجه دار بلندی نیم روزی خورشیدی را اندازه گیری نمود و انقلاب تابستانی را در روستایی رصد نمود. وی پس از فروپاشی حکومت خوارزم  شاهیان ابتدا به ری و سپس به گرگان رفت وی خورشید گرفتگی را در گرگان رصدکرداز وی برای ساخت نیم کره نام برده میشود. در سفری به هندوستان با دانشمندان هندی آشنا شد و زبان سانسکریت را آموخت. وی در سن 77سالگی در گذشت.

28-ابوسهل بیژن بن رستم کوهی کیست ؟

وی ریاضیدان و ستاره شناس ایرانی است که در طبرستان مازندران به دنیا آمد. از دوران کودکی وی اطلاعت دقیقی در دست نیست ولی در گویا در بغداد زندگی میکرده وی دوران جوانی به فراگیری علوم ریاضی و ستاره شناسی پرداخته وی اولین کسی است که پرگار مخروطی را طراحی نموده.

33- ابو علی سینا کیست ؟

وی ملقب به شیخ الرئیس ، حجت الحق ، رییس العقلا و شرف الملک ابوعلی سینا بود. وی در روستایی میان بلخ و بخارا به دنیا آمد . از ابتدای کودکی حساب ، ریاضیات ، روخوانی قرآن ، صرف و نحو عربی را نزد پدرش آموخت. در سن 10 سالگس حافظ قرآن بود. وی دوران جوانی بعلت نبوغ بالا در علوم مختلف به ویژه پزشکی تبحر داشت. در دربار سامانی از طریق کتابخانه هر چه کتب علمی نیاز داشت یافت و مطالعه میکرد.در سن 18 سالگی بطور کامل به تمام علوم زمان خود واقف شد. وی در سن 23 سالگی پدش را از دست داد و از خوارزم خارج شد و به گرمانج رفت نزدیک 13 سال در آنجا  به تدریس و طبابت پرداخت . بسیاری از کتب خود را در آن شهر تالیف نمود. یکی از شاگردان وی بنام  ابوعبید جوزانی که برای فراگیری علم نزد بوعلی بود و تا پایان عمر وی در خدمت ابن سینا بود.بو علی در حوزه پزشکی به تشریح اعضای بدن انسان ، در حوزه علوم طبیعی ، موسیقی و فلسفه آشنایی کامل داشت و در سن 58 سالگی در شهر همدان بیمار شد و همانجا درگذشت.

29-ابوعبید جوزجانی کیست ؟

طبیب ، ریاضیدان و شاگرد بوعلی سینا است و اهل جوزجان میباشد. ابتدا به تحصیل فقه و علوم دینی به سبب علاقه علوم فلسفی شهر خود را ترک و نزد بوعلی شاگردی نمود بسیار کتب بوعلی را حتی پی از وفات استاد گرد آوری و تالیف نمود. بیشتر شهرت وی در ریاضیات است مثل تالیف بخشهای ریاضی و موسیقی کتاب نجات ابوعلی

30-خیام نیشابوری کیست ؟

حکیم ، ریاضی دان ، ستاره شناس و شاعر دوره حکومت سلجوقی است . در کودکی نزد دانشمندان برجسته زادگاهش به فراگیری علوم پرداخت . ضمن تبحر در ریاضیات و فلسفه زادگاهش را ترک و به سمرقند رفت و اثر مهم خود را تالیف کرد.سپس به اصفهان رفت و رصد خانه جهت تحقیقات نجوم به دستور ملکشاه تاسیس نمود، اصلاح تقویم رایج کشور و تنظیم تقویم جلالی کار اوست.به خراسان رفت و تا پایان عمر در شهر نیشابور و مرو بود. گاهشمار ایران ، معادله های درجه اول تا سوم ، راه حلهای مقاطع مخروطی و .... از اوست. بیشتر شهرت وی رباعیاتش میباشد.

31-ابو نصر فارابی چه کسی است ؟

از فلاسفه بزرگ قرن سوم و چهارم هجری است وی را بعد از ارسطو که معلم اول میگویند از وی به عنوان معلم ثانی یاد میشود.. در روستایی از ناحیه فاریاب خراسان افغانستان متولد شد. پس از تحصیلات مقدماتی در زادگاهش به بغداد رفت و به فراگیری منطق و فلسفه پرداخت بعد از آن راهی ترکیه برای فراگیری منطق و فلسفه و ریاضی شد . فلسفه فارابی آمیزه ای از حکمت ارسطویی و نو افلاطونی با شیوه ی اسلامی و به ویژه شیعه اثنی عشری است . بعد از مدتی به مصر و دمشق سفر کردسر انجام در سن هشتاد سالگی در دمشق وفات نمود.

32-ابو شکور بلخی کیست ؟

دانشمند ، متکلم و شاعر دوره سامانی سده 4 هجری است . وی به دو زبان فارسی و عربی شعر میگفته . در بلخ دیده به جهان گشود .ایشان با دیگر فلاسفه از جمله رازی مناظره علمی می نمود. از پیشگامان شعر فارسی است.در خط و معرف یونانی تبحر داشست.

33-امام محمد غزالی کیست ؟

عارف و فیلسوف اهل طوس خراسان. در دوران کودکی پدر خود را از دست میدهد به دلیل هوش بالا توانست علوم دینی و ادبی فرا گیرد سپس برای ادامه تحصیل به یک از مدارس شبانه نیشابور رفت . بعد از آن مدتی را در گرگان سپس به زادگاهش برگشت. وی در علم اختلاف مذهب ، جدل ، منطق و فلسفه تبحر داشت . به بغداد میرود علاوه بر تالیف کتب فقه و فلسفه ، سه سال به مطالعه کتابهای فلسفه پرداخت . وی در سن 55 سالگی در طوس دیده از جهان گشود.

34-شهاب الدین سهروردی کیست ؟

از بزرگان حکمت ، فلسفه و عرفان ایران ، ملقب به شیخ اشراق و موسس مکتب اشراق است . وی متولد روستایی نزدیک شهر زنجان میباشد.پس از تحصیلات مقدماتی در زادگاهش راهی مراغه شدو فقه و حکمت آموخت سپس راهی اصفهان شد ضمن آشنایی با فلسفه بوعلی سینا  مسلط بر فلسفه و منطق  راهی شهر های دیگر شد و به تصوف گرایش پیدا نمود. وی در سن 38 سالگی در گذشت.

35-خواجه نصیر الدین طوسی کیست ؟

 فیلسوف ، متکلم ، فقیه ، ریاضی دان و سیاست مدار ایرانی ملقب به استاد البشر و عقل هادی عشر ، اهل طوس . در زمان کودکی نزد پدر و دایی خود به فراگیری علوم نقلی و عقلی پرداخت . طبق وصیت پدش برای فراگیری علوم و استفاده از اساتید هر جا که لازم باشدسفر کند( نیشابور ). در زمان اوج فرقه اسماعلیه به اتفاق همسرش به قلعه اسماعیلیان رفت سپس بعلت اختلاف عقیدتی به مدت 26 سال در آنجا زندانی شد.و به تالیف کتب مختلف از جمله اخلاق ناصری پرداخت . وی در زمان حمله مغول مانع از جنگ و قتل عام مردم جلوگیری از آتش کشیدن کتابخانه ، نجات جان دانشمندان و جلوگیری از تهاجم آنان به کشورهای مسلمان شد. ایشان از بنیانگذاران کلام شیعه و فلسفه مشاء و موسس رصد خانه مراغه بود . وی در بغداد- کاظمین در گذشت.

36-آیت اله شیخ هاشم قزوینی کیست ؟

از علما و مدرسین نامی ایرانی اهل قزوین . وی دوران کودکی به تحصیلات علوم مقدماتی را در زادگاهش و پس از آن به فراگیری فقه و اصول در همان شهر پرداخت. دوران جوانی به اصفهان رفت مدت شش سال در آن شهر بود و سپس به خراسان رفت و به درجه اجتهاد نایل آمد. ایشان در جریان های مهم سیاسی خراسان فعال یود و در زمینه کشف حجاب و .. از دولت وقت اعتراض نمود و به قزوین تبعید شد.در مشهد مقدس درگذشت . ازشاگردان ایشان میتوان به  مقام معظم رهبری و شهید آیت اله سعیدی اشاره نمود.