نمونه سوالات درس نظر سنجی- استاد دانیالی

نمونه سوالات درس نظر سنجی

استاد دانیالی

1-انواع تحقیقات علمی بر اساس هدف به چند دسته تقسیم میشود ؟(سه/3 دسته)

تحقیقات بنیادی( مبنایی یا پایه ای) ، کاربردی ، عملی

2-تحقیقات بنیادی را توضیح دهید ؟

به این تحقیقات گاه تحقیقات مبنایی یا پایه ای هم میگویند. در این تحقیقات ممکن است نظریه ای انشاء شود یا اصول ، فرضیه ها یا قضایای نظریه ای مورد آزمایش قرار میگیرد. این تحقیقات زمان بر و هزینه براست و معمولآ بوسیله مراکز علمی و دانشگاهی انجام میشود.

3- تحقیقات بنیادی( مبنایی یا پایه ای) بر اساس روش تحلیل به چند دسته تقسیم میشوند ؟ به طور خلاصه بیان کنید؟

 الف )تحقیقات بنیادی تجربی: در این تحقیقات داده ها ی اولیه  و اطلاعات با توجه به فکر محققو  استفاده از روش آزمایش ، مشاهده ، مصاحبه ، و .. گرد آوری و به روش آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد.

ب ) تحقیقات بنیادی نظری : در این تحقیقات داده ها ی اولیه  و اطلاعات به روش کتابخانه ای گرد آوری و سپس با روشهای مختلف استدلال ، مورد تجزیه و تحلیل عقلانی واقع شده و نتیجه گیری میشود.

4-تحقیقات کاربردی(تحقیقات توسعه ای ) را توضیح دهید ؟

نتیجه این نوع تحقیق فراهم شدن زمینه لازم جهت گسترش کمی یا کیفی محصولات بر پایه فناوری های موجود است.

این تحقیقات به لحاظ زمانی زودتر از تحقیقات بنیادی است ، در آمد زا ومورد استفاده  بیشتر سازمانهای دولتی و خصوصی و کارخانه ها و گاه مراکز دانشگاهی واقع میگردد.

5- تحقیقات عملی را توضیح دهید ؟

 این تحقیقات را باید تحقیقات حل مسئله یا حل مشکل نامید - نوعى تحقیق کاربردى که نتایج آن مستقیماً براى حل مسئله خاصّ بکار گرفته مى‌شود. تحقیقات عملى نوعاً خصلت محلى و موضعى دارد و معمولاً خاصیت تعمیم‌پذیرى زیاد ندارد. این تحقیقات نیز بر داده‌هاى تحقیقات بنیادى تکیه دارند؛ زیرا از معلومات و قوانین آنها استفاده مى‌شود. چون تحقیقات عملى با هدف رفع مشکل انجام مى‌شود، هرکس که با مشکل روبرو باشد مى‌تواند آن را انجام دهد.

6- تحقیقات علمی را بر اساس ماهیت و روش به چند گروه تقسیم میشود ؟ ( پنج / 5 گروه )

گروه اول : تحقیقات تاریخی : تحقیق تاریخى با استفاده از اسناد و مدارک معتبر انجام مى‌شود تا از این طریق بتوان ویژگى‌هاى عمومى و مشترک پدیده‌ها و حوادث تاریخى و دلایل بروز آنها را تبیین کرد؛ مثلاً تحقیق تاریخى مى‌تواند به بررسى اوضاع و احوال دولت‌ها و نحوهٔ عمل آنها و نوع روابطشان با مردم پرداخته، عوامل سقوط آنها را تشخیص داده، براساس آن نظریه ارائه دهد. تحقیقات تاریخى همواره با مشکلات فراوان روبروست که مهمترین مشکل آن عدم حضور محقق در صحنهٔ واقعه است تا بتواند به‌طور زنده اطلاعات و مدارک مورد نیاز را گردآورى کند؛ در نتیجه، منبع عمدهٔ اطلاعات و داده‌هاى او اسناد، شواهد و مدارکى است که مى‌تواند حول مسئله تحقیق به آنها دسترسى پیدا کند.

مشکل دیگر تحقیقات تاریخی، سازمان دادن اطلاعات و مدارک گرد‌آورى شده است؛ یعنى محقق زمانى مى‌تواند به تجزیه‌وتحلیل یک واقعه بپردازد که امکان برقرارى ارتباط بین اسناد و مدارک و ساختن تصویرى از وضعیت و خصوصیات زمان حادثه وجود داشته باشد؛ مسلماً این کار نیز مستلزم کامل بودن مدارک است که احتمال دارد گاه محقق نتواند مدارک مورد نیاز را جمع‌آورى نماید. در این صورت، یا قادر به نتیجه‌گیرى و شناخت پدیده نیست، یا ناچار است بعضى گسستگى‌هاى بین مدارک بدست آمده را با حدس و گمان و تفسیر پر کند و تصویرسازى نماید؛ در چنین شرایطى ارزش علمى کار وى در معرض تردید قرار مى‌گیرد.

سوال بخش گروه اول

1- دلیل اینکه بعضى از صاحب‌نظران ارزش تحقیقات تاریخى را به دلایل زیر ضعیف مى‌دانند چیست ؟

۱. محقق در صحنه حضور ندارد و نمى‌تواند متغیرها را شناسایى و کنترل نماید.

۲. امکان تهیه مدارک کافى برایش وجود ندارد و براى به نتیجه رساندن تحقیق ناچار است به حدس و گمان و تفسیر شخصى متوسل شود.

۳. بعضى از منابع کسب اطلاع مانند نقل قول‌هاى سینه به سینه سندیّت و اعتبار ندارد.

سوال بخش گروه اول

2- در چه زمانی میتوان گفت تحقیقات تاریخی یک محقق دارای اعتبار علمی برخورداراست ؟

* محقق تاریخى دقت کافى داشته باشد.

* مدارک و اسناد را بررسى و ارزیابى کند و اسناد و شواهد معتبر را مبناى تحقیق خود قرار دهد.

* تا حد امکان مدارک و شواهد مورد نیاز را کامل نموده، بین آنها ارتباط منطقى برقرار کند.

* از دخالت دادن نظریات شخصى و تعبیر و تفسیرهاى غیرمنطقى خوددارى نماید و با استفاده از شیوه مقایسهٔ مدارک و شواهد و تحلیل منطقى آنها، گسستگى‌هاى اسناد را برطرف کند.

گروه دوم : تحقیقات توصیفی  :( وضعیت شدن موضوع )

در تحقیقات توصیفى محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و مى‌خواهد بداند پدیده، متغیر، شى‌ء یا مطلب چگونه است. به‌عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسى مى‌کند و به توصیف منظم و نظامدار وضعیت فعلى آن مى‌پردازد و ویژگى‌ها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسى مى‌نماید. هم جنبهٔ کاربردى دارد و هم جنبهٔ مبنایی مانند بررسى وضعیت کارکنان یک اداره، بررسى وضعیت دانش‌آموزان یک شهر، بررسى وضعیت اقتصادى یک روستا، مطالعهٔ آداب و سنن مردم یک منطقه، مطالعهٔ ویژگى‌هاى جمعیتى یک کشور.

گروه سوم : تحقیقات همبستگی یا همخوانی :

این تحقیقات براى کسب اطلاع از وجود رابطه بین متغیرها انجام مى‌پذیرد؛ ولى در آنها الزاماً کشف رابطهٔ علت و معلولى موردنظر نیست. در تحقیق همبستگى بر کشف وجود رابطه بین دو گروه از اطلاعات تأکید مى‌شود؛ اینها اطلاعاتى است که درخصوص یک متغیر در دو جامعه یا دو موقعیت گردآورى شده، یا اطلاعاتى است که درخصوص دو یا چند متغیر در یک جامعه تهیه شده است. در این تحقیقات محقق مى‌خواهد بداند که آیا بین دو چیز یا دو گروه اطلاعات رابطه و همبستگى وجود دارد یا خیر؛ و اگر چنین ارتباطى وجود دارد، از چه نوع و میزان آن چقدر است. همانطور که گفته شد نتایج این تحقیقات الزاماً رابطهٔ علت و معلولى را اثبات نمى‌کند؛ یعنى حتماً نمى‌گوید که عامل الف باعث پیدایش ب مى‌شود، ولى ممکن است چنین ارتباطى را نیز توضیح دهد.

در این نوع تحقیق همبستگى بین دو مجموعه یا داده مورد مطالعه قرار مى‌گیرد که این داده‌ها ممکن است دربارهٔ دو متغیر در یک جامعه باشد؛ مثلا‌ً همبستگى بین تغییرات قد با تغییرات وزن افراد یک جامعه همچنین، داده‌ها ممکن است دربارهٔ یک متغیر در دو جامعهٔ جداگانه باشد؛ مثل قضاوت دو گروه از دانشجویان دختر و پسر دربارهٔ مدیریت یک دانشگاه یا استاد درس خاص.

سوال بخش گروه سوم

 1- منظور از تحقیقات همبستگی مثبت و تحقیقات همبستگی منفی چیست ؟ 

تحقیقات همبستگى مثبت

همبستگى مثبت آن است که جهت تغییر در یک متغیر با جهت تغییر در متغیر دیگر همسو باشد؛ مثلاً جهت تغییرات هر دو ممکن است افزایشى یا کاهشى باشد؛ یعنى اگر یکى افزایش یافت دیگرى نیز افزایش مى‌یابد و برعکس اگر یکى کاهش یافت دیگرى نیز کاهش مى‌یابد، مانند رابطهٔ بین شیب رودخانه و شدت آن یا رابطهٔ بین قدرت خرید مردم و حجم تقاضا. اگر ضریب همبستگى بین صفر تا ۱+ باشد، گفیته مى‌شود که جهت همبستگى مثبت و تغییرات متغیرها همسو است. مسلماً، هرچه مقدار آن به صفر نزدیک باشد، همبستگى مثبت ضعیف‌تر و هرچه به ۱+ تمایل پیدا کند همبستگى مثبت شدیدتر خواهد بود.

تحقیقات همبستگى منفى

همبستگى منفى آن است که جهت تغییرات یک متغیر با جهت تغییرات متغیر دیگر همسو نباشد. یعنى اینکه افزایش یکى با کاهش دیگرى همراه باشد، مانند رابطهٔ بین تورم قیمت‌ها و قدرت خرید مردم. اگر ضریب همبستگى بین صفر تا ۱- باشد، گفته مى‌شود که جهت همبستگى منفى بوده؛ تغییرات متغیرها همسو نیست. بازهم هرچه مقدار عددى به سمت صفر میل کند، همبستگى منفى ضعیف‌تر و هرچه به سمت ۱- تمایل پیدا نماید همبستگى منفى شدیدتر خواهد بود.

گروه چهارم : تحقیقات علّى:

 در این‌گونه تحقیقات کشف علّت‌ها یا عوامل بروز یک رویداد یا حادثه یا پدیده موردنظر است؛ بنابراین، پس از آنکه واقعه‌اى روى داد، تحقیق دربارهٔ آن شروع مى‌شود. در اینجا محقق در متغیرها دخل و تصرّفى نداشته، اساساً حضور ندارد و آنها را نمى‌شناسد، بلکه تحقیق علّى را انجام مى‌دهد تا این متغیرها و عواملى را که باعث بروز واقعه شده است؛ شناسایى کند. براى مثال، خانه یا محل کارى دچار آتش‌سوزى شده، اتومبیل یا کارخانه‌اى از کار افتاده، برق خانه‌اى قطع شده، انسانى مریض شده یا سیلاب غیرمنتظره‌اى جارى شده است. در همهٔ این موارد محقق مى‌خواهد علت یا عوامل حادثه را بشناسد تا نسبت به پیشگیرى مسئله مشابه در آینده اقدام کند.تحقیقات علّى معمولاً از نوع کاربردى هستند و نتایج آنها براى جلوگیرى از تکرار حوادث و وقایع نامطلوب، یا توسعهٔ وقایع و حوادث مطلوب مورد استفاده قرار مى‌گیرد. تحقیقات علّى از جهتى به تحقیقات تاریخى شباهت دارد؛ زیرا محقق باید اسناد و مدارک را جمع‌‌آورى و واقعه را بازسازى نماید تا بتواند علت یا علل را تشخیص دهد.

  سوال بخش گروه چهارم

1 - سه دسته متغیر یا عاملی را که در بروز حادثه موثر در تحقیقات  علی است بیان کنید؟   یا ( متغیر های تحقیقات علی را ذکر کنید؟ )

الف) متغیرهاى اصلى که نقش مؤثر و مثبتى در بروز پدیده داشته‌اند.

ب) متغیرهایى که نقشى بازدارنده و منفى در بروز پدیده داشته‌اند.

ج) متغیرهاى زمینه‌ساز که هموارکنندهٔ راه براى اثرگذارى متغیرهاى اصلى بوده، از خاصیت تسهیل‌کنندگى برخوردار بوده‌اند.

گروه پنجم : تحقیقات تجربی :

این نوع تحقیقات به علوم تجربى و طبیعى اختصاص دارد و در حوزهٔ علوم انسانى مطرح نیست؛ زیرا این تحقیقات براساس وجه مشخصهٔ اصلى خود یعنى کنترل متغیرها و مشاهده پدیده و سنجش رابطهٔ علت و معلولى بین متغیرها و حضور فعال محقق در صحنهٔ آزمایش شناخته مى‌شوند. اگرچه بخش عمدهٔ تحقیقات علوم تجربى و طبیعى در آزمایشگاه‌ها و با کنترل دقیق متغیرها انجام مى‌پذیرد، اینگونه تحقیقات منحصراً در حوزهٔ علوم تجربى و طبیعى انجام نمى‌شود، بلکه در سایر حوزه‌ها نیز از آن استفاده مى‌شود. بدین لحاظ، تحقیقات تجربى در حوزهٔ علوم انسانى بویژه روانشناسی، تعلیم و تربیت، جامعه‌شناسی، جغرافیاى انسانی، مدیریت، تربیت‌بدنی، اقتصاد و مانند آن کاربرد دارد. اما تفاوتى که تحقیقات تجربى در حوزهٔ علوم طبیعى و تجربى با تحقیقات علوم انسانى دارد، این است که دقت و کنترل محقق در حوزهٔ علوم طبیعى بر محیط آزمایشگاه و انتخاب متغیر و کنترل آنها همراه با نظارت بر فرآیند آزمایش مؤثرتر از تحقیقات تجربى در حوزهٔ علوم انسانى است. با وجود این، از این جهات براى محقق علوم انسانى مشکلات زیادى وجود دارد و نمى‌تواند با دقت محقق علوم تجربى عمل کند.

در اینجا ذکر نکته‌اى درخصوص تفاوت تحقیقات تجربى و همبستگى ضرورى به‌نظر مى‌رسد. تحقیقات تجربى بر شناخت رابطهٔ علت و معلولى بین متغیرها تأکید دارد و سخن از مطالعهٔ رابطهٔ یک سویه و تأثیر متغیر مستقل (علّت) بر متغیر تابع (معلول) است و در پایان محقق به‌طور قاطع نظر مى‌دهد که چنین رابطه‌اى وجود دارد یا ندارد؛ مثلاً محقق براى سنجش تأثیر روش تدریس نوع الف بر پیشرفت تحصیلى دانش‌آموزان نسبت به روش قبلى (نوع ب)، باید ار روش تحقیق آزمایشى استفاده کند و در پایان در صورتى‌ که واقعاً روش الف مؤثرتر از روش ب بود، با صراحت اعلام کند که روش الف موفق‌تر از روش ب است. اما در تحقیق همبستگى هدف محقق الزاماً کشف روابط علت و معلولى نیست، بلکه قصد دارد میزان درجات همبستگى میان عملکرد و یا چند متغیر را در یک گروه یا عملکرد یک عامل را در دو یا چند گروه مشخص کند؛ بنابراین، ضریب همبستگى به خودى خود رابطهٔ علت و معلولى را بیان نمى‌کند، هرچند محاسبهٔ این ضریب گام اول براى پیداکردن روابط علت و معلولى بین متغیرها محسوب مى‌شود؛ زیرا اگر رابطهٔ علت و معلولى بین دو یا چند متغیر محرز باشد به احتمال زیاد همبستگى و رابطهٔ بالایى میان آنها وجود دارد.

سوال بخش گروه پنجم 

 1- تحقیقات تجربی در چه حوزه های علوم انسانی کاربرد دارد ؟

روانشناسی – تعلیم و تربیت – جامعه شناسی – جغرافیای انسانی – مدیریت – تربیت بدنی – اقتصاد .

2- تفاوت تحقیقات تجربی در حوزه ی علوم طبیعی و تجربی با تحقیقات علوم انسانی چیست ؟ زیرا دقت و کنترل محقق در حوزه ی علوم طبیعی بر محیط آزمایشگاه و انتخاب متغیر و کنترل آنها همراه با نظارت بر فرآیند آزمایش موثرتراست از تحقیقات تجربی در حوزه علوم انسانی است.

3- تفاوت تحقیقات تجربی و همبستگی چیست ؟

تحقیقات تجربی بر شناخت رابطه ی علت و معلولی بین متغیرها تآکید دارد و محقق درپایان تحقیق به طور قاطع نظر میدهد که چنین رابطه ای وجود دارد یا ندارد اما در تحقیق همبستگی هدف محقق الزامآ کشف روابط علت و معلولی نیست بلکه قصد دارد میزان درجات همبستگی میان عملکرد و یا چند متغیر را در یک گروه یا عملکرد یک عامل را در دو یا چند گروه مشخص کند، بنابر این  ضریب همبستگى به خودى خود رابطهٔ علت و معلولى را بیان نمى‌کند، هرچند محاسبهٔ این ضریب گام اول براى پیداکردن روابط علت و معلولى بین متغیرها محسوب مى‌شود؛ زیرا اگر رابطهٔ علت و معلولى بین دو یا چند متغیر محرز باشد به احتمال زیاد همبستگى و رابطهٔ بالایى میان آنها وجود دارد.  

7- نظر سنجی را تعریف کنید ؟

نظرسنجی ابزار ارزشمندی برای ارزیابی وضعیت افکارعمومی در هر موضوعی به شمار می­اید.

نظرسنجی عبارت است از اجرای اقدامات و تلاش­های سازمان یافته برای نشان دادن عقاید مردم نسبت به یک موضوع، در یک محل خاص و در یک مقطع زمانی معین. )فرخی، ۱۳۸۳، ۱۰)

یا نظرسنجی مجموعه­ای از اقدامات سازمان یافته و روش­مند برای سنجش عقاید عمومی موجود در یک جامعه یا بخشی از آن است که نتایج آن مبین جهت­گیری ذهنی روانی جامعه باشد. (حاجیانی، ۱۳۸۴)

8- برای آگاهی از افکار و عقاید مردم معمولاً به چند شیوه عمل می­کنیم؟

۱ـ رجوع مستقیم به افکارعمومی که عمدتاً از طریق پرسشنامه و مصاحبه انجام می­شود.

۲ـ رجوع غیر مستقیم که از طریق تحلیل محتوای پیام­های مندرج در مطبوعات، پیام­های رسیده به روابط عمومی سازمان و تحلیل برنامه­های رادیو و تلویزیون، سخنرانی­ها و… صورت می­گیرد.

9-«ژاک نکر»( وزیر دارایی لویی شانزدهم در آغاز انقلاب کبیر فرانسه) افکار عمومی را چگونه تعریف کرد؟

 «افکار عمومی روح جامعه، میوه ارتباط گسست‌ناپذیر بین انسان‌ها به حساب می‌آید.»

10-مهم*** ) تعریف افکار عمومی ؟

افکار عمومی به طور کلی به مجموعه عقاید، نظرات و تصورات عموم افراد جامعه اطلاق می‌شود که در یک مقطع زمانی مشخص درباره یک موضوع خاص شکل می‌گیرد.

11- روش تحقیق پیمایشی را توضیح دهید ؟

پیمایش یکی از روشهای تحقیق اجتماعی است که در آن اعضای جامعه آماری به پرسش در مورد موضوع مورد مطالعه محقق،پاسخ میدهند. آنها این کار را از طریق پرکردن ُپرسش نامه ایّ  که در اختیار آنها قرارمیگیرد و یا بطور شفاهی از طریق (مصاحبه) انجام  میدهند. به عقیده برخی از جامعه شناسان ، پیمایش بهترین شیوه روش تحقیق جامعه شناسانه است.پیمایش شیوه سیستماتیک جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه رودر رو، تلفنی و یا پرسشنامه خوداجرا است که از طریق پست برای اعضای جامعه آماری فرستاده میشود و باز میگردد.

12-روش تحقیق پیمایشی در کجا کاربرد دارد ؟

از طریق پیمایش می‌توان داده‌های بسیار گسترده‌ای را در باب باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها، کنش‌ها و سایر اطلاعاتی که درباره صفت‌های فرد باشند گردآوری کرد. همچنین می‌توان در باب صفاتی که ویژگی سیستم باشند، اطلاعات دست اول جمع‌آوری کرد.

13-مهمترین تفاوت بین تحقیقات آزمایشی و پیمایشی در چیست ؟

در کنترل می‌باشد. در تحقیقات پیمایشی کنترل مستقیم ممکن نیست نمی‌توان متغیر مستقل را دستکاری کرد و تأثیر سایر متغیرهای بیگانه را تحت کنترل درآورد اما در یک آزمایش محقق سعی می‌کند همه متغیرهای بیگانه را  کنترل کند و بعد با دستکاری متغیر مستقل به بررسی تأثیر آن بر متغیر وابسته می‌پردازد. در چنین شرایطی است که محقق می‌تواند مطمئن باشد که متغیر مستقل قبل از وابسته اتفاق افتاده است.

14- متغیرها بر چند نوع میباشند توضیح دهید ؟

متغیر مستقل : متغیری است که بر دیگر متغیرها تآثیر میگذارد و از آنها تآثیر نمیگیرد.

متغیر وابسته : متغیری است که از دیگر متغیرها تآثیر میگیرد و بردیگر متغبرها تآثیر نمیگذارد .

15- شرایط فرهنگی-اجتماعی موفقیت در تحقیقات پیمایشی به چه طریق میباشد؟

پیمایش اجتماعی نیازمند جامعه دموکراتیک و باز است که در آن افراد احساس امنیت کنند. تحقیق پیمایشی دشوارترین تحقیق است؛ چون بیرون کشیدن واقعیت از افراد دشوار است. مخصوصا در برخی کشورها با توجه به اقتضائات آن کشور پاسخ‌ها عمداً‌ هنجاری است. افراد به‌شدت تحت تأثیر وجدان جمعی قرار دارند. افراد در ارائه پاسخ، سود و زیان خود را محاسبه می‌کنند. در این روش پاسخ‌گو فعال است و طوری جواب می‌دهد که پرسشگر می‌خواهد. درنتیجه باید برای دریافت واقعیت با دقت رفتار شود.

16- مزایا و معایب روش تحقیقات پیمایشی را نام ببرید ؟

مزایا :(پنج مورد)

*  تحقیق پیمایش بهترین روش موجود برای آن دسته از پژوهندگان اجتماعی است.

*  پرسشنامه های استاندارد شده ،با داده هایی که از همه پاسخوگویان بدست می آیند شباهت داردارد.

 *  پیمایش ها انعطاف پذیرند، می توان درباره موضوعی معین سوال های زیادی کرد .

 * تحقیقی پیمایشی از لحاظ کم هزینه بودن و میزان داده ها و میزان داده هایی که جمع آوری می شوند دارای امتیازهایی است.

 * استاندارد کردن داده های جمع آوری شده.

معایب :(دومورد)

* تنها به جنبه های خاصی از اعتقادات و کنش های فرد می پردازد و زمینه ای را که این اعتقادات و کنش ها در آن جریان دارند، در نظر نمی گیرد.

* قادر به یافتن علیت بین پدیده ها نیست، زیرا تنها همبستگی میان دو پدیده را نشان می دهد. همبستگی هم دلیل بر علیت نیست.

17- مراحل انجام تحقیق پیمایشی را نام ببرید ؟

۱ - انتخاب موضوع تحقیق. ۲ تعیین سوال تحقیق. ۳ تعیین نوع تحقیق؛( توصیفی است یا تبیینی؛)..۴ تعیین نظریه )چارچوب نظری تبیینی( جهت آزمایش. 5 - بیان فرضیه .6- تعیین متغیرهای تحقیق.7 -تعریف مفاهیم و تهیه شاخص ها و معرف ها. 8- واحد تحلیل . 9-تعیین روش نمونه گیری. 10- تعیین حجم نمونه. 11 –گردآوری داده ها (از طریق پرسشنامه، مصاحبه ، مشاهده ). 12-کدگزاری 13-تحلیل مقدماتی داده ها )داده آمایی. (14 - تحلیل داده ها   15- ارزیابی فرضیه ها. 16-اظهار نظر و پیشنهاد.17-نوشتن گزارش تحقیق .

18- واحد تحلیل را تعریف کنید؟

واحدی که اطلاعات درباره آن جمع آوری می شود.

19- کد گزاری در پزوهش به چه صورت است ؟

در پژوهش هایی مثل پیمایش اجتماعی پس از تکمیل و جمع آوری پرسش نامه ها و کنترل پاسخ ها مرحله کدگذاری Coding)) آغاز می شود. کدگذاری روشی است که به وسیله آن پاسخ های سوالات ابزار جمع آوری اطلاعات، مثل پرسشنامه، به صورت عدد درمی آیند. مخصوصاً در تحلیل کامپیوتری این کار معمولاً صورت می گیرد.

20-تحلیل مقدماتی داده ها )داده آمایی) در پزوهش به چه صورت است ؟

نوعی کدگذاری مجدد و نیز خلق متغیرهای جدید و اصلاحات لازم.

21- نکاتی که محقق در بیان مسئله تحقیق و نگارش توجه کند را ذکر کنید ؟ (شش نکته )

صورت مسئله باید به شکل سؤالى نوشته شود.

از جملات خبرى خوددارى گردد.

مسئله باید بطور واضح تعریف گردد.

از کاربرد اصطلاحات و واژگان ارزشى باید خوددارى شود.

اصطلاحات و مفاهیم اختصاصى و تخصصّى باید تعریف شود.

سؤالات ویژه تحقیق باید نوشته شود.

22- فرضیه را تعریف کنید ؟

فرضیه گمانى است موقتى که درست بودن یا نبودنش باید مورد آزمایش قرار گیرد.

23- چهار مورد از نقش فرضیه در تحقیق علمی را بیان کنید ؟

1 ) فرضیه باعث میشود ، مطالعهٔ موضوع تحقیق جهت دار باشد. یعنی از مطالعه منبع غیر مرتبط  اجتناب گردد.

2 ) فرضیه باعت حساس تر شدن محقق در جنبه های موقعیتی و معنی دار مسئله میگردد.

 3 ) فرضیه باعث درک بهتر محقق از مسئله تحقیق وبهتر شدن جمع آوری اطلاعات میشود.

 4 ) فرضیه باعث میشود چهارچوبى براى تفسیر اطلاعات جمع آورى شده و نتیجه گیرى از آن ارائه گردد.

24- در تحقیقات توصیفى فرضیه ها مبیّن چیست ؟

مبیّن وجود حالات، شرایط، صفات، ویژگى هاى اشیاء و اشخاص، موقعیت ها، پدیده ها و رخدادهایى هستند که نسبت وقوع رویداد، صفات، ویژگى هاى اشیاء و پدیده ها را توضیح مى دهد.

25- در تحقیقات علّى و همبستگى فرضیه از وجود چه چیزی صحبت می شود ؟

از وجود رابطه صحبت مى کند، چه رابطه هاى همبستگى و چه رابطه هاى علّى که مبیّن رابطهٔ علت و معلولى مى باشند . در تحقیقات علّى بسته به موضوع و اهمیت و مقیاس آن محقق مى تواند یک یا چند فرضیه را صورت بندى کند.

26- فرضیه اهم یعنی چه ؟یا ( تعریف  فرضیه اهم )

فرضیه اى که مورد آن احتمال و حدس قوى ترى نسبت به دیگر متغیرها  و فرضیه ها وجود داردرا فرضیه اهم گویند.

27- یک فرضیه خوب باید دارای چه ویژگیهایی باشد ؟ ( 12 مورد )

* فرضیه باید قدرت تبیین حقایق را داشته باشد.

* فرضیه باید بتواند پاسخ مسئله تحقیق را بدهد.

* فرضیه باید قابلیت حذف حقایق نامرتبط با مسئلهٔ تحقیق را داشته باشد.

* فرضیه باید قابلیت آزمون را داشته باشد.

* فرضیه نباید با حداقل و قوانین مسلم و اصول علمى تأیید شده و پذیرفته شده مغایرت داشته باشد.

* فرضیه باید ناظر بر واقعیت و حقیقتى باشد که محقق قصد کشف آن را دارد

* فرضیه باید به مطالعه و پژوهش جهت بدهد و راهنماى فعالیت هاى محقق باشد .

* فرضیه باید بصورت جملهٔ خبرى باشد.

* اصطلاحات و واژه هاى اختصاصى باید در فرضیه خوب باشد. تا برای دیگر ان قابل فهم باشد.

* فرضیه ها باید مختص مسئله تحقیق باشند.

* فرضیه ها با توجه به چارچوب نظرى تحقیق تدوین مى شوند.

* باید بین فرضیه ها و سؤال هاى ویژه یا فرعى تحقیق تناظر صورى و محتوایى وجود داشته باشد.

28- منظور از تناسب و تناظر محتوایى در فرضیه چیست ؟

فرضیه و سؤال به لحاظ محتوایى با هم ارتباط منطقى داشته باشند.

29- جهت رابطه ی نظام مند بین سوال اصلی تحقیق با فرضیه ها چه مواردی رعایت گردد ؟ توضیح دهید؟

پس از تعریف مسئله، محقق اقدام به تدوین فرضیه مى نماید . او براى نوشتن فرضیه باید با در نظر داشتن سؤالات ویژهٔ تحقیق و نیز متغیرهاى مورد مطالعه، تعداد فرضیه هاى خود را مشخص کند. تعداد فرضیه ها باید به آن اندازه باشد که نیاز تحقیق را پاسخ دهد و از نتایج آزمون فرضیه ها شناخت واقعى و کاملى از پدیده یا روابط بین متغیرها بدست آید. در عین حال، فرضیه هاى متعدد باید به گونه اى تنظیم شوند که مجموعاً یک واحد کلى و یک سیستم را تشکیل دهند و هماهنگ و همسو باشند. در تحقیقات علمى بسته به ماهیت تحقیق و قلمرو و مقیاس آن تعداد فرضیه ها ممکن است از یک تا چندین مورد باشد؛ از این رو، تعداد آنها مهم نیست بلکه انسجام، نظام یافتنى و هماهنگ بودن آنها مهم است . محقق باید آنها را بصورت ساده، روان و کوتاه به شکلى تدوین کند که اولاً مبین وجود رابطه بین متغیرها یا چگونگى وضعیت پدیده ها و اشیاء باشد؛ ثانیاً آن را به شکل جملهٔ خبرى صورت بندى کند؛ ثالثاً مى تواند در آغاز جمله از عبارت به نظر مى رسد استفاده نماید؛ مثلاً فرضیهٔ مربوط به تأثیر متغیر مستقل شغل در متغیر تابع مهاجرت را مى تواند به این شکل تدوین کند : بنظر مى رسد عامل کمبود شغلِ درآمدزا در سکونت گاه هاى روستایى شهرستان الف، در مهاجرت روستائیان به سکونتگاههای شهرى تأثیر دارد . پس از آن که محقق فرضیه یا فرضیه هاى تحقیق خود را تدوین و صورت بندى کرد آنگاه با تشکیل جدولى به ارزیابى آنها مى پردازد. نکتهٔ قابل توجه این است که لازم است واژه هاى اختصاصى و تخصّصى فرضیه تعریف شود، هرچند تعریف واژه هاى عادى یا متداولى که در فرضیه بکار مى رود، ضرورتى ندارد.

30- جامعه آماری  را تعریف کرده و بیان کنید محقق به چند شکل دست به جامعه آماری نمونه مینماید ؟

کلیه عناصر و افرادى که در یک مقیاس جغرافیایى مشخص )جهانى یا منطقه ای( داراى یک یا چند صفت مشترک باشند  را جامعه آماری  گویند.به دو شکل یکی شانس انتخاب شدن را به تمامى افراد جامعه بدهد و شکل دیگربراى انتخاب نمونه از بین افراد جامعه، روش وضعى و غیراحتمالى را در نظر میگیرد.

31- نمونه های تورش دار در جامعه آماری توسط محقق بیانگر  چیست ؟

همهٔ افراد جامعه شانس مساوى براى انتخاب شدن به عنوان عضو نمونه را ندارند و در انتخاب افراد براى نمونه محقق نظریات خود را دخالت مى دهد و به افراد خاصى در جامعه چشم مى دوزد. نتایج بدست آمده از چنین مطالعه اى قابلیت تعمیم ندارد؛ یعنى محقق نمى تواند مقادیر محاسبه شده براى صفات یا شاخص هاى نمونه را به جامعه آمارى تعمیم دهد و پارامترهاى جامعه را از آن استنباط نماید. اینگونه نمونه ها را نمونه هاى تورش دار نیز مى گویند .

32- نمونه و نمونه گیرى را تعریف کنید ؟

نمونه عبارت است: از تعدادى از افراد جامعه که صفات آنها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرف جامعه بوده، از تجانس و همگنى با افراد جامعه برخوردار باشند.

از این رو نمونه گیرى عبارت است: از مجموعه اقداماتى که براى انتخاب تعدادى از افراد جامعه به نحوى که معرف آن باشند، انجام مى پذیرد.

33- انواع روشهای نمونه گیری را نام ببرید ؟

الف ) نمونه گیری تصادفی ساده -  ب ) نمونه گیری طبقه ای - ج ) نمونه گیری خوشه ای

34- روش نمونه گیری تصادفی ساده را به اختصار توضیح دهید ؟

در این نوع نمونه گیری به هر یک از افراد جامعه احتمال مساوی داده می شود تا در نمونه انتخاب شود. به عبارت دیگر اگر حجم افراد جامعه N و حجم نمونه را n فرض کنیم، احتمال انتخاب هر فرد جامعه در نمونه مساوی n/N است.

35- دو روش انتخاب نمونه در نمونه گیری تصادفی ساده را ذکر کنید ؟

شیوه اول به صورت قرعه کشی : باید با توجه به چارچوب نمونه گیری از میان افراد جامعه یک نمونه به حجم نمونه مورد نظر از میان افراد فهرست شده به حکم قرعه انتخاب کرد.

شیوه دوم با استفاده از جدول اعداد تصادفی : باید حجم جامعه مورد نظر را N قرار داد. سپس به تعداد ارقام تشکیل دهنده حجم جامعه ، ستون یک رقمی در جدول اعداد تصادفی منظور داشت . پس از آن یک نقطه شروع به طور تصادفی برای انتخاب واحدها اختیار کرد. سرانجام عمل انتخاب را از این نقطه آغاز کرده و هر عددی که کوچکتر یا مساوی N باشد را به عنوان نمونه انتخابی منظور داشت.

36- روش نمونه گیری در نمونه گیری طبقه ای را به اختصار توضیح دهید ؟

در نمونه گیری طبقه ای، واحدهای جامعه مورد مطالعه در طبقه هایی که از نظر صفت متغیر همگن تر هستند، گروه بندی می شوند، تا تغییرات آنها در درون گروه ها کمتر شود. پس از آن از هر یک از طبقه ها تعدادی نمونه به صورت تصادفی انتخاب می شود. معمولا برای طبقه بندی واحدهای جامعه، متغیری به عنوان ملاک در نظر گرفته می شود که با صفت متغیر مورد مطالعه بستگی داشته باشد.برای مثال به منظور بررسی نسبت قبول شدگان در پایه پنجم آموزش ابتدایی در شهر تهران و رابطه آن با محل جغرافیایی دبستان.

37- روش نمونه گیری در نمونه گیری خوشه ای را به اختصار بیان کنید ؟

در صورتی که فهرست کامل افراد جامعه مورد مطالعه در دسترس نباشد می توان افراد جامعه را در دسته هایی خوشه بندی کرد. سپس از میان خوشه ها به تصادف نمونه گیری به عمل آورده و تمام حجم خوشه را سرشماری می کنیم.

39-  اهمیت تعیین حجم نمونه را بگویید ؟ 

اخذ تصمیم درباره حجم نمونه, از لحاظ تامین میزان دقت نتایج نمونه گیری و صرفه جویی در مقدار وقت و هزینه, از اهمیتی خاص برخوردار است.

40- چند روش جهت بر آورد حجم نمونه وجود دارد ذکر کنید ؟

روش اول ) محقق با در نظر گرفتن عواملی شخصا نسبت به برآورد حجم نمونه یا تعیین درصد مشخصی از جامعه اقدام می کند .

روش دوم ) محقق از  تکنیک ها و روش های آماری استفاده میکند یعنی محقق برای انجام آن به دانستن اطلاعات و پارامترهایی درباره جامعه ای که قصد انتخاب نمونه از آن را دارداقدام کند. عواملی مانند حجم و اندازه جامعه -  میزان تجانس جامعه یا پراکندگی صفت یا صفات جامعه - امکانات ،مقدورات و زمان.

41- در مورد برآورد حجم نمونه چه ملاحظاتی را باید مد نظر قرار داد ؟

الف ( باید محقق نمونه خود را بیش از حداقل افزایش دهد تا به اعتبار نتیجه تحقیق خود بیفزاید.  یعنی ( آزمایش محقق از نمونه چنین بار باشد ) .

ب ) محقق ممکن است تنها با یک صفت رو به رو نباشد و بخواهد چند صفت را از جامعه مطالعه کند .

ج ( محقق میتواند به صورت گمانه زنی بخشهایی از جامعه را بررسی کند.

د(توصیه میشود محقق به طور سنجیده ای تعداد خوشه ها یا مراحل را کاهش دهد.

ه ( در تحقیقات توصیفی زمینه یاب و پیمایشی و نیز تحقیقاتی که نمونه گیری آنها از نوع طبقه بندی احتمالی است ،بهتر است محقق حجم و تعداد نمونه را بیشتر در نظر بگیرد.

42- شش ویژگی های یک نمونه خوب چیست ؟

1 ) سودمندی و برخوردار بودن از جامعیت.

2 ) داشتن اعتبار و کفایت وصول به مقصود.

3) داشتن وضوح و برخورداری از طبقه بندی و تعاریف بدیهی.   

4) برخورداری از سرعت در نمونه گیری.       

5) اقتصادی بودن عملیات نمونه گیری.      

6) قابلیت تعریف و تفسیر صحیح  .

43-چهار  روش عمده در جمع آوری اطلاعات کارهای پژوهشی را بیان کنید ؟

1)    استفاده از اطلاعات و مدارک موجود : محقق بدنبال اطلاعات جدید نیست بلکه می تواند نسبت به جمع آوری اطلاعاتی که از قبل تهیه شده اند استفاده کند.

2)    مشاهده : مشاهده ثبت دقیق تمام جوانب بروز حادثه ویژه یا رفتار و گفتار فرد یا  افراد از راه حواس و یا سایر راه های ادراکی ( کمک گرفتن از ابزار خاص ) می باشد.

3)    مصاحبه : به صورت حضوری یاغیر حضوری از افراد یا گروهی ار آنان پرسش می شود.

4)    پرسشنامه : پرسشنامه شامل دسته ای از پرسش هاست که برطبق اصول خاصی تدوین گردیده است و به صورت کتبی یه افراد ارائه می شود و پاسخگو بر اساس تشخیص را خود جواب ها رادر آن می نویسد.

44- تعریف مصاحبه ؟

مصاحبه، یکى از انواع خبرگیرى مستقیم است که به‌وسیله آن، عقاید و افکار شخصیت‌هاى مهم جامعه و یا نظرهاى مردم عادى کوچه و بازار را درباره موضوعات مختلف به‌ویژه مسائل روز به‌دست مى‌آورند. مصاحبه، گاهى نیز براى گرفتن اطلاعات خاصى است که در اختیار شخصیّت طرف مصاحبه قرار دارد و روزنامه‌نگار به‌وسیله تماس با این شخصیّت، اطلاعات به‌دست آمده را در اختیار مردم قرار مى‌دهد.

45- انجام مصاحبه یعنی چه ؟

هنر پرسیدن پرسش های درست و به دقت گوش دادن به آنچه که مصاحبه شونده

46- مصاحبه ها چند دسته هستند ؟ (سه دسته )

مصاحبة خبری:  گزارش و حاصلی است از فراگرد ارتباط میان دو سوی ارتباط، به منظور دستیابی به واقعیتی که دارای یک یا چند ارزش خبری است

 مصاحبة فردی: هدف، بیشتر کسب آگاهی و شناساندن افراد )خبرساز یا عادی و غیر معروف(، عقاید، افکار و نظرهای آنان در زمینه های سیاسی، فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، علمی و ...

 مصاحبة گروهی:آگاهی از عقاید، افکار و نظر تعداد زیادی از افراد جامعه مورد توجه و نظر است و خبرنگاراطلاعات خود را از چندین نفر به دست می آورد.

47- مصاحبه ها چند نوع هستند ؟ ( انواع مصاحبه ها  را نام ببرید؟)  شش مورد

مصاحبه شفاهی: مصاحبه گر با طرح سؤال مستقیم از مصاحبه شونده و گرفتن پاسخ های مستقیم از او به صورت شفاهی انجام میدهد.

 مصاحبه کتبی: مصاحبه شونده ناگزیر است به پرسشنامه ای که به او داده می شود به صورت کتبی پاسخ دهد.

 مصاحبه گسترده )درسطح( : بیشتر "به صورت سطحی" به مسائل مختلف می پردازد و گرچه ممکن است سؤالات متعددی نیز در آن مطرح شود اما هدف، ریشه یابی و بررسی علت و معلول موضوع مورد مصاحبه نیست.

مصاحبه  عمقی،: در این نوع از مصاحبه، ریشه یابی ها و کشف زوایای ناشناخته و پنهان یک موضوع، مدنظر است.

  مصاحبة هدایت شده: ( سوالات جهت دار مصاحبه گر با مصاحبه شونده )معمولاً هم سؤال و هم جواب معطوف به زمینه و موضوع خاصی است و سؤالات در جهتی از پیش تعیین شده پرسیده می شود و بالطبع پاسخ ها هم به همین ترتیب در این جهت پیش می رود.

مصاحبة آزاد: پرسشگر می تواند درباره مسائل و موضوعات مختلف، سؤالات متعددی را مطرح کند و پاسخ های لازم را بگیرد.

48- چه نکانی را در مصاحبه فردی باید رعایت نمود ؟

1)    توصیف محیط مصاحبه و حرکات مصاحبه شونده ضروری نیست.

2)    ذکر تکیه کلام مصاحبه شونده یا عبارت هایی که او در مصاحبه زیاد تکرار می کند در اکثر مواقع لازم است.

3)    در مصاحبه فردی، هدف اصلی شناساندن طرز فکر، عقیده و نظر مصاحبه شونده است.

49- چه نکانی را در مصاحبه گروهی باید رعایت نمود ؟

1)    درمصاحبه گروهی انتخاب افراد باید با موضوع مصاحبه منطبق باشد.

2)    درمصاحبه گروهی تعداد مصاحبه شوندگان اندازه معینی ندارد.

3)    درمصاحبه گروهی برای همه مصاحبه شوندگان باید سوال یکسان باشد. برای اینکه پاسخ ها را بتوان با یکدیگر ترکیب کرد.

4)    پرسش باید ساده و روشن طرح شود تا مصاحبه شونده بتواند مفهوم مطلب را به سرعت دریابد.

50-اهمیت  مصاحبه خبری دارای ذکر کنید  ؟ (چهار مورد).

مطالب ناگفته که تا قبل از مصاحبه انتشار نیافته، به مخاطبان ارائه می شود.

مخاطب مطالب را به طور مستقیم از منبع مسئول دریافت می کند.

مخاطبان با منابع خبری آشنا و به توانایی های آنان آگاه می شوند.

مخاطب با گرفتن اطلاعات مصاحبه شونده به ارزیابی روند امور می پردازد.

51- طبقه بندی مصاحبه های رسانه ای دارای چند محور است؟

مصاحبه با هدف گردآوری اطلاعات: مقصود اصلی از این نوع مصاحبه به دست آوردن واقعیت ها یا روشنگریدرباره موضوعی است و می توان آن را به صورت مستقیم یا ضبط شده پخش کرد و شامل مصاحبه با متخصصان،سخنگویان رسمی یا شاهدان عینی است

مصاحبه های بیانگر عقیده یا تشریح کننده:

همین که مطالب در دسترس قرار گیرد به فردی نیاز دارید که آنها را برای شما و مخاطبان تعبیر و تفسیر کند.

مصاحبه های پاسخگو محور: هدف از این نوع مصاحبه آن است که از فردی که در قبال اتخاذ تصمیم و ارائه طرحی مسئول بوده بخواهد که دلایل خود را برای مبادرت ورزیدن به رشته ای از اقدامات اظهار و توجیه کند.

مصاحبه های عاطفی یا احساسی:

مشکل ترین نوع مصاحبه برای بسیاری از خبرنگارها سوال رایج که معمولاً می پرسند این است: "درباره ... چه احساسی دارید؟" این قالب قابل درک است چون خبرنگاران می کوشند وضع درونی مصاحبه شونده را کشف کنند. موضوع هر چه باشد، مصاحبه هایی که پاسخ هیجانی تولید کنند به پرسش هایی با احساس و غیرمداخله جویانه نیاز دارند.

52- توصیه های لازم در مصاحبه های عاطفی یا احساسی بیان کنید ؟

الف(  کسب اجازه از مصاحبه شونده جهت انجام مصاحبه.

ب(مصاحبه شونده چنانچه در حالت ضربه روحی است مصاحبه را اجرا نکنید.

53- چه  عواملی که یک مصاحبه معمولی را به مصاحبه به یاد ماندنی تبدیل می کنند ؟

1)     ارتباط زنده میان مصاحبه گر و مصاحبه شونده

2)    افشای غیرمنتظره قضیه ای از سوی مصاحبه شونده

3)    نگاه افشاگرانه به یک موقعیت یا شخصیت.

4)    عرضه اطلاعات تازه.

54-سه اصل مهم برای ایجاد انگیزه در فرآیند مصاحبه بیان کنید ؟  

 الف ) مصاحبه گران باید خود را همدل و هم صحبت نشان دهند.

 ب ) مصاحبه گران باید با ذکر اهمیت مطالعه، پاسخگویان را به مشارکت در این امر علاقه مند کند.

 پ ) مصاحبه گران باید اهمیت مطالعه، شیوه انتخاب پاسخگویان و ماهیت محرمانه بودن مصاحبه را دوستانه توضیح دهند.

55- فنون ویژه ای که مصاحبه گر در فرآیند مصاحبه میتواند استفاده کند را ذکر کنید ؟(6 مورد)

* پرسشها باید مطابق با پرسشنامه پرسیده شود، اما می توان به صورت غیر رسمی سوال کرد.

* مصاحبه باید در فضایی غیررسمی و آرام انجام شود و مصاحبه کننده باید از ایجاد این ذهنیت که آنچه انجام می شود یک امتحان است، خودداری کند.

* هر سوال را به آرامی و با تامل بخوانید. سرعت کند و آرام به مصاحبه کنندگان این امکان را می دهد که منظورشان را واضح تر کنند و به پاسخ دهندگان نیز این فرصت را می دهد که سوال را درک کنند و جواب خود را آماده کنند.

* پرسشها باید به همان ترتیب پرسشنامه پرسیده شود.

* پرسش هایی را که به اشتباه تفسیر یا درک می شوند باید تکرار و روشن کرد.

56- مصاحبه ها دارای چه اهدافی هستند ؟

الف( مصاحبه برای جمع - آوری اطلاعات: هدف از چنین مصاحبه ای، جمع آوری اطلاعات، اخبار یا عقاید در مورد یک موضوع یا شخص است.

ب( مصاحبه جهت ارزشیابی: در این گونه مصاحبه، معمولاً شخصی که دارای موقعیت شغلی بالاتری است برای مقام پایین تر از خود سؤالاتی را مطرح می کند تا از پاسخ های دریافت شده به موارد مرتبط بکار پی ببرد. اطلاعاتی نظیر، چگونگی انجام کار، کیفیت و شرایط فعلی، امکان انجام بهتر کار

ج( مصاحبه اقناعی: مصاحبه گر قصد دارد، نظر، عقیده، رفتار و یا برخورد مصاحبه شونده را نسبت به موضوعی تغییر دهد. همراه پیشر فت مراحل مصاحبه این انتظار وجود دارد که مصاحبه شونده به هدف یا اهداف مصاحبه گر

نزدیک تر شود و عکس العمل متناسب نشان دهد.

د( مصاحبه جهت راهنمایی و مشاوره: در چنین مصاحبه هایی، معمولاً مصاحبه گر از نظر روان شناختی، شخص آگاهی است و قصد دارد با ارائه سؤالات و دریافت واکنش ها، شخص مصاحبه شونده را راهنمایی کند و به هدف خاصی برساند.

ه( مصاحبه تودیعی: این مصاحبه معمولاً زمانی انجام می شود که کارمندی قصد خروج از سازمانی را دارد. در این مصاحبه سعی می شود علت های مختلف عدم مطابقت و علل اختلاف میان کارمند و کارفرما که موجب خروج کارمند شده است، کشف شود.

ر) مصاحبه استخدامی: مصاحبه جهت استخدام یا پذیرش، کاربردترین و معمول ترین نوع مصاحبه است که هر شخصی به احتمال زیاد در طول زندگی در آن شرکت می کند.

57-بطور خلاصه هر مصاحبه دارای چه فرآیندی است ؟

هر مصاحبه ای دارای:

 یک مقدمه: در حقیقت راهگشای ورود به مرحلة اصلی است.

 یک بخش اصلی: در برگیرندۀ بیشترین بحث انجام شده و شامل گفت وگوهای دو جانبة طرفین است.

یک انتهاست: ضمن یک نتیجه گیری کلی از خلاصة گفت وگو، مصاحبه به پایان می رسد.

58- کانل و کان( Cannell & Kahn) کل فرایند مصاحبه را به مراحل چند گانه تقسیم کرده اند: 

* تنظیم یا انتخاب برنامه مصاحبه )مجموع پرسش ها، اظهارات، تصاویر، یا دیگر محرک هایی که موجب بیان پاسخ می شوند( و یک مجموعه قواعد یا رویدادهای خاص برای استفاده از برنامه

* اجرای مصاحبه )سعی در دریافت پاسخ ها یا بروز وقایعی که می بایست طبقه بندی شوند(.

* ثبت پاسخ ها )توسط یادداشت برداری، تجهیزات الکترونیکی یا وسایل دیگر(.

* تهیه رمزهای عددی )مقیاس یا دیگر نظام های عددی که پاسخ های ثبت شده به آنها تبدیل شوند و نیز مجموعه  قواعد تبدیل آنها(.

* رمزگردانی پاسخ های مصاحبه.

59- سوالات مصاحبه به چند دسته تقسیم می شوند ؟

سوالات کلی: که پاسخهای کلی را به دنبال دارند؛ پاسخ کلی موجب طولانی شدن مدت مصاحبه می شود و باعث می شود که کنترل مصاحبه در دست مصاحبه شونده باشد و طرح سوالات کلی محیط مصاحبه را گرم و صمیمی می کند.

سوالات جزئی: در آن مصاحبه شونده مجبور می شود که با سوال به صورت مستقیم مواجه شود؛ مدت مصاحبه کوتاه می شود و کنترل مصاحبه در دست مصاحبه کننده خواهد بود.

60- چرادر هنگام طرح سوال باید به مسائل زبانی توجه داشت ؟

هسته اساسی روش مصاحبه را "زبان" تشکیل می دهد و از آنجا که واژه ها و قواعد زبانها نسبت به فرهنگ ها و ارزش های حاکم بر آنها با یکدیگر متفاوتند، نمی توان سوالی را که در جامعه مطرح می شود، همیشه به همان صورت در جوامع دیگر نیز به کار برد. این تفاوتها فقط در بین دو جامعه وجود ندارد، بلکه در داخل یک جامعه نیز هر یک از گروه های اجتماعی دارای هنجارها، ارزش ها و معیارهای گوناگونی هستند که در زبان خاص آن گروه متجلی می شود.

61- عوامل روانی بر روی آمادگی و تمایل پاسخگو به واقعیت گوئی عموماً به چندگونه تاثیر می گذارند؟ (دو عامل)

عامل اول ) هنگامی که پاسخگو هیچ گونه جبهه گیری خاصی در مقابل سوالات و مطالب ندارد، اما محقق و پرسشگر،  آگاهانه )مثلاً مغرضانه( و یا ناآگاهانه )در اثر اشتباه( موانعی در راه ارائه پاسخ ها ایجاد کرده، به افکار پاسخگو جهت داده و موجب جبهه گیری او می شوند.

 عامل دوم ) وقتی که پاسخگو تمایلی به پاسخ دادن و گفتن مطالب و واقعیت ها ندارد و در ذهن او موانعی برای گفتن واقعیت ها وجود دارد.

62-انواع خطاهای با اهمیت و منابع اطلاعات گمراه کننده در یک مصاحبه از نظر«« ویچ و بنزمن»» را ذکر کنید؟

انواع خطاهای با اهمیت در یک مصاحبه::

- خطاهایی که ناشی از قصد عمدی پاسخ گو در فریب دادن یا گمراه کردن هستند.

 - مشکلاتی که به طور موقتی با پاسخ گو پیوند دارند.

- خطاهایی که به موقعیت روانی پاسخ گو مربوط هستند.

- خطاهای غیرعمدی پیرامون موارد بالا.

انواع اطلاعات گمراه کننده در یک مصاحبه::

- اطلاعات سودار یا تحریف شده که در نتیجه قصد پاسخ گو برای اثر گذاشتن بر نتیجه تحقیق ارائه می گردد.

- اطلاعات نمایشی که به منظور افزایش لطف و جاذبه اطلاع دهنده و اجتماع، طرح ریزی شده است.

- اطلاعات اغراق آمیز که توسط اصلاح طلبان و به قصد استفاده از تحقیق برای نمایش و اصلاح اجتماع ارائه می شود.

- جلوگیری از کوشش هایی که به منظور کسب اطلاعات در مورد مسائل خاصی مانند پدیده جنسی، قدرت و طبقه اجتماعی به عمل می آید.

- دلیل تراشی برای رفتارهایی که مورد پذیرش جامعه نیستند.

- اطلاعاتی که به دلیل جاه طلبی های شخصی، خود بزرگ نمایی، حمایت از خود یا حل و فصل عداوت های شخصی تحریف می شوند. -  از پیش آماده کردن پاسخ ها بر اساس شایعات و دیگر انواع ارتباط در مورد تحقیق که منجر به ارائه پاسخ هایی با سبک یکسان و کلیشه ای می شوند.

63- عوامل تعیین کننده کنش متقابل بین پرسشگر و پاسخگو را ذکر کنید؟

اولین قضاوت درباره پرسشگر با قیافه ظاهری او شروع می شود که نمی باید با انتظارات و ارزش های پاسخگو مغایرت داشته باشد. بایدپرسشگران وضع ظاهری و لباس خود را با شرایط خاص جامعه مورد مطالعه وفق دهند.

عامل جنس نیز می تواند تعیین کننده باشد. در بیشتر موارد اگر پرسشگر و پاسخگو هم جنس باشند، مصاحبه راحت تر انجام می شود )خصوصاً وقتی سوالات مربوط به مسایل شخصی و خصوصی باشد(.

زبان یا نحوه سخن گفتن پرسشگر است که باید با ارزش ها و انتظارات پاسخگو منطبق باشد. (مثلاً پرسشگری که بخواهد درباره قشر بالای جامعه تحقیق کند اما الفاظ و لهجه ای دور از انتظارات پاسخگویان داشته باشد، ممکن است با مشکل برخورد کند(.

64- زمان و مکان مصاحبه باید به چه شکل باشد؟

مصاحبه باید در زمانی انجام شود که پاسخگو با خاطری آسوده بتواند در مصاحبه شرکت کند. ومحلی که برای مصاحبه در نظر گرفته می شود پاسخگو بتواند خود را بر روی سوالات متمرکز کند و حواسش در پی کارهای ضروری دیگر نباشدو پرسشگر بتواند با پاسخگو تنها باشد تا شخص دیگری به طور مستقیم یا غیرمستقیم در مصاحبه شرکت نکند.

نکته در مورد مدت مصاحبه

مدت هر مصاحبه نباید از حدود ۳۱ تا ۳۱ دقیقه تجاوز کندو در تحقیقات طولانی و چندین روزه بهتر است که پرسشگران روزانه بیش از چهار ساعت )وقت خالص( مصاحبه نکنند و بین مصاحبه ها آنقدر فاصله بگذارند تا بتوانند مصاحبه های بعدی را با آمادگی، تمرکز و اشتیاق بیشتری انجام دهند.

65- اولین دانشمندانی که روش پرس و جو را در مکتب نورنبرگ در آلمان به کار بردند، معتقد به چه بودند؟

مصاحبه می بایست حتی الامکان همانند صحبت روزمره با حالتی کاملاً طبیعی انجام گیرد و سوالات در طول یک صحبت مطرح شوند. پرسشگر می باید نه سوالات را از روی پرسشنامه بخواند و نه جوابها را در مقابل پاسخگو یادداشت کند. به طور خلاصه ایده آل آن است که پاسخگو اصلاً متوجه نشود که سوالاتی از او به عمل آمده است.

66- انواع پرسشنانه را ذکر و یکی از آنها را توضیح دهید؟

پرسشهای زمینه ای یا خصیصه ها: این پرسشها برای کسب اطلاع از خصوصیات پاسخگو است،پرسشهایی در مورد جنس، سن، شغل، قومیت، مذهب و ... در این گروه جای میگیرند.

پرسشهای رفتاری: این پرسشها برای اطلاع از رفتارها و فعالیتهای پاسخگویان مناسب است، چراکه رفتار پاسخگو مد نظر است و در صدد کشف فعالیتهای آنها هستیم مانند پرسش :روزی چند ساعت ازبرنامه های تلویزیونی استفاده میکنید؟

پرسشهای اعتقادی: کانون توجه این پرسشها تعیین چیزی است که پاسخگو آن را درست میداند. . مثلا به نظر شما مشارکت محلی تا چه اندازه بر توسعه محلی تاثیر دارد؟، تا چه حد موافق هستید.

پرسشهای نگرشی: کانون توجه این پرسشها تعیین چیزی است که پاسخگو آن را مطلوب میداند. مثلاً به نظر شما شهروندان محله باید در فعالیتهای محلی شرکت کنند؟

پرسشهای دانشی : این پرسشها به دنبال ارزیابی و سنجش دانش و آگاهی پاسخگو میباشد نظیر سواد رسانهای، سواد انرژی، مطالعات فرهنگ سازمانی.

67-اهمیت جمله بندی در پرسشنامه به چیست ؟

پرسشهای پرسشنامه باید روشن، غیرمبهم و سودمند باشد، بنابراین جمله بندی پرسشنامه اهمیت فراوانی دارد . ادبیات پرسشنامه باید متناسب با فضای فرهنگی و اجتماعی ) نگرشهای فرهنگی، سطح سواد و... ( باشد.

68- چه نکاتی در طراحی پرسشنامه مهم است؟(پنج نکته)

ادبیات پرسش باید ساده و کوتاه باشد: در پرسشنامه از کلمات نامأنوس، لاتین و تخصصی استفاده نکنید، و در کابرد کلمات به زمینه های فرهنگی و اجتماعی پاسخگو توجه کنید.

پرسش نباید دو جهی باشد: یعنی یک پرسش تنها یک پاسخ را در ذهن پاسخگو متبادر کند، مانند این پرسش دو وجهی میزان تحصیلات والدین شما چقدر است؟

پرسش نباید جهت دار یا ارزشی باشد: نباید به دنبال پاسخ مطلوب خود یا موسسه متولی پژوهش باشیم استفاده از کلماتی نظیر آیا موافق هستید که ، به نظر من و ... در پرسشنامه مطلوب نمیباشد .

از پرسشهای منفی تا آنجا که امکان دارد استفاده نکنید . و از پرسشهایی استفاده کنید که پاسخگو نسبت به آن دانش یا اطلاع کافی داشته باشد

سوالات شما باید هدفمند باشد: یعنی سوالاتی را مطرح کنید که در صدد پاسخ به فرضیات باشد همچنین از بیان سوالات تکراری و اضافی خودداری کنید .

69- معیارهایی که برای آزمودن ابزار پژوهش به کار میروندرا نام ببرید و توضیح دهید؟

اعتبارو روایی : توانایی ابزار مورد نظر در اندازه گیری صفتی که پرسشنامه برای اندازه گیری آن طراحی شده است و شامل روایی صوری، روایی محتوی، روایی سازه، روایی پیش بینی و .... می باشدمانند اندازه گیری یک ویژگی در جامعه )مانند تعهد سازمانی.(

پایایی: می توان گفت پایائی به دقت، اعتماد پذیری، ثبات یا تکرار پذیری نتایج آزمون اشاره دارد. برای اندازه گیری پایائی یک پرسشنامه شاخصی به نام ضریب پایائی وجود دارد(مقدار آن بین صفر و یک در نوسان است) این ضریب هر مقدار به یک نزدیک تر باشد، پرسشنامه از پایایی بیشتری برخوردار است.

70- روایی و پایایی چه رابطه ای نسبت به یکدیگر دارند؟

رابطه بین روایی و پایائی را می توان چنین بیان کرد که یک آزمون باید پایا باشد تا بتواند روا باشد.یعنی اگر آزمونی را در شرایط یکسان چند بار تکرار کنیم، تقریبا نتایج یکسانی داشته باشد و هر قدر سوالات پرسشنامه ویژگی های مورد نظر را بهتر بسنجند، پرسشنامه دارای روایی بیشتری است.( برای مثال یک آزمون ریاضی برای اندازه گیری محتوا و هدف های درس تاریخ، روا )مناسب( نیست. اما این آزمون می تواند مطالب ریاضی را که اندازه می گیرد با دقت )به طور پایا( اندازه گیری کند. پس برای این که یک آزمون روا باشد باید نخست پایا باشد. یعنی پایایی شرط روایی است اما روایی برای پایایی ضروری نیست (.

71- آزمون های روایی در چند گروه گسترده دسته بندی می شوند؟آنها را نام ببرید و توضیح دهید ؟(سه دسته)

الف( روایی محتوا:: اطمینان میدهد که ابزار مورد نظر به تعداد کافی پرسش های مناسب برای اندازه گیری مفهوم مورد سنجش را در بر دارد. هر قدر عناصر مقیاس گسترده تر و قلمرو مفهوم مورد سنجش را بیشتر در برگیرند، روایی محتوا بیشتر خواهد بود.

ب( روایی وابسته به معیار :: این نوع روایی زمانی مطرح می شود که ابزار اندازه گیری تفاوت میان افراد را بر پایه معیاری که قرار است آن را پیش بینی کند، فراهم می سازد.

پ(روایی سازه:: روایی ساخت یا سازه مشخص میکند که نتایج به دست آمده از کاربرد یک ابزار اندازه گیری، تا چه حد با نظریه هایی که آزمون بر محور آنها تدوین شده است، تناسب دارد.

72- انواع مقیاس های اندازه گیری را نام برده و یکی را توضیح دهید ؟یا نوع دیگر طرح سوال        ( مقیاس اندازه گیری چیست و یکر را توضیح دهید)؟

   (چهار نوع مقیاس ) : مقیاس اسمی -     مقیاس ترتیبی یا رتبه ای - مقیاس فاصله ای - مقیاس نسبی

توضیح مقیاس نسبی :  خصوصیات ممتاز مقیاس نسبی داشتن نقطه ای دقیق برای شروع است که آن را صفر مطلق می نامیم و از این رو ، نارسایی نقطه دلخواه برای شروع در مقیاس ترتیبی را جبران می کند. صفر مطلق مقیاسی معنا دار در یک مقیاس اندازه گیری است. این مقیاس قوی ترین مقیاس اندازه گیری بین چهار مقیاس موجود است. مثال: قبل از پیوستن به این سازمان در چند سازمان کارکرده اید؟

73- مراحل کدگزاری ، استخراج و طبقه بندی در یک تحقیق توسط محقق را به اختصار توضیح دهید؟

پس از اتمام مرحله گرد آورى اطلاعات، محقق انبوهى از اطلاعات را در اختیار دارد باید اطلاعات موجود را استخراج و طبقه بندى نماید تا براى مرحله اساسى تجزیه و تحلیل آماده شود با توجه به ماهیت تحقیق و روش موردنظر محقق باید طرح استخراج و طبقه بندى اطلاعات را تهیه کند اگر تحقیق ماهیتاً آمارى باشد بصورت پیمایشىاز طریق پرسشنامه و کارت باشد، کار استخراج و طبقه بندى باید مطابق آن طراحى شود که یا بصورت دستى استخراج میشودو یا بصورت رایانه ای یعنی کدگزاری میگردد. اگر تحقیق ماهیتاً آمارى نباشد یعنی شیوهٔ تجزیه وتحلیل نیز استدلالى و عقلانى باشد، استخراج و طبقه بندى اطلاعات بصورت دیگرى مطرح مى شود که با تحقیقات آمارى تفاوت دارد؛ از این رو، محقق ناگزیر است با در نظر داشتن ماهیت تحقیق، نوع اطلاعات، ابزار سنجش و گردآورى داده ها، روش تجزیه وتحلیل و ... ، طرح خود را براى استخراج و طبقه بندى داده ها و اطلاعات گردآورى شده تهیه نماید.

74- آنچه باید محقق در زمان طراحى پرسشنامه و قبل از اجراى عملیات میدانى کُدگذارى نماید را ذکر کنید؟

1- پرسشنامه: هر پرسشنامه باید داراى شماره و کُد ویژه باشد.

2- منطقه و ناحیه: اگر پرسشنامه در سطح منطقه وسیعى اجرا مى شود و جامعه مورد مطالعه از گستردگى جغرافیایى برخوردار است، باید به هر یک از واحدهاى تقسیمات جغرافیایى )استان، شهرستان یا بخش و ...( که ویژه اى اختصاص داده شود .

3- صفحات: هر یک از صفحات پرسشنامه باید کد اختصاصى داشته باشد که ترکیبى از شماره پرسشنامه و شماره صفحه خواهد بود.

4- سؤالات:هر یک از سؤالات به کُد نیاز دارند؛ ولى شماره ترتیب سؤال نقش کُد را ایفا مى کند.

5- گزینه ها: گزینه هاى مربوط به پاسخ هاى احتمالى که در مقابل یا ذیل هر سؤال درج مى شود، نیاز به کُدگذارى دارد.

75- بطورکلى هدف اصلى مرحلهٔ بازبینى و کنترل را بیان کنید؟

اطمینان از حُسن اجراى عملیات میدانى و نیز اعمال اصلاحات لازم

76- استخراج داده ها به چند روش صورت مى گیرد نام برده و یکی را توضیح دهید؟

استخراج داده ها به شیوهٔ دستى: محقق یا محققان براى هر یک از سؤالات پرسشنامه ها جداول ویژه اى در نظر گرفته، تک تک سؤال ها و پاسخ ها را در تمامى پرسشنامه ها بررسى نموده، پاسخ ها را به آنها منتقل نمایند و در پایان فراوانى و جداول توزیع مربوط به هر یک از آنها را تنظیم کنند و به دو شیوه ی دستی سؤالات باز و سؤالات بسته انجام میگیرد.

استخراج داده ها به شیوهٔ ماشینى: در پرسشنامه یا ابزار سنجش امکان وجود هر دو نوع سؤال باز و بسته وجود دارد

77- استخراج داده ها به شیوهٔ دستى در سؤالات باز محقق باید به چه نکاتی در امر خلاصه سازى پاسخ ها توجه داشته باشد؟

1-   به هدف و فرضیه ها و سؤالات ویژه تحقیق توجه داشته باشد و پاسخ هاى غیرمربوط را حذف کند.

2-   پاسخ هاى خلاصه شده باید از همدیگر متمایز بوده، با هم تداخل نداشته باشند.

3-   عنوان کلى تر باید در برگیرندهٔ عناوین جزئى تر بوده، پاسخى از قلم بیفتد.

4-   گزینش عناوین کلى نباید آنقدر وسیع و فراگیر باشد که امکان سنجش و ارزیابى متغیرها و فرضیه هاى تحقیق فراهم نیاید.

5-   فراوانى هاى عناوین جزئى را با همدیگر جمع کند و مجموعه را بعنوان فراوانى عنوان کلى در نظر بگیرد.

78- انواع شیوه هاى تجزیه وتحلیل داده ها را نام برده و یکی را به اختصار توضیح دهید؟

الف) شیوهٔ تجزیه وتحلیل کیفى:: چون داده هاى بسیارى از تحقیقات علمى کمّى نبوده، جنبه آمارى ندارند، معیار و مبناى دیگرى غیر از روش هاى آمارى باید براى تجزیه وتحلیل آنها بکار رود. این مبنا و معیار در تجزیه وتحلیل هاى کیفى مشخصاً عقل، منطق، تفکر و استدلال است.

ب) شیوهٔ تجزیه وتحلیل کمى یا آمارى:: این شیوه که به روش تجزیه وتحلیل آمارى نیز شهرت دارد، در مورد اطلاعات و داده هاى کمّى بکار مى رود. در تحقیقات علوم انسانى روز به روز روش هاى کمّى توسعه مى یابند و محققان سعى مى کنند پدیده ها، متغیرها ویژگى ها، ارزش ها و باورها را اندازه گیرى و کمّى نمایند

79- شیوه ارجاع در مقالات تحقیقی و پژوهش های علمی به چه صورت میباشد؟

ارزش هر تحقیقی علاوه بر محتوا که مسئولیت آن با نویسنده است، به منابع و مآخذ استفاده شده و ارجاع دقیق آن بستگی دارد در ارجاع باید یک بار در طول گزارش مقاله یا طرح تحقیقی منابع را ذکر نمود و یک بار در پایان کار که در هر مورد باید اصول خاصی را رعایت نمود. در زمینه ارجاع در طول گزارش مقاله یا طرح تحقیقی به دو صورت می توان عمل نمود:

الف( پانویسی ب( ارجاع متنی

80- منظور از پانویسی چیست ؟

منظور از پانویسی آن است که محقق در پایان مطالب هر صفحه که از منابع خاصی استفاده کرده است با نوشتن یک شماره، در انتهای همان صفحه یک خط افقی کشیده می شود(مانند مثال 1) و در زیر آن همان شماره انتهای مطلب(مطالبی که بصورت نقل قول مستیم است داخل گیومه قرار می گیرد) نوشته می شود و مشخصات منبع مورد استفاده به ترتیبی که در ادامه خواهد آمد نوشته خواهد . ««بی هنجاری یا بی ضابطگی کامل از نظر تجربی امکان پذیر نیست»»

81- منظور از ارجاع متنی چیست ؟

گاهی در مقالات علمی به جای پانویسی از ارجاع متنی استفاده می شود. به این صورت که بعد از پایان هر مطلب استفاده شده از یک یا چند منبع خاص در داخل پرانتز بصورت زیر ارجاع داده می شود:

1- نام خانوادگی نویسنده حتی در مواردی هم که کتاب یا مقاله ترجمه شده باشد سپس یک کاما.

2-  سال تالیف یا ترجمه سپس دو نقطه.

3- شماره صفحه کتاب یا مقاله که مطلب مورد نظر از آن استفاده شده است و سپس بعد از پرانتز نقطه گذاشته می شود.

مثال:

مرتن از جمله جامعه شناسان پیرو مکتب اصالت واقعیت اجتماعی است که کوشیده است طرقی را که در آن رفتار نابهنجار تولید می شود، نشان دهد. لذا وی این صورتهای اختلال رفتاری را نه یک مسئله آسیب روانی و نه یک مسئله خاص فردی بلکه به عنوان یک مسئله اجتماعی و برخاسته از ساخت اجتماعی در نظر می گیرد.

82- در پانویسی کتاب باید به چه شیوه ای عمل نمود؟

1-  نام و نام خانوادگی نویسنده نوشته شود .

2- نام کتاب ذکر گردد و زیر آن خط کشیده شود، یا نام کتاب با خط مایل(شکسته Italics ) تایپ شود.

3-  اگر کتاب مورد استفاده دارای چند مجلد است، شماره جلد استفاده شده ذکر شود.

4-  اگر کتاب مورد استفاده دارای مصحح یا مترجم است نام آن ذکر گردد.

5-  صفحه یا صفحات مورد استفاده ذکر شود. در ذکر صفحات مورد استناد باید توجه داشت که اگر از یک صفحه استفاده شده است می نویسیم ص شماره صفحه(مثال: ص 250) و اگر از چندین صفحه استفاده شده است می نویسیم صص شماره صفحات(مثال: صص 60-250) یعنی صفحات 250تا260

83- در پانویسی مقاله باید به چه شیوه ای عمل نمود؟

1-  نام و نام خانوادگی نویسنده.

2-  عنوان مقاله در داخل گیومه.

3- نام مجله که زیر آن خط کشیده می شود و یا با خط مایل(شکسته Italics ) تایپ می شود.

4-  شماره یا دوره مجله.

5-  صفحه مقاله.

مثال:

((در اصطلاح خرافات یعنی اخبار و اعمال و عقیده های بی اساس و باطل )).

84- کتابنامه چیست؟

کتابنامه همان منابع و مآخذی است که در پایان مقاله، کتاب یا طرح پژوهشی نوشته می شود.

85- در نوشتن کتابنامه باید بر اساس چه چارچوبی عمل نمود ؟

1-  نام خانوادگی سپس کاما و نام کوچک نویسنده.

2- سال تالیف و ترجمه کتاب(البته در پایان مشخصات کامل یک منبع نیز می آید) سپس کاما .

3- نام کتاب بصورت مایل(شکسته Italics ) یا پر رنگ(Bold  ) سپس کاما.(البته نام کتاب  بیشتر بصورت پر رنگ شده(Bold  ) نوشته می شود).

4-  نام مترجم یا مصحح سپس کاما.

5-  اگر کتاب دارای چند مجلد است، شماره جلد استفاده شده سپس کاما.

6-  محل چاپ سپس دو نقطه.

7-  نام انتشارات سپس کاما.

8-  نوبت چاپ سپس نقطه.

مثال:

کتاب با یک نویسنده:ساروخانی، باقر (1373)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، جلد اول، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم.

کتاب انگلیسی:

Turner, Jonathan H. (1998) The Structure of Sociological Theory, New York: Wadsworth Publishing Company, (Sixth Edition

کتاب با دو نویسنده: کوزر، لوئیس و روزنبرگ، برنارد (1378)، نظریه‌های بنیادی جامعه شناختی،ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نی، چاپ اول.

کتاب با بیشتر از دو نویسنده: سرمد، زهره و دیگران (1379)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگاه، چاپ چهارم.

یک جلد از کتاب چند جلدی که هر جلد عنوان جداگانه ای دارد: ماله، آلبر، و ایزاک، ژول(1343)،تاریخ عمومی، ج 2، تاریخ روم، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، تهران: ابن سینا.

کتاب بدون ذکر نام ناشر، تاریخ و محل نشر: میر کمالی، سید محمد[بی تا[ ، نظارت و راهنمایی تعلیماتی،[[بی جا ]، [بی نا ].

مفاخر فرهنگی ایران

مقدمه

مایه‌ی مباهات و خرسندی است زندگی در سرزمینی که مهد نام‌آوران و فرزانگان شهیری است که با تکیه بر تقوا، دانش، خردورزی، تلاش، کوشش، شهامت و صبوری، رسالت انجام کارهای بزرگی را در راستای رسیدن به اهدافی مقدس در پیش‌روی خویش قرار داده‌اند تا از این رهگذر برای جامعه‌ی اصیل و با فرهنگ خود منشاء خیر و برکت و افتخارات به یاد ماندنی و اثرگذار باشند.

بی شک گرامیداشت یاد و نکوداشت مقام این بزرگان که در عرصه های مختلف علم، تاریخ، هنر، فرهنگ، مذهب، سیاست و … حماسه آفرینی نموده و با صرف جان و مال و عمر گرانمایه بیش از پیش بر غنی نمودن گنجینه های علمی – فرهنگی این مرز پر گهر افزوده اند؛ وظیفه ای است که ایران و ایرانی در هرجایگاه و مقامی که باشد بر عهده دارد.

مفاخر فرهنگی ایران

مفاخر جمع مفخر و مفخره است یعنی آنچه که باعث فخر است مصدر آن مفاخرت به معنی فخر کردن یا نازیدن به چیزی است. مفاخر فقط کسانی را در بر می گیرد که کارها و دستاوردهایی که باعث افتخار یک ملت و جامعه است بنابر این هر مفاخری مشاهیر نیز میتواند باشد. اما  واژه های فرهیخته ، چهره ماندگار،نخبه،.... واژگانی هستند که در ادبیات فارسی معاصر گاه بجای مفاخر وگاه برای دلالت بر معنایی نیز به گستره معنای مفاخر استفاده میشود . فرهیختگی به معنی پروردگی و پرورش یافته بودن و فرهیختن به معنی تربیت کردن و..... است. چهره ماندگار ترکیب جدید است چهره در آن ترکیب اسم فاعل است صفت ماندگار هم معنای توصیفی دارد و هم تجویزی و دستوری دارد . مشاهیر به معنی بزرگان و مردان مشهور است . مشاهیر شامل افرادی می شود که شهرتشان به سبب دستاوردهای مثبت و خیرشان است و هم شامل کسانی می شود که به خاطر کارهای منفی و عملکرد شر و بدشان به شهرت رسیده اند. نخبه به معنی بهتر نخبه کردن به معنی بزرگ کردن . نخبه به فرد برجسته و کار آمدی اطلاق می شود که اثر گذاری وی در تولید و گسترش علم و هنر و فن آوری و فرهنگ سازی و مدیریت کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و بلوغ فکری وی در راستای تولید و گسترش دانش و نو آوری موجب سرعت بخشیدن به رشد و  توسعه علمی و اعتلای جامعه انسانی کشور گردد.

شناخت مفاخر فرهنگی

زندگی افرادی که در قلمرو از کوشندگی های بشر حاوی ابتکار عمل بوده و چیزی بر دست آورده های علمی و فرهنگی و سیاسی و ... افزوده اند . افرادی که با ذهنی جوینده همواره در جهت نوآوری و مراحل کمال کارشان گام برداشته اند و سهم عمده ای در پرورش مردم و ارتقای کیفیت زندگی آنها داشته اند و باعث پیشرفت و بالندگی و تاثیر مثبت بر فرهنگ شده اند.

ملاک ومعیار انتخاب افراد به عنوان مفاخر فرهنگی

 این افراد در زندگی خود ابتکار ، تداوم ، کیفیت کار ، کمیت کار ، میزان شهرت در قلمرو کار و آثاری که در حوزه تخصصی خود بر جای گذاشته اند شناخته و شهرت می یابند. که با مطالعه زندگی بزرگان و نام آوران باعث می شود ما با علل و رموز موفقیت آنها آشنا شویم و صفات روحی و اخلاقی انها را که باعث شده است از انها شخصیتی ماندگار و تاثیر گذار بسازد ، بشناسیم و با الگو گرفتن از زندگی ان ها کیفیت زندگی خود را بالا ببریم و راه موفقیت و کمال خود را هموار سازیم .

جایگاه و اهمیت مفاخر فرهنگی درهویت ملی

دست اندرکاران و متولیان فرهنگ جامعه باید با تفهیم ویژگی های فرهنگی به نسل جوان، آنان را ابتدا از نوعی بی تفاوتی و بی حسی فرهنگی به مرز حساسیت و انگیزش فرهنگی سوق دهند و با به تصویر کشیدن نقاط و زمینه های قوت و مثبت فرهنگ ملی، زمینه نوعی تعلق خاطر این نسل را به فرهنگش فراهم آورند.

به کارگیری راهکارها و شیوه های احیای هویت فرهنگی، گامی است که پس از آسیب شناسی فرهنگی، باید پیمود. یک جوان، ضرورتاً باید ریشه در فرهنگ خودی (ملی) داشته باشد تا بر اساس آن هویت فرهنگی اش را بتواند شکل دهد. لازمه این امر، شناخت آن فرهنگ، عقیده به آن و یافتن مشترکاتی میان خود و فرهنگ ملی است. نسل جوان، در این صورت، درک می کند که اندیشمندان، متفکران، استادان و شخصیتهای برجسته علمی، ادبی و هنری این فرهنگ کدامند؟ علاوه بر آن به خوبی آگاه است که فرهنگ ملی او نسبت به فرهنگهای دیگر چه برتری ای دارد؟  

1ـ تبیین نسبت فرهنگ  

فرهنگ را از دو منظر می توان مورد تأمل و بررسی قرار داد، یکی از حیث اصالت و منزلت آن، زیرا تاریخ قدمت فرهنگ به آغاز تفکر بشر مربوط می شود.  

منظر دوم از جهت مرتبه و اولویت آن در میان سایر پدیده های اجتماعی می باشد. در مورد اول تردیدی وجود ندارد که اصیل ترین و بامعناترین نهاد اجتماعی، فرهنگ است. بدیهی است میزان تعلق خاطر به هر پدیده، به جایگاه اجتماعی آن، بستگی دارد.  برای تحقق این امر، می توان نوجوانان و جوانان را به مطالعات فرهنگی ترغیب نمود و نمونه های گزیده ای از فرهنگ ملل و فرهنگ ملی را به آنها معرفی نمود. آشنایی و مطالعات فرهنگی و بررسی تطبیقی فرهنگهای بیگانه اختصاص داد تا در عمل نسل آینده ساز جامعه با این میراثهای ارزشمند فکری خود آشنا شوند، و رویکرد معقول و واقع بینانه ای نیز نسبت به فرهنگهای بیگانه پیدا کنند. 

2ـ دوباره سنجی معتقدات فرهنگی  

برخی از باورهای فرهنگی که طی یکصدو پنجاه سال اخیر در میان افکار عامه به ویژه نسل جوان، راه یافته است و در جهت گیریهای فکری و فرهنگی آنان نفوذی نسبتاً قوی داشته محصول نگرشی است که آنان نسبت به غرب و فرهنگ بیگانه پیدا کرده اند.  

بازنگری اینگونه باورهای فرهنگی، زمینه تصحیح، پالایش و تعمیق اندیشه را در نسل جوان مهیا می نماید. لازم به ذکر است برای این منظور چند نکته اساسی را باید مورد تأمل جدی قرار داد: 

الف ـ ابتدا یک واقعیت بدیهی را باید پذیرفت که هرگونه پیشرفت علمی، فنی، صنعتی و فن آوری، لزوماً موجب و متضمّن پیشرفت فرهنگی و معنوی نیست. بلکه اینها هر یک مقوله هایی مستقل و جدا از یکدیگر بوده و از خاستگاه و بستر خاص خویش، سرچشمه می گیرند. در مواردی حتی پیشرفتهای حوزه اولی و دومی می تواند نسبتی معکوس با هم داشته باشد، ازجمله مواردی که توجه بیش از حد به مقوله های دنیای مادی، مانع پرداختن اصولی و همه جانبه به زمینه های فرهنگی و معنوی است. 

ب ـ تقدم زمانی یک ملت یا کشور در روی آوردن به علم، فن و صنعت، این امتیاز را از نظر تاریخی برای آنان محفوظ نگه می دارد ولی لزوماً به مفهوم برتری همیشگی و دائمی آنان در این موارد نیست. 

ج ـ غالب کشورهای پیشرفته صنعتی، آگاهانه یا ناخودآگاه مروج این تفکر بوده اند که برتری آنان نشأت گرفته از ویژگیهای ذاتی و نژادی آنان است. در حالی که این تفوق ناشی از تلاش در زمینه علمی، کشف شیوه های جدید پژوهش، وحدت رویه و بهره گیری از متدهای جدید است. 

3 ـ تحقق رویکرد جامعه گرا  

هر رفتار و عملکردی مبتنی بر رویکردی خاص می باشد و به تعبیر دیگر همان گونه زندگی می کنیم که می اندیشیم. این واقعیت توجه ما را به پذیرش امر دیگری معطوف می دارد که رویکردهای فرهنگی، مقدمه و زمینه عملکردهای فرهنگی است. چنانچه از جهت فرهنگی، متمایل به تقدم ارزشهای جامعه بر فرد باشیم، در عمل نیز، چنان خواهیم بود و در مقابل اگر جهت گیری فرهنگی ما معطوف به تقدم فرد بر جامعه باشد، عملکرد ما نیز متضمن چنین گزینشی خواهد بود. برخی از فلسفه های تربیتی معاصر، بر این امر اهتمام دارند که باید تعادل لازم در توجه به فرد و جامعه در برنامه ریزیهای تربیتی مورد لحاظ قرار گیرد. 

4 ـ شناخت فرهنگ برتر  

بحران هویت فرهنگی از دو جهت قابل تأمل است: یکی اینکه با بررسی همه جانبه فرهنگهای معاصر، دست به گزینش زده و یکی از آنها را بر دیگری ترجیح می دهند که قطعاً چنین گزینشی، مستلزم معرفت به فرهنگها و داوری درباره آنهاست، ولی با این حال نتیجه داوری مذکور، اولویت بخشیدن به فرهنگ بیگانه بر فرهنگ ملی است.  

دیگر اینکه، برتری دادن فرهنگ بیگانه بر فرهنگ ملی، مبتنی بر شناخت اصولی و جامعه آنها نبوده بلکه حاصل نوعی تقلید شتابزده از ظواهر فرهنگی بیگانه و در نتیجه دلبستگی به آن و روی گرداندن از فرهنگ ملی است. در هر دو صورت فرجام کار یکی بوده و آن، گم کردن هویت فرهنگی خویش می باشد.  

اکنون این پرسش مطرح است که چگونه می توان برتری یک فرهنگ را بر سایر فرهنگها تشخیص داد و اساساً ملاکها و میزانهای این تشخیص چیست؟  

ویژگی های فرهنگ برتر  

اینک برخی از شاخص های فرهنگ برتر را مورد بررسی قرار می دهیم:  

1 ـ پیشینه، دیرینه، سابقه و پشتوانه عظیم یک فرهنگ در طول تاریخ.  

2 ـ آثار مکتوب و غیر مکتوب یک فرهنگ که در زمره دستاوردهای آن به شمار می آید نظیر کتابخانه ها، مواریث فکری، هنری و ادبی.  

3 ـ شخصیت ها، فرهیختگان، دست پروردگان و فرزانگانی که از متن یک فرهنگ روییده و بالیده اند.  

4 ـ مناسبات درونی فرهنگ که توانائی هایی نظیر سعه صدر و تحمل نقد و ارزیابی را داراست.  

5 ـ مناسبات و روابط خارجی فرهنگ در رویارویی با سایر فرهنگها، و اینکه آیا توانسته است به نوعی تعامل فرهنگی را تحقق بخشد؟  

  6 ـ دوام بقاء و پایداری یک فرهنگ در برابر عوامل تهدید کننده آن و مقاومت در برابر ضد فرهنگ. 

7 ـ سابقه و قدمت مراکز علمی و پژوهشی آن فرهنگ نظیر مدارس، مکتب ها، دانشگاهها و حوزه های علمی.  

8 ـ جایگاه و منزلت و رفعت علم و اندیشه در آن فرهنگ.  

9 ـ استعدادهای انسانی و توانائی های استثنایی که در متن آن فرهنگ ظاهر شده اند.  

10 ـ پویایی، گشودگی و مولد بودن فرهنگ. 

5 ـ رسانه های گروهی و هویت فرهنگی  

رسانه های گروهی و به ویژه صدا و سیما از دو جهت حائز اهمیت خاصی هستند، ابتدا گستردگی دامنه تأثیر و پیام رسانی آنهاست و دیگری قدرت جذب بالایی که از شنوندگان و بینندگان بی شماری، حکایت می کند.   بر همین اساس، در جهت تکوین و تقویت هویت فرهنگی نسل جوان که عمدتاً به رسانه فراگیر صدا و سیما مرتبط می شود،  موارد ذیل را میتوان عنوان نمود: 

1 ـ برای پرهیز از موضع انفعالی در قبال برنامه های فرهنگی غرب به ویژه سریالها، فیلمها و نمایشهایی که از کشورهای بیگانه خریداری و پخش می شود، نیاز به توانایی تحلیل و ارزیابی آنها دارند. صدا و سیما و سایر رسانه ها، باید قدرت تجزیه و تحلیلبه خصوص نسل جوان را افزایش دهند تا آنها از موضع انفعالی به موضع انتقادی تحول یابند.  

2 ـ کمیت با کیفیت غالباً نسبتی معکوس دارد، بر این اساس اگر اهتمام جدی صدا و سیما در جهت انبوه سازی باشد به احتمال قوی ناگزیر است به برنامه های حتی سطحی، کم مایه و احیاناً نامطلوب تن در دهد. لذا اعتقاد به «بهینه سازی» در مقابل «انبوه سازی» می تواند صدا و سیما را از در افتادن به ورطه روزمرگی و درون تهی شدن، نجات بخشد.  

3 ـ لزوم توازن و تعادل میان تولیدات داخلی و خریدهای خارجی از لحاظ تعداد، حجم و تنوع بیش از پیش احساس می شود. چنانچه این توازن به نفع برنامه های وارداتی بیگانه بر هم خورد، باید در انتظار برهم خوردن تعادل فرهنگی نسل جوان بود و به دنبال آن تمایل پنهان و آشکار جوانان به فرهنگ بیگانه را باید مشاهده کرد.  

4 ـ ضرورت وجود تناسب میان برنامه های محتوایی و آموزنده از یک سوی و برنامه هایی که صرفاً ماهیت سرگرم کننده و دل مشغولی دارد، به شدت احساس می شود. در حال حاضر، گرایش روشنی برای غلبه برنامه های نوع دوم بر نوع اول، ملاحظه می گردد. نباید فراموش کرد که خطر افزایش برنامه های طنز و سرگرمی، ظهور نسلی خواهد بود که دیگر چیزی را جدی نخواهد گرفت حتی زندگی، شغل، تحصیل و مسئولیتها در نگاه او، آن اندازه که باید، جدی تلقی نمی شود.  

5 ـ ترسیم و تبیین برنامه هایی که به معرفی الگوها و مفاخر ملی و اسلامی اختصاص یابد، سهم مؤثری در بازیابی هویت فرهنگی جوانان ایفا می نماید، به عنوان مثال برنامه سیمای فرزانگان که طی چند سال از صدای جمهوری اسلامی پخش می شد، چنانچه به صورت نمایش و فیلمهای داستانی، تولید و از سیما، پخش شود، در جذب توجه و تمایلات نسل جوان به افتخارات و الگوهای برجسته راهگشا خواهد بود.  

6 ـ برخی حوادث و رویدادهای تاریخی که بیانگر شکست فرهنگی مسلمین از فرهنگ غرب می باشد، اگر به صورت فیلم و سریال ، به معرض نمایش در آید، در باور فرهنگی به اسلام و نیز بازشناسی فرهنگ غرب مؤثر و کارساز خواهد بود. به عنوان مثال، حادثه تلخ و تأسف بار شکست اندلس به عنوان یک قدرت اسلامی از غرب.

6 ـ بررسی عوامل سلطه غرب 

بررسی این پدیده که چگونه غرب توانست بر جوامع دیگر به ویژه ملتهای مشرق و جهان سوم استیلا یافته و به مدد تسلط خویش، فرهنگ خود را نیز در آن جوامع نفوذ داده و گسترش دهد، از مسایل مهم این مقوله است، و به عنوان یکی از آفات «هویت فرهنگی» قابل مطالعه می باشد.  

هانتینگتون معتقد است: «پیروزی غرب بر جهان، ناشی از برتری اندیشه ها، ارزشها یا دین عرب که تنها معدودی از غیر غربی ها به آن ایمان آورده اند نبود. بلکه معلول برتری غرب در استفاده از خشونت سازمان یافته بود. این نکته ای است که غربی ها آن را غالباً فراموش می کنند، اما هرگز از خاطر غیر غربی ها نمی رود.

مصادره مفاخر فرهنگی

در کتاب‌های لغت فرهنگ را بر وزن فرهنج خوانده‌اند که علم و دانش و عقل و ادب و بزرگى و سنجیدگى با آن معنا می‌شود. همچنین فرهنج را شاخه درختى را نیز گویند که در زمین خوابانیده از جاى دیگر سر برآورده باشد و کاریز آب را نیز گفته‌اند که آب آن بر روی زمین آید. همچنین فرهنگ یک مردم و یک کشور را به آب جاری در اعماق اقیانوس‌ها تشبیه کرده‌اند و سیاست را به امواج روی سطح این اقیانوس که گاهی مواج و خروشان می‌شود و گاهی سیال و آرام جریان دارد.

این مثال ساده‌ و بیان تعریف‌هایی که واژه فرهنگ از آن وام گرفته شده است، به خوبی نشان می‌دهد که فرهنگ یک جامعه یکی از بنیادی‌ترین زیرساخت‌ها و داشته‌های یک کشور و یک ملت است که چون مرزهای جغرافیایی و داشته‌های اقتصادی و سیاسی حافظت و حراست از آنها حیاتی به شمار می‌رود.

اندیشمندان بسیاری سعی کرده‌اند که فرهنگ را بشناسند و آن را بشناساند که با توجه به هدف اصلی این گزارش به اختصار از دو مورد از تعریف‌های مهم فرهنگ و داشته‌های فرهنگی می‌گذریم تا به موضوع اصلی بحث برسیم.اگرچه بعضى از صاحب‌نظران به تعریفى که تایلر از فرهنگ به دست داده انتقاداتى کرده‌اند، اما گفته مى‌شود که کامل‌ترین تعریفى که از فرهنگ تاکنون مطرح شده از او است. به نظر او «فرهنگ مجموعهٔ آمیخته و پیچیده و نظام یافته‌اى است از دانستنى‌ها و شناسائى‌ها، هنرها و باورها و آیین‌ها، حقوق و آداب و رسوم، منشأ خوبى‌ها و بسیارى چیزها که انسان از جامعه خویش کسب کرده است»».

ماکس وبر  هم فرهنگ را متشکل از یک سلسله روش‌ها و زمینه‌ها دانسته که آن روش‌ها و زمینه‌ها افراد جامعه را به هم مى‌پیوندند و در رفتار و کردار و روابط اجتماعى آنها منعکس مى‌شود.

پس فرهنگ مجموعه‌ای از داشته‌های یک ملت در طی سالیان سال است که از آن ملت، ملت ساخته است و باعث پیوند اعضای آن جامعه به هم شده است و به تبع از هم گسیختگی یا ایجاد اختلال در فرهنگ یا زیر سؤال بردن داشته‌های فرهنگی یک ملت از راه‌کارهای ایجاد اختلال در انسجام ملی مردم یک سرزمین در طولانی مدت است و اتفاقاً همین جا است که حفاظت و حراست از فرهنگ مردم کشور به عنوان یکی از زیرساخت‌های اصلی تشکیل دهنده حاکمیت کشور موضوعیت پیدا می‌کند. مصادره این داشته‌ها ابتدا با ادعاهای مجعولی مثل جزایر سه‌گانه شروع شد و به موضوع خلیج عربی خواندن خلیج فارس رسید و اخیراً هم موضوع مصادره مفاخر فرهنگی و شاعران ایرانی به  نفع کشورهای همسایه است که ورد زبان‌ها و نقل محافل و مجالس شده است.

این مصادره شخصیت‌ها فرهنگی ابتدا با نماد سازی در کشورهای  همسایه شروع می‌شود که مثلاً شاعر و فرهیخته بزرگی چون مولانا به  عنوان یکی از  شاعران و فرهیختگان ترکیه به مردم این کشور معرفی می‌شود، سپس در بزرگداشت او برنامه‌ها می‌گیرند و تمبر چاپ می‌کنند و کتاب منتشر می‌کنند، فیلم می‌سازند و بارها و بارها او را به عنوان یک نماد ملی برجسته می‌کنند تا کم کم در اذهان مردم این کشور و به خصوص نسل‌های بعدی ترکیه مولانا یک فخر فرهنگی و یک سرمایه عظیم ذهنی به شمار بیابد و کسی از خودش هم نپرسد که این فخر فرهنگی حتی یک خط نوشته به زبان ترکی ندارد. از سوی دگر این کشور هر سال تبلیغات وسیعی را برای حضور جهانگردان از سرتاسر دنیا و معرفی مولانا به عنوان شاعر ترک انجام می‌دهد.

این اتفاق مشابه درباره  نظامی هم می‌افتد. نوشته‌های فارسی از در و دیوار مقبره نظامی کنده می‌شود و این شاعر پرآوازه  ایران در افکار عمومی مردم آذربایجان و حتی مردم دنیا به عنوان یک شاعر آذربایجانی و یک فخر فرهنگی آذربایجانی معرفی می‌شود و حتی کار به آنجا می‌رسد که مجسمه این شاعر در شهر رم به عنوان نمادی از فرهنگ کشور آذربایجان، کشوری که تا همین یک قرن پیش بخشی از ایران بود، معرفی می‌شود بعدتر گام‌های بلندی هم برای تعمیق و نهادینه سازی این باور برداشته می‌شود مثل گزارشی که رسانه‌های جمهوری آذربایجان از تصاویر طرح اسکناس‌های جدید این کشور پخش کردند که قرار است در این کشور به چاپ برسد. بر اساس این اطلاعات ، طرح اسکناس‌های رایج در جمهوری آذربایجان از ابتدای سال 2014 تغییر کرده و اسکناس‌های 5 مناتی منقش به تصویر شاعر پرآوازه ایرانی، نظامی گنجوی گشته است که البته جمهوری آذربایجان مدعی تعلق این شاعر به خود است. حال با توجه به موارد فوق میتوان مصادره فرهنگ را این گونه تعریف نمود:

   ثبت مفاخر یک کشور بنام کشوری دیگر را مصادره فرهنگ گویند.

در مقابل ما چه کردیم؟

جدای از واکنش‌های جسته و گریخته مردمی یا نخبگان فرهنگی، مراجعه به سخنان و واکنش‌های مسئولان فرهنگی کشورمان که مسئولیت حفظ و حراست از داشته‌های فرهنگی ما را دارند در نوع خودش جالب و البته قابل تأمل است. مثلاً علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جدیدترین واکنش خود به این اقدام کشورهای همسایه گفت: کشورهای دیگر نمی‌توانند مفاخر ما را به اسم خود ثبت کنند این‌ها ایرانی هستند و در آن سوی مرزها سعی‌هایی شده است که رنگ ایرانی بودن این مفاخر را از بین ببرد مثل برداشتن کتیبه‌های فارسی در گنجه اما با این کارها مفاخر ما از بین نمی‌رود مثلاً مولانا، سنایی و بعضی دیگر از مفاخر ما در داخل مرزهای ایران دفن نشده‌اند اما جزء مفاخر و مواریث ایران هستند و کسی نمی‌تواند آنها را به اسم خود مصادره کند.

وی در مورد اقدامات وزارت ارشاد در این باره گفت: یکی از وظایف انجمن مفاخر این است که در قالب همایش‌ها با دعوت از اندیشمندان سایر کشورها درباره آن مفاخر همایش‌هایی را برگزار کند. نتیجه این همایش‌ها به صورت گنجینه‌ای در می‌آید که همه اذهان می‌کنند این شخص مورد نظر از مفاخر ایران است و نتیجه همایش به صورت کتاب منتشر و به اسم ایران ثبت می‌شود.

همچنین سید علی طاهری سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس، در واکنش به این اقدامات با تاکید بر لزوم معرفی مفاخر و بزرگان فرهنگ و هنر ایران زمین به جهان، گفت: برگزاری همایش و بزرگداشت‌ها علاوه بر اینکه نقش موثری در شناساندن شخصیت‌های برجسته کشور به جهان دارد، می‌تواند از اقدام برخی کشورها در زمینه مصادره مفاخر ایرانی به نام خودشان جلوگیری کند.

نگاهی به این سخنان و آنچه که در کارنامه کم مایه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی دیده می‌شود، نشان می‌دهد واکنش‌های انفعالی به این اقدامات در حد اعتراض کردن و برگزاری کنگره و بزرگداشت برای مفاخر فرهنگی ما مانده است و در واقع مسئولان ما به دست پایین‌ترین اقدامات در برابر این تهدیدات آشکار که توسط قدرت‌های استکباری حمایت می‌شود، بسنده کرده‌اند. برگزاری همایش و کنگره و چاپ تمبر به نام یکی از این مفاخر اقدام‌های بدی نیستند اما از آنجا که توان درگیر کردن افکار عمومی جامعه و در ادامه آن جریان سازی فکری در بین آحاد مردم را ندارند، نمی‌توانند راهکارهای مطلوب و پذیرفته شده‌ای باشند. اگر ما به اصول پدافند غیر عامل معتقد بوده  و حوزه فرهنگ را یک حوزه جدی و یک عرصه جنگ تمام عیار بدانیم، نمی‌توانیم تنها با برگزاری کنگره و بزرگداشت و دعوت از فرهیختگان دیگر کشورها از اساسی‌ترین زیرساخت خود یعنی فرهنگ که نمادهای فرهنگی ما جلوه‌ای از آن هستند، دفاع و حراست کنیم

آشنایی بامفاخرفرهنگی ایران(تاریخچه)

درپاییز 1301 هجری شمسی اولین گام کانون مفاخر ایران تاسیس شد.درسال 1323 به تدریج گسترش پیدا کردو درسال 1346 توسط یکی از وزرا مضفرالدین شاه رونق گرفت و در بعداز پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت انجمن مفاخر ایران فعالیت خود را بیش از پیش توسعه داد.درسالهای 1366 تا 1373 اساس نامه ی انجمن مفاخر ایران تدوین نهایی شد.اعضای هییت امنای انجمن ایران به شرح میباشند:

1)    ریاست جمهوری (به عنوان ریاست عالیه انجمن).

2)    وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عضو.

3)    وزیر آموزش عالی.

4)    سه نفر از استادان و شخصیت ممتاز دانشگاهی به تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی .

5)    سه  نفر از علماء و شخصیت های فرهنگی و هنری کشور به معرفی وزیر ارشاد و تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی.

انجمن ها در استان های کشور هم مستلزم به شکل گیری شده اند که اعضای آن عبارتند از:

1)    استاندار .

2)    امام جمعه.

3)    مدیرکل ارشاد اسلامی.

4)    دبیر نمایندگان مجمع استانی.

5)    3 نفراز اساتید به نام و چهره ی شاخص استانی.

اساسنامه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی معرفی و بزرگداشت عالمان و متفکران عرصه فرهنگ و تمدن اسلام و ایران و احیاء و انتشار آثار ارزنده آنان و همچنین معرفی آثار فرهنگ و تمدن اسلام و ایران ، نقش و سهم ایرانیان در اعتلا و ارتقاء ان است.و بطور کل رئوس وظایف اساسنامه مفاخر فرهنگی را میتوان،  تهیه انتشار زندگی نامه عالمان و متفکران – برگزاری مجامع تحقیقی و برپایی مراسم بزرگداشت - تجلیل ، تشویق و حمایت از پدیده آورندگان آثار فرهنگی و علمی - مبادله اطلاعات و همکاری با موسسات فرهنگی و کتابخانه های داخل و خارج کشوربرشمرد.

مفاخر فرهنگی ایرانی در یونسکو

در سالهای پیش پس از راه‌اندازی فهرست««شاهکارهای میراث شفاهی بشری» از سال 1965 در یونسکو، نامهای مفاخر  و بزرگان ایرانی به جهانیان بازشناسانده شدند و 15 سال بعد و از سال 1980 به نام ایران به ثبت جهانی رسیده‌اند. اگرچه در برخی از این سالها نام مفاخر ایرانی دیده شده است اما در سال 1996 سه ثبت و در سالهای 1989و 1998 و 2001 هم، هر کدام دو ثبت جهانی به نام ایران انجام شده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد، هیچ گونه محدودیتی برای ثبت جهانی مفاخر ایرانی از سوی یونسکو در آن سالها وجود نداشته است.

فهرست رسمی یونسکو که به تازگی منتشر شده است حاکی از  16 تن از بزرگان ایرانی و برپایی جشنهای جهانی به نام آنان از سال 1980 تا 2003 داشته است. این فهرست شامل مفاخر و یک رویداد است که در سالهای پس از آن هم در برخی موارد تکرار شده که از آن دسته می‌توان به ثبت جهانی، امام محمد غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی و نیز هزارمین سال گردآوری نسخه برجسته خطی شاهنامه فردوسی اشاره کرد.
این فهرست نشان می دهد که برای هر یک از مفاخر مراسمی برگزار شده است :

1- هزارمین زادسال ابن سینا، دانشمند (1980(
2- هشتصدمین زادسال شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی، شاعر و ادیب (1984(
3 - نهصدمین سال‌مرگ (بر پایه هجری قمری) امام محمد غزالی، دانشمند (1985(
4-نهصدمین سال‌مرگ خواجه عبداله انصاری، عارف (1989(

5-ششصدمین سال‌مرگ خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (1989(
6- هزارمین سال گردآوری نسخه برجسته خطی شاهنامه فردوسی، شاعر و حماسه‌سرای ایرانی (1990(
7-چهارصدمین زادسال صائب تبریزی (1995)
8-نهصدمین سال‌مرگ حکیم عمر خیام، شاعر (1996)
9- ششصدمین زادسال عبدالرحمان محمد جامی، شاعر و ادیب (1996)

10-صدمین زادسال نیما یوشیج، پدر شعر نو فارسی (1996(
11-هزارمین سال‌مرگ ابوالوفا محمدبن یحیی بوزجانی، ریاضی‌دان و منجم (1998(
12-سیصدمین سال‌مرگ ملامحمدباقر مجلسی، دانشمند شیعی عهد صفوی (1998(
13- صدوپنجاهمین سال‌مرگ امیرکبیر (2001(
14- هشت‌صدمین زادسال خواجه نصیرالدین طوسی (2001) (مشترک با کشور آذربایجان(
15-صدمین زادسال ابوالحسن صبا (2002(
16-هزارمین زادسال حکیم ناصر خسرو (2003(

در این باره، یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی با تایید این مطلب  که با تصویب توافق‌نامه‌ای از سال 2004 فهرست مفاخر و رویدادهای علمی، فرهنگی و هنری در یونسکو راه‌اندازی شد، پرونده ثبت مفاخر ایرانی اسلامی هم مانند دیگر مفاخر جهانی از سال 2004 تا 2015 میلادی در پایگاه مجازی رسمی آن سازمان منتشر شده ‌است.

وی افزود: در دوسالانه 2005-2004 میلادی از میان 45 رویداد و مفاخر ثبت شده کشورها، نامی از ایران دیده نمی‌شود. همچنین در دوسالانه 2007-2006 میلادی با آنکه ثبت رویدادهای مشارکتی مفاخر ایرانی اسلامی به انجام رسیده، بار دیگر نامی از ایران آورده نشده‌است؛ در این دوسالانه «هشتصدمین زادسال مولوی» با نام «مولانا جلال‌الدین بلخی رومی» توسط کشورهای افغانستان، مصر و ترکیه ثبت شده و «ششصدمین سال‌مرگ عبدالرحمن ابن خلدون» توسط کشورهای افغانستان، الجزایر، مصر، مراکش و تونس به ثبت رسیده و «یک‌هزار و سیصدمین زادسال خلیل ابن احمد فراهیدی» از مفاخران ایرانی و مبدع علم عروض به نام کشور عمان، ثبت شده است.

موحدفر گفت: در دوسالانه 2009-2008 میلادی، خوشبختانه ایران 2 رویداد «نهصد و پنجاهمین زادسال امام محمد غزالی، فیلسوف» و «چهارصدمین سال‌مرگ شیخ بهایی، ریاضی‌دان، منجم و معمار ایرانی» را به ثبت رسانده است؛ با این حال پیشنهادهای افغانستان با پشتیبانی ایران دو رویداد ««یک‌صد و پنجاهمین سالگرد زندگی فعال سید جمال‌الدین اسدآبادی» با نام «سید جمال‌الدین افغانی» و «هشتصد و پنجاهمین سال‌مرگ سنایی غزنوی» بوده که به نام کشور افغانستان به ثبت رسانده شده و نیز پیشنهاد کشور تاجیکستان با پشتیبانی کشورهای ایران، افغانستان و قزاقستان، ثبت رویداد «یک‌هزار و یک‌صد و پنجاهمین زادسال ابوعبداله رودکی» بوده که به نام تاجیکستان به انجام رسیده است.

وی معتقد است که؛ در دوسالانه 2011-2010 میلادی برای نخستین بار سهم ایران از ثبت مفاخر در میان 63 سده و هزاره از سوی کشورها در فهرست رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی یونسکو به 4 گزینه رسید که از دلایل این افزایش سهم، شاید همکاری سازمانهای مردم‌نهاد و همراهی یکی از دانشگاه‌های ایرانی بوده باشد.

در میان 4 ثبت مفاخر ایرانی در این دوسالانه با پیشنهاد رسمی بنیاد فردوسی و با همکاری کمیسیون ملی یونسکو در ایران «هزارمین سالگرد سرایش شاهنامه» و نیز «هفتصد و پنجاهمین سالگرد زندگی فعال خواجه نصیرالدین توسی» به پیشنهاد دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیر و با همکاری بنیاد فردوسی تنظیم شد و به نمایندگی ایران در یونسکو فرستاده شد که با اقبال گسترده کشورهای عضو یونسکو به نام ایران به ثبت رسید. دبیرکل بنیاد فردوسی با بیان این مطلب ادامه داد: پیشنهادهای دیگر در دوسالانه یاد شده از سوی ایران «هفتصدمین سال‌مرگ قطب‌الدین شیرازی» و «یک‌هزار و دویست و پنجاهمین زادسال فارسی بیضاوی مشهور به سیبویه» بوده است.

وی ادامه داد: این اقدام نهادهای ایرانی در ارتقای سهم ایران در ثبتهای جهانی مفاخر و رویدادها در دوسالانه‌های بعدی هم ادامه داشته است که از آن جمله در دوسالانه 2013-2012 «هزارمین سال گردآوری کتاب قانون ابن سینا» در طب، «هزارمین سال دستاوردهای ابوسعید ابوالخیر»، «هزاروصدمین سال نگارش کتاب علائق‌النفیسه ابن‌رسته اصفهانی» در زمینه جغرافیا و «پانصدمین سالگرد دستاوردهای عبدالعلی بیرجندی» در زمینه دانش نجوم به ثبت جهانی رسیده است.

در آخرین تلاش اینگونه ثبت ها برای بازشناسی مفاخر ایرانی در دوسالانه 2015-2014

«« هشتصدمین سال زندگی فعال نجم‌الدین کبری» عارف و انسان‌شناس، «هشتصدمین سال تولد فخرالدین عراقی» شاعر و ادیب، «ششصدمین سال زندگی فعال عبدالقادر مراغه‌ای» نخستین ردیف‌نویس موسیقی اصیل ایرانی و « هفتصدمین سال تولد میر سیدعلی همدانی» شاعر، ادیب و عارف ایرانی مورد تایید یونسکو قرار گرفته است.

 حال با توجه به موارد ذکر شده دانشجویان و دانش پژوهان باید ضمن آشنایی با مفاخر فرهنگی، اهمیت بزرگداشت برای حفظ فرهنگ را درک کرده و راه های آن را بشناسند. اولین گام درراستای شناخت فرهنگی این است که بدانیم مفاخر فرهنگی چه کسانی هستند.(علمی،هنری،ادبی،اجتماعی و فرهنگی).به همین منظور به تعدای از نام‌آوران و فرزانگان شهیری است که با تکیه بر تقوا، دانش، خردورزی، تلاش، کوشش، شهامت و صبوری، در عرصه های مختلف علم، تاریخ، هنر، فرهنگ، مذهب، سیاست و … حماسه آفرینی نموده و با صرف جان و مال و عمر گرانمایه بیش از پیش بر غنی نمودن گنجینه های علمی – فرهنگی این مرز پر گهر افزوده اند اشاره میگردد.

شیخ بهایی

اولین مفاخر فرهنگی ایران مرحوم شیخ بهایی،عارف و دانشمند معروف جهانی و از مفاخرفرهنگی ایران است. شیخ بهایی از دانشمندان به نام دوره ی صفویه است.وی درمدت 87 سال عمر با برکت خویش خدمات ارزنده ایی ارائه کرد.

شیخ بهایی شاگردان توانمندی را تربیت نمود که از جمله آنها ملاصدرای شیرازی و ملاصدرای حنیفی کاشانی است.وی از شاعران به نام و معروف هم بود.مثنویات،غزلیات و رباعیات بسیارزیبایی به شیوه ی فخرالدین عراقی،حافظ،ابوسعید ابوالخیر و مولوی سروده است.

مهمترین خدمات شیخ بهایی مهارت او درریاضی و معماری و مهندسی بود.مسجد امام اصفهان، تقسیم آب زاینده رود،منان جنبان اصفهان ،حمام معروف شیخ بهایی،مسجد جامع آرونیه از مهمترین آثار معماری ایشان می باشد.

مهمترین اثار ادبی شیخ بهایی نان و پنیر که با اقتباس از مجموعه های مثنوی ومعنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی  مشهور به مولوی سروده است .

شیر و شکر وخرما و رموز اسم اعظم از دیگر اثار علمی  فرهنگی این چهره ی فاخر ایرانی است.

درکشورهای غربی و توسعه یافته و حتی در آسیا،احترام بسیارزیادی برای شیخ بهایی قائل هستند.پروفسور کوبن فرانسوی در وصف شیخ بهایی میگوید او یک چهره ی فاخر و به نام ایران است که آثار و عملکرد او بسیار بی نظیر بوده و تحسین همه را برانگیخته است.پروفسور کربن که خود بامطالعات عمیق به کمک علامه طباطبایی به اسلام گروید و شیعه شد.درخاطرات خود مینویسد ««من توانمندتر از شیخ بهایی درایران نیافته ام،چرا که او درتمام علوم ماهر بود وبسیار باهوش وخود را وقف مردم  می کرد»».

ایشان می افزاید شیخ بهایی در ایران هنوز شناخته نشده است .

ایرانیان باید به داشتن چنین چهره ی فرهیخته ای برخود ببالند و افتخار کنند .

شیخ بهایی در فقه واصول شعر وشاعری ،ریاضی ،هنر،ادبیات (ادبیات عرب) ، نجوم ،معماری و سایر علوم  استاد به تمام معنا امیداست که چنین چهره ی فاخری به عنوان نماد و الگوی فرهنگی نسل به نسل به طور واقعی منتقل بشود.

علامه طباطبایی

 در سال 1321 در شاد اباد تبریز متولد شد و81 سال از عمر پر برکت خویش در سال 1402هجری قمری دعوت حق را کسب گفت اجداد ایشان به امام حسن مجتبی می رسید .

در سن شش سالگی آموزش قران را اغاز نمود و در سن 12 سالگی حافظ کل قران کریم شد . ایشان دوروس  حوزوی را در نجف اشرف کامل نمود و بالغ بر ده سال در آنجا به تحصیل و تدریس مشغول بود . به علت تنگ دستی و مشکلات معیشتی  از نجف  به زادگاهش برای کار مهاجرت کردند و پس از کار وتلاش سالها در زادگاهش به کشاورزی مشغول بود ایشان در ریاضی و هندسه جبر نیز تخصص خاصی داشت  درسال 1325 وارد قم شدند و ابتدا مستاجر یکی از اقوام پس از ورود به قم به ایشان لقب قاضی دادند آیت الله کشمیری نقل می کنند که قبل از شب وفات علامه ایشان را در خواب دیدند که امام رضا (ع) به تشییع جنازه ایشان امد علامه طباطبایی از زمان رحلت خود خبر داشت وده روز مانده به رحلت ایشان وقت ذکر می گفت و کسی را به حضور نمی پذیرفت از مهم ترین اتفاقات زندگیشان اشنایی با هانری کربن  از فلاسفه بزرگ فرانسه بود فلسفه شرق و فلسفه غرب و فلسفه اسلامی به گونه ای در گفتگوهای طولانی مدت ایشان با پروفسورکربن به این نتیجه مبتدل شد که با وجود مطالعات عمیق کربن در زمینه فلاسفه ی شرق و غرب ایشان سر تعظیم فرود آورد و خود را از مریدانه علامه طباطبایی نامیدند . 

ایشان پس از بازگشت از اخرین ملاقات خود با  حضرت طباطبایی اینگونه اذعان می کند که من باتوانمندی و قدرت اغنای علمی و مسلط کامل به کتاب اول مسلمانان (قرآن،نهج البلاغه و...) یافت ننمودم.اهم کتاب های ایشان عبارتند از؛ رساله در توحید، رساله در اسماء الله و رساله در افعال را ،الانسان قبل از دنیا، فی الدنیل، بعد از دنیا شیعه در اسلام ،قرآن دراسلام ، اسلام و انسان معاصر، رساله در حکومت اسلامی و ناب ترین کتاب ایشان تفسیر المیزان.

از شاگردان و مریدان علامه از شهید مرتضی مطهری، باهنر، جواد آملی، مصباح یزدی، مفتح و مقام معظم رهبری نام برد.  

ابن سینا

ابوعلی سینا متولد بخارا اولین پزشک و شاعر ایرانی و مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوف و دانشمندان وازمهمترین چهره های مفاخر فرهنگی ایران میباشد.

کتاب شفاء ابوعلی سینا الان درکشورهای پیشترفت های اروپایی درحال تدریس میباشد. ولی 450 کتاب درزمینه های مختلف ازخود به یادگار گذاشست.ابن سینا مسافرت های زیادی درطول زندگی خود داشت.ازجمله کتاب های آن کتاب قانون است که به زبان لاتین ترجمه شده و در کتابخانه ی مرکز علوم درمانی دانشگاه تگزاس آمریکا نگهداری می شود.ایشان در فلسفه،ریاضیات ،علوم طبیعی ،پزشکی ،شعر، موسیقی مهارت خاصی داشت.

ابوریحان جوزجانی،ابوالحسن بهمن یاب،ابومنصور طاهر اصفهانی از شاگردان معروف ابن سینا بود.10 شهریور همزمان با زادروز ابوعلی سینا درایران روز پزشک نامیده میشود.

اندیشه وافکار ابوعلی سینا

اندیشه ی فلسفی ابن سینا،ارسطویی است که توانست مبانی فلسفه مشاء را درجهان اسلام تثبیت کند.البته فلسفه ی ماعی که رنگ و بوی نو افلاطونی داشت و به اصول عقاید اسلامی پای بند بود.اورا مبتکر برهان صدیقین برای اثبات خداوند  و برهان هایی برای ابطال در تسلسل و اثبات وجود نفس دانسته اند درباب معاد او به صراحت اعلام میکند که معاد جسمانی را با روشهای قهی و فلسفی نمی توان اثبات کرد اما چون پیام آوری و راستگو آن را اعلام کرده،ما نیز بدان سر مینهیم.ازاهمیت دیگر ابوعلی سینا ان است که نخستین فیلسوف مسلمانی است که نوشته های جامع و منظم در فلسفه مشاء پرداخته است و از آن جا که فلسفه ی ارسطوئی ، فلسفه ی جامع و فراگیراست میبینیم که ابن سینا به برخی از موضوعات از نگاه عقل مینگرد.

ازجمله به آموزش و پرورش، بهداشت کودک و تربیت بدنی ،اثبات بقای نفس پس از مرگ چنین استدلال می کند که روان بامرگ تن نمیمیرد و تباه نمیشود،زیرا هر دو جوهرند.

نظریات ابن سنا درباره ی معاد و زندگی پس از آن نیز با اصول روانشناسی او پیوند استوار دارد.

ابن سینا و پزشکی

ابن سینا علاوه بر فلسفه و دیگر علوم از برجسته ترین چهره های تاریخ پزشکی در همه ی دوران هاست.

کتاب مهم او تحت عنوان القانون فی الطب سال ها محل مراجعه ی محققان و پژوهشگران است اهمییت قانون در محافل پزشکی جهان اسلام بدان جا رسیده است که نظامی عروضی درباره ی آن می گویند«« اگر بقراط وجالیموس زنده میشدند روا بود که پیش از این کتاب سجده کند»» .

در این کتاب ابن سینا همه ی اصطلاحات و شناخت های پزشکی یونانی و عربی را تادوران خودش یک جا گردآوری کرده است .از ناراحتی پوستی گرفته تا اختلالات عصاب وروان

ابن سینا و ریاضیات

وی در علم ریاضی و نجوم جایگاه خاصی داشت. بخشی از کتاب شفاء درباره ی ریاضیات که شامل 4 بخش هندسه، علم حساب و موسیقی بوده است.ساختن آلات اندازه گیری رصدی از ابتکارات ارزشمند ابن سینا درنجوم است.

ابن سینا و موسیقی

کتاب از ابن سینا در زمینه ی موسیقی(در ۳ کتاب‌ نخستین‌، تنها بخشی‌ به‌ موسیقی‌ اختصاص‌ دارد، ولی‌ ۲ کتاب‌ دیگر تماماً در موسیقی‌ است‌(.تألیف شده است. وی آلات موسیقی یا سازه را به 3 دسته تقسیم می کند.زری،بادی،کوبشی که همچنان در ساز شناسی موسیقی اعتبار دارد.بی اعراق نیست که بگوییم که او درباره ی پیوند موسیقی و شعر و مقایسه ی این دو هنر با یکدیگر از نخستین پژوهش مربوط به موسیقی و شعر درجهان اسلام بوده است. 

ابوریحان بیرونی

محمدبن احمد بیرونی در سال 362 ه.ق ، بیرون از شهر خوارزم ، چشم به جهان گشود و بدین جهت به « بیرونی » معروف گشت . وی سالهای اولیه عمر خود را در خوارزم گذراند و سپس چند سالی را در دربار ابوالمعالی قابوسبن وشمگیر سپری کرد. زمانی که سلطان محمود غزنوی ، خوارزم را تصرف کرد ، در صدد قتل او برآمد اما به شفاعت درباریان از کشتن وی منصرف شد  و او را با خود به غزنین برد . در سفر محمود به هندوستان ، ابوریحان همراه او بود و در هند چون با دانشمندان آن دیار ، معاشرت داشت زبان  « سانسکریت » را آموخت و منابع مورد نیاز خود را برای تألیف کتاب  "ماللهند"    جمع آوری کرد.  ابوریحان با ابوعلی سینا هم عصر بوده و با وی درباره مسائل علمی مناظره داشته است .

وی ریاضیدان ، منجم ، جغرافیدان ، فیلسوف و جهانگرد معروف ایرانی است که یکی از بزرگترین دانشمندان جهان به شمار می رود. ابوریحان تألیفات بسیاری در نجوم ، هیئت ، منطق و حکمت دارد. .از جمله تألیفات او"قانون مسعودی " در نجوم وجغرافیا و"آثارالباقیه " در تاریخ ، آداب وعادات ملل است. بیرونی در سال 440 ه.ق در سن 77 سالگی در شهر غزنین چشم از جهان فرو بست .

چنین نقل می کنند که در واپسین ساعات عمر او شخصی به دیدنش آمد ، ابوریحان در بستر بیماری پاسخ مسئله ای علمی را از وی پرسید ؛ اطرافیان که از کار او متعجب شده بودند او را از بحث علمی برحذر داشتند ،  ابوریحان در پاسخ چنین گفت: "آیا پاسخ این سوال را بدانم و بمیرم بهتر است یا ندانسته بمیرم ؟ "  ...

زکریای رازی

ابوبکر محمد بن زکریای رازی فیلسوف و عالم طبیعی و شیمی دان و پزشک بزرگ ایران عالم اسلامی و ملقب به جالینوس المسلمین از مفاخر مشاهیر جهان و یکی از نوابغ روزگار قدیم است. تولد او در اوایل شعبان سال 251 هجری در ری اتفاق افتاد و در همین شهر به تحصیلات خود در فلسفه و ریاضیات و نجوم و ادبیات پرداخت و بعید نیست که او به تحصیل علم کیمیا نیز در ایام جوانی توجه داشته است .

توجه و اشتغال وی به علم طب بعد از سنین جوانی و بنابر قول ابوریحان بیرونی پس از مطالعات و تجارب آن استاد در کیمیا جلب و عملی شده و نتیجه عارضه ای بوده که در چشم وی از تجارب کیمیاوی پدید آمده بود .

نوشته اند که رازی در سی سالگی به بغداد رفت و چون بر بیمارستان مقتدر عباسی گذر کرد به طب دلبستگی یافت و به تحصیل این علم پرداخت و چون در آن چیره دست شد، به ری بازگشت و به خدمت منصوربن اسحاق حاکم ری در آمد و سرپرست بیمارستان ری شد. بعدها به بغداد رفت و ریاست بیمارستان مقتدر را بر عهده گرفت و شهرت وی در بغداد به جایی رسید که سابقه نداشت.

محل و تاریخ وفات محمد رازی به درستی مشخص نیست ؛ بیرونی وفات او را در ماه شعبان سال 313 هجری نوشته و تعداد تالیف های وی را بیش از پنجاه و شش کتاب و رساله دانسته است.

از مهمترین آثار او یکی «الحاوی» است که به نظر برخی از «قانون» ابن سینا مهمتر است. این کتاب چند قرن مورد مطالعه ، مراجعه و بلکه تنها کتاب اصلی درسی طب به شمار می رفته است. الحاوی دائره المعارفی بوده که اکنون تمام آن در دست نیست.

محمد رازی این کتاب را به صورت یادداشتهای متعددی تهیه کرده بود و بعد از مرگ وی به دستور ابن عمید از روی یادداشتهای او کتاب را استنساخ و تنظیم کردند. مقدار زیادی از نتایج آزمایشها و مطالعات رازی در این کتاب جمع است.

اثر دیگر رازی «طب المنصوری»  است که به نام منصور بن اسحاق حاکم ری تالیف و تنظیم شده است. طب المنصوری و برخی از رساله های طبی دیگر محمد رازی به زبان لاتین ترجمه و چاپ شده و مورد استفاده اروپاییان بوده است.

کتاب «من لا یحضره الطبیب» اثر دیگر وی ، شامل دستورهای ساده برای معالجات گوناگون است.

در علم کیمیا باید رازی را سرآمد دانشمندان اسلامی دانست. از کارهای مهم او که متکی به آزمایشهای متعدد بوده، کشف جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) و الکل است.

محمد رازی کتابهای متعدد در کیمیا به رشته تحریر در آورده است که از آن جمله «کتاب الاکسیر» و «کتاب التدبیر» را باید نام برد. رازی در پایان عمر به سبب کثرت کار و  مطالعه نابینا شد.

این فیلسوف و پزشک نامی ایران علاوه بر علم وسیع کیمیا و طبابت ، در فلسفه نیز دارای تحقیقات عمیقی است که مورد توجه و اهمیت می باشد. از کتابها و آثار فلسفی او اکنون جز تعداد معدودی در دست نیست، ولی آنچه از فهرست بیرونی و سایر مآخذ بر می آید،  وی کتابهای متعدد در کلیات مسایل طبیعی و منطقیات و ما بعدالطبیعه داشته است که عبارتند از کتابهای: سمع الکیان الهیولی الصغیر و الهیولی الکبیر. (ابن ندیم: کتاب الهیولی المطلقه و للجسم محرکا من ذاته طبعا – فی العاده – المدخل الی المنطق – کتاب البرهان – کیفیه الاستدلال – العلم الالهی علی رای سقراط العلم الالهی الکبیر فی الفلسفه القدیمه – رساله در انتقاد اهل اعتزال – قصیده الهیه – الحاصل فی العلم الالهی – الشکوک علی ابرقلس – ردنامه فرفوریس به انابون المصری – النفس الصغیر – النفس الکبیر – الطب الروحانی -  فی السیره الفلسفیه – امارات الاقبال الدوله و چند رساله دیگر فلسفی که در رد بر مخالفان خود در مسئله قدم هیولی و لذت و معاد و ناقدان خود بر علم الهی .

کتاب دیگری نیز در رد نبوات و در نقض ادیان داشت به نام «فی النبوات» و شاید برای تکمیل اقوال خود در همین کتاب، کتاب معروف دیگر خود را به نام «حیل المتنبین» مشهور به««مخاریق الانبیاء » نگاشته بوده است.

محمد رازی علاوه بر تالیف های فلسفی، شروح و جوامعی هم از آثار متقدمین مانند ارسطو و افلاطون داشت. از افلاطون رساله طیماوس را شرح کرد و از ارسطو جوامعی در منطق چون جوامع قاطیقوریاس و انالوطیقا ترتیب داد و نیز کتابی در منطق به روش و با اصطلاحات متکلمین اسلام تدوین کرد.

رازی نه فقط در طب به تجربه دست می زد ، بلکه آزمایش را در کلیه مباحث علوم طبیعی ضروری می دانست. وی آزمایشهای شیمیایی خود را با چنان دقتی تشریح و توصیف کرده که امروزه هم هر شیمی دانی می تواند عیناً آن را مجددا آزمایش کند . رازی مواد شیمیایی را طبقه بندی کرد، در باب " وزن مخصوص "  تحقیقاتی به عمل آورد. وی نخستین کسی است که کلیه اشیای عالم را به سه طبقه حیوانات، نباتات، جامدات تقسیم کرده است.

مسعودی در کتاب التنبیه و الاشراف گفته است که: رازی در سال 310 هجری کتابی در سه مقاله راجع به فلسفه فیثاغوری نگاشت و بعید نیست این توجه به فلسفه فیثاغوری جدید نتیجه تعلم رازی نزد ابوزید بلخی بوده باشد که از شاگردان " کـَندی " و متوجه فلسفه فیثاغوری جدید بود.

اهمیت محمد رازی در فلسفه بیشتر از آن جهت است که او خلاف بسیاری از معاصران خود در فلسفه ، عقاید خاصی - غالباً مخالف با آراء ارسطو - داشته است.

محمد رازی در ما بعدالطبیعیه معتقد به وجود پنج قدیم بود یعنی خالق نفس کلی – نفس کلی – هیولی اولی- مکان مطلق یا خلاء – زمان مطلق یا دهر – چنانکه ابوریحان بیرونی هنگام نقل قول رازی در قدمت پنج چیز گفته است که: وی اعتقاد خویش را به قدماء خمسه از یونانیان گرفته، اما ظاهر امر آنست که محمد بن زکریای رازی در این باب از معتقدات فلسفی ایرانیان استفاده کرده است. ابن جحزم در کتابی که بر رد کتاب العلم الالهی محمد رازی نوشته بود این اعتقاد رازی را که به نظر او از مجوسان گرفته بود رد کرد.

اصول معتقدات رازی در اخلاق از همه جا بهتر در کتاب سیره الفلسفیه و کتاب الطب الروحانی آمده است. وی در اخلاق معتقد به زهد و ترک و انزوای از خلق  نیست. در آغاز رساله سیره الفلسفیه به کسانی که او را در معاشرت با خلق و تصرف در وجوه معاش سرزنش کرده اند تاخته و زندگی خویش را علی الخصوص با اعمال (پیشوای خود ) سقراط مقایسه کرده است که از روش کلبیون اعراض نموده و در حیات اجتماعی شرکت جسته و در عین آنکه در زندگی خصوصی طریق قناعت پیش گرفته بود از مواجهه با عامه و با ملوک و بیان حق با الفاظ روشن امتناعی نداشت. فرد باید از انهماک (کوشیدن در کاری) در شهوات دوری جوید و از هر چیز به مقداری که از آن چاره نیست یا به مقداری که جالب المی بیشتر از لذت حاصل از آن نباشد بهره برگیرد. مبنای اخلاق در فلسفه رازی بر اصل لذت و الم استوار است و او در این باب عقایدی خاص دارد. به عقیده رازی لذت امر وجودی نیست و عبارتست از بازگشت به حالت طبیعی بعد از خروج از آن و یا خلاص از الم.

در صورتی که در نظر ارسطو لذت امری وجودی است. ناصر خسرو قبادیانی گفته است:

«« قول محمد زکریای آنست که گوید لذت چیزی نیست مگر راحت از رنج، و لذت نباشد مگر بر اثر رنج، و گوید چون لذت پیوسته شود رنج گردد.

محمد رازی خود در الطب الروحانی در باب لذت و الم بحث مفصلی دارد و علاوه بر این تالیفی ویژه به نام لذات عقیده خویش آورده است.

خوارزمی

خوارزمی ابوجعفر محمدبن موسی از دانشمندان بزرگ ریاضی و نجوم می باشد. از زندگی خوارزمی چندان اطلاع قابل اعتمادی در دست نیست الا اینکه وی در حدود سال 780 میلادی در خوارزم (خیوه کنونی) متولد شد.

شهرت علمی وی مربوط به کارهایی است که در ریاضیات مخصوصاً در رشته جبر انجام داده به طوری که هیچ یک از ریاضیدانان قرون وسطی مانند وی در فکر ریاضی تأثیر نداشته اند.

اجداد خوارزمی احتمالاً اهل خوارزم بودند ولی خودش احتمالاً از قطر بولی ناحیه ای نزدیک بغداد بود به هنگام خلافت مأمون وی عضو «دارالحکمه» که مجمعی از دانشمندان در بغداد به سرپرستی مأمون بود، گردید.

خوارزمی کارهای دیونانتوس را در رشته جبر دنبال کرد و به بسط آن پرداخت. خود نیز کتابی در این رشته نوشت الجبر و المقابله که به مأمون تقدیم شده کتابی است درباره ریاضیات مقدماتی و شاید نخستین کتاب جبری باشد که به عربی نوشته شده است.

دانش پژوهان بر سر این که چه مقدار از محتوای کتاب از منابع یونانی و هندی و عبری گرفته شده است اختلاف نظر دارند. معمولاً در حل معادلات دو عمل معمول است. خوارزمی این دو را تنقیح و تدوین کرد و از این راه به وارد ساختن جبر به مرحله علمی کمک شایانی انجام داد.

اثر ریاضی دیگری که چندی پس از جبر نوشته شد رساله است مقدماتی در حساب که ارقام هندی )یا به غلط ارقام عربی( در آن به کار رفته بود و نخستین کتابی بود که نظام ارزش مکانی را (که آن نیز از هند بود) به نحوی اصولی و منظم شرح می داد. اثر دیگری که به مأمون تقدیم شد زیج السند هند بود که نخستین اثر اخترشناسی عربی است که به صورت کامل برجای مانده و شکل جداول آن از جداول بطلمیوس تأثیر پذیرفته است.

کتاب صورت الارض که اثری است در زمینه جغرافیا اندک زمانی بعد از سال 195-196نوشته شده است و تقریباً فهرست طولها و عرضهای همه شهرهای بزرگ و اماکن را شامل می شود. این اثر که احتمالاً مبتنی بر نقشه جهان نمای مأمون است (که شاید خود خوارزمی هم در تهیه آن کار کرده بوده باشد)، به نوبه خود مبتنی بر جغرافیای بطلمیوسی بود. این کتاب از بعضی جهات دقیق تر از اثر بطلمیوس بود خاصه در قلمرو اسلام. تنها اثر دیگری که برجای مانده است رساله کوتاهی است درباره تقویم یهود.

خوارزمی دو کتاب نیز درباره اسطرلاب نوشت آثار علمی خوارزمی از حیث تعداد کم ولی از نفوذ بی بدیل برخوردارند زیرا که مدخلی بر علوم یونانی و هندی فراهم آورده اند عمده بر جبر قرون وسطایی داشت. رساله خوارزمی درباره ارقام هندی پس از آنکه در قرن دوازدهم به لاتینی ترجمه و منتشر شد بزرگترین تأثیر را بخشید. نام خوارزمی متراف شد با هر کتابی که درباره««حساب جدید»» نوشته می شد و از اینجا است اصطلاح جدید««الگوریتم»»  به معنی قاعده محاسبه.          

کتاب جبر و مقابله خوارزمی که به عنوان الجبرا به لاتینی ترجمه گردید باعث شد که همین کلمه در زبانهای اروپایی به معنای جبر به کار رود. نام خوارزمی هم در ترجمه به جای «الخوارزمی» به صورت «الگوریسمی» تصنیف گردید و الفاظ آلگوریسم و نظایر آنها در زبانهای اروپایی که به معنی فن محاسبه ارقام یا علامات دیگر است مشتق از آن می باشد.
ارقام هندی که به غلط ارقام عربی نامیده می شود از طریق آثار فیبوناتچی به اروپا وارد گردید. همین ارقام انقلابی در ریاضیات به وجود آورد و هرگونه اعمال محاسباتی را مقدور ساخت.

باری کتاب جبر خوارزمی قرنها در اروپا مأخذ و مرجع دانشمندان و محققین بوده و یوهانس هیسپالنسیس و گراردوس کرموننسیس و رابرت چستری درقرن دوازدهم هر یک از آن را به زبان لاتینی ترجمه کردند. نفوذ کتاب زیح السند چندان زیاد نبود اما نخستین اثر از این گونه بود که به صورت ترجمه لاتینی به همت آدلاردباثی در قرن دوازدهم به غرب رسید.

جداول طلیطلی (تولدویی) یکجا قرار گرفتند و به توسط ژرارکرمونایی در اواخر قرن یازدهم به لاتینی ترجمه شدند، از مقبولیت گسترده تری در غرب برخوردار شدند و دست کم یکصد سال بسیار متداول بودند از کارهای دیگر خوارزمی تهیه اطلسی از نقشه آسمان و زمین و همچنین اصلاح نقشه های جغرافیایی بطلمیوس بود. جغرافیای وی تا اواخر قرن نوزدهم در اروپا ناشناخته ماند، دیگر از کتب مهم خوارزمی در حدود سال 848 میلادی مطابق با 232هجری قمری درگذشت.

خواجه نصیرالدین طوسی

شاعر فیلسوف، متکلم، فقیه، دانشمند، اندیشمند، ریاضیدان و منجم ایرانی سده هفتم است. کنیه‌اش «ابوجعفر» و به القابی چون «نصرالدین»، «محقق طوسی»، «استاد البشر» و «خواجه» شهرت دارد.

خواجه نصرالدین طوسی یکی از سرشناس‌ترین و متنفدترین شخصیت‌های تاریخ جریان‌های فکری اسلامی‌ست. علوم دینی و عقلی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت طبیعی را نزد دایی‌اش آموخت. تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رساند و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته آوازه یافت.

وی در زمان حمله مغول به ایران در پیش ناصرالدین، محتشم قهستان، به کارهای علمی خویش مشغول شد. در همین زمان اخلاق ناصری را نوشت. پس از مدتی به نزد اسماعیلیان در دژ الموت نقل مکان کرد، اما پس از یورش هلاکوی مغول و پایان یافتن فرمانروایی اسماعیلیان(۶۳۵ ه. خ) هلاکو نصیرالدین را مشاور و وزیر خود ساخت، تا جایی که هلاکو را به تازش به بغداد و سرنگونی عباسیان یاری نمود.

وی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد. وی مجموعه آرا و دیدگاه‌های کلامی شیعه را در کتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد.

وی رصدخانه مراغه را ساخت و در کنار آن کتابخانه‌ای بوجود آورد که نزدیک به چهل هزار جلد کتاب در آن بوده‌است. او با پرورش شاگردانی (همچون قطب الدین شیرازی) و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش‌های ایران پیش از مغول به آیندگان شد.

وی یکی از گسترش دهندگان علم مثلثات است. که در قرن ۱۶ میلادی کتاب‌های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه گردید.

خواجه نصیر الدین توسی در ۱۸ ذی الحجه ۶۷۲ هجری قمری وفات یافت، و در کاظمین دفن گردید.

زندگی او بر پایه دو هدف اخلاقی و علمی بنا نهاده شده بود. او در بیشتر زمینه‌های دانش و فلسفه، تالیفات و رسالاتی از خود به یادگار گذاشته که بیشتر عربی هستند، اما ۲۵٪ نوشته‌های وی به زبان پارسی بوده‌اند.^.خواجه نصیرالدین طوسی برخلاف ابن سینا اقدامی برای ترجمه لغات عربی و به وجود آوردن اصطلاحات فارسی به جای اصطلاحات عربی نکرد و همان واژه‌های رایج روزگار خود را در آثار فارسی به کار برد از معروفترین آثار او به پارسی،  «« اساس الاقتباس واخلاق ناصری »» را می‌توان یاد کرد. وی در اخلاق ناصری رستگاری راستین انسان‌ها را در ««سعادت نفسانی»، «سعادت بدنی» و «سعادت مدنی» می‌داند و این نکته نشان می‌دهد که خواجه در مسائل مربوط به بهداشت جسمانی و روانی هم کارشناس بوده‌است.خواجه نصیر حدود یکصد و نود کتاب و رسالهٔ علمی در موضوعات متفاوت به رشتة تحریر درآورد که ذیلاً به برخی از آنها اشاره می‌شود:

تجریدالاعتقاد)که در موضوع کلام) - شرح اشارت بو علی سینا) این کتاب شرحی بر اشارات بوعلی سینا است(. - اخلاق ناصری یا اخلاق طوسی – اساس القتباس – تجرید الهندسه – جام گیتی نما – الجبر الختیار – استخراج تقویم – خلافت نامه – اختیارات نجوم – رساله در کلیات طب

شهریار

سید محمد حسین بهجت تبریزی درسال 1285 در روستای خشک کناب آذرباییجان متولد شد.او درخانواده ایی متین و فاضل و عارف متولد شد.خانواده ی او درخوشنویسی مشهور بود.شهریار دوران کودکی درکنار کوه (حیدرآباد) زندگانی بسیار خوب و خاطرانگیزی را پشت سر گذاشت. او نخستین شعر خود را در 14 سالگی به زبان ترکی آذرباییجان سرود. سرودن این شعر کودکانه

گواه نبوغ و قریحه شگفت انگیز او بود.   

شرح حال کودکی شهریار در  اشعارش نهفته بود.طبع توانای شهریار توانست که درابتدای دهه ی 30 و در دوران میانسالی اثر بدیع و عظیم (حیدربابا سلام) را به زبان مادریش به جا آورد.

پس از دوران کودکی تحصیلات خود را در مقطع متوسطه در تبریز ادامه داد و به مدرسه ی دارالفنون به دلیل ممتاز بودن پذیرفته شد.شهریار مدارج عالی پزشکی را تا مراحل پایانی را طی میکرد،اما به دلیل مختلف از ادامه ی تحصیل منصرف شد و گرایش به ادبیات پیدا کرد.او دوران خدمتش را در ادامه ی ثبت ارشاد در نیشابور خدمت کرد و در سال 1315 به بانک کشاورزی تهران ورود پیدا کرد.

ثمره ی ازدواج او دو دختر بود.شهریار در تخلص شاعره ی خود لقب بهجت را انتخاب کرد. شهرت شهریار در آن زمان تقریبا بی سابقه بود.تمام کشورهای فارسی زبان و ترک زبان هرجا که ترجمه یک قطعه از اشعار او رفته باشد هنر او را می ستانید.

منظومه ی حیدربابا درسال 1322 منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت.نقطه ی عطف زندگانی حیدربابا اشعار اوست.

عمر تعلقات دینی و توجهات مذهبی خانواده و نیز مشخص ستاد شهریار به حدی است که عشق به ائمه اطهار در بسیاری از اشعارش کاملا مشخص است.او در مدح حضرت رسول(ص) چنین میگوید:

ستون عمرش خدا قائم از قیام محمد ببین کخ سر به کجا میکشد.مقام محمد،

به جز حق نوشته ی عرش آسمان وحی الهی پرنده  پر نتوان زد بر بام محمد

همچنین شهریار درستایش امام اول شیعیان شعر بسیار عرفانی و بیادماندنی سروده است:

علی ا ی همای رحمت          تو چه آیتی خدا را

از ویژگی های مهم شهریار صبوری و تجلی دردهای بشری در ادبیات اوست.

او همچنین معقوله ی عشق را در اشعار خود به معنای واقعی بروز داده است.اما این عشق زمینی بال پروز از او را به سوی عشق نامحدود آسمانی به واحد می توان شهریار را این عاشق عرفانی نیزقلمداد زد.

سرانجام خورشید حیات شهریارملک سخن و افتاب زندگی ملک الشعرای بی بدیل ایران پس از هشتاد وسه سال تابش پر فروغ در کوهستانهای آذربایجان غروب کرد.اما او هرگز نمرده است زیرا اکنون نام او زیبنده روز ملی شعر و ادب ایران و نیز صدها،میدان،خیابان،مرکز فرهنگی،بوستان و ... در کشورمان ونیز در ممالک حوزه های ترکستان(آسیای مرکزی) و قفقازیه و ترکیه می باشد. 

27 شهریور ماه سال 1367 شمسی سالروز وفات آن شاعرعاشق و عارف بزرگ است.

پروین اعتصامی

 در بیست و پنجم اسفند ۱۲۸۵ هجری شمسی
در تبریز متولد شد و در نیمه شب شانزدهم فروردین ۱۳۲۰ دار فانی را ودا گفت.

یوسف اعتصامی معروف به اعتصام الملک از نویسندگان و دانشمندان بنام ایران بود.
اعتصام الملک مدیر مجله بنام "بهار" بود که اولین اشعار پروین در همین مجله منتشر شد .

مادرش اختر اعتصامی نام داشت  .او بانویی مدیر، فرهنگی و شاعره بود.اولین کسی که بیشترین تاثیر را بر روی پروین گذاشت و به دیوان اشعار او علاقه ی زیادی نشان داد.

خانواده ی پروین اعتصامی همگی اهل مطالعه و علاقه مند به فرهنگ به ویژه ادبیات بود.پروین در 11 سالگی به دیوان اشعار (فردوسی، نظامی، مولوی ، ناصرخسرو و فرخی و منوچهری که از شاعران بزرگ و نام آور زبان فارسی بود آشنا شد.

پروین درهمان زمان شروع به سرودن اشعا نمود تاجایی که با تغییر دادن قافیه ها اشعارنو و بدیعی می سرود.تمرین ها و تلاش های پروین به قدری بود که اولین اشعار اودر 12 سالگی درمجله ی بهار چاپ شد که استقبال کم نظیر اهل قلم وادبیات مواجهه شد.بهترین اشعار پروین در دوران نوجوانی و اواسط جوانی سروده شد.

بعداز سرودن اشعار پروین و انتشار آن در جراید اساتید به نامی چون علی اکبر دهخدا، ملک الشعرای بهار، عباس اقبالی آشتیانی او رامورد تشویق و تفعد قرار دادن،تا جایی که در محافل ادبی خود از پروین به عنوان یک چهره ی فاخر ادبی دعوت کرد.پروین در دوران تحصیلات خود از شاگردان ممتاز و علاقه مند به علوم تجربی ،ریاضی و مطالعات بسیارخوب در زمینه ی زبان انگلیسی به قدری مهارت پیداکرد که پس از فارق التحصیلی از دبیرستان درهمان مدرسه به تدریس ادبیات فارسی و ادبیات انگلیسی نمود.

یکی از دوستان پروین که سالها با او بود میگویند:پروین پاک طینت،پاک عقیده و پاک دامن و خوش خو و خوش اخلاق بود.نسبت به دوستان مهربان و در مقام و دوستی فروتن بود.کمترحرف می زد،درمعاشرت ساده و بسیار با متانت بود،هیچگاه از خودشان تعریف نمکیرد،مجموع این صفات باعث شد که او نزد بزرگان بسیار عزیز و جایگاه خوبی داشته باشد.درمیان اشعار پروین در دیوانی که با 5هزار بیت از اشعار ناب او بیانگر دیدگاه بسیار بسیط از جامعه ی فرهنگی آن زمان بود.

نخستین اشعار چاپ پروین اعتصامی که با مخالفت پدرش همراه بود بعداز ازدواج و تا بیش از 30 سالگی سروده های پروین بود که بیش از 150 قصیده، قطعه، غزل و مثنوی را شامل می شد.این مجموعه به قدری با استقبال عمومی مردم همراه بود که دیوان او درمدت بسیار کوتاهی پس از چاپ کمیاب شد تاجایی که استادان معروف و به نامی به نام دهخدا، علامه قزوینی مقاله هایی درباره ی اشعار او نوشتن و شعر و هنرش را ستودن.

در نیمه شب 16 فروردین 1320 پروین چشم از جهان گشود و در جوار حضرت معصوم(ص) به خاک سپرده شد.

فرهنگ شهادت

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند مردم ایران در سال 57 و شروع جنگ نابرابر تحمیلی ملت ایران با سلطه گران جهانی توسط ایادی و نوکرانشان (صدام حسین ملعون)،دفاع از خاک و نوامیس تکلیف  احاد مردم وجوانان  دلیر وشجاع گردید.از منظر و دیدگاه امام خمینی(ره)، شهادت نه مظهر ایستایی که مظهر پویایی و نه منشا فنا که جلوه بقا و حیات و نه علامت شکست که مظهر پیروزی و از خودگذشتگی و جانباختگی بر مبنای مرگ آگاهی دارای جلوه های تحولی فردی از قبیل ایمان، اخلاص، صبر و شکیبایی، عروج به مقام ربوبی و اعتقاد به حیات جاوید بود . از این رو جهاد مبتنی بر شهادت دارای مفهومی ذهنی و مرتبط با مقام ربوبی و دارای تجلیات اجتماعی از قبیل نهادینه سازی ارزشهای مذهبی، مشارکت جمعی، پایداری و مقاومت، عدم هراس از دشمن، بی باکی از مرگ، غرور ملی، جوانمردی، فداکاری اجتماعی، تکلیف عمومی، سازندگی انسانی و بالندگی اجتماعی تعبیر میگردد.، جهاد مبتنی بر آن جنبه ای زمینی نیز دارد که در صدد حفظ و حراست از میهن و سرزمین و دفاع از اموال و نوامیس مملکت اسلامی است . لذا شهادت مظهر اتصال این دو مفهوم بظاهر متضاد و ناسازگار در مبدا الهی و انسانی است به گونه ای که به رغم کثرت روشها و راهها، انسانها را به هدفی واحد و معبودی یکتا رهنمون می سازد. با گذشت بیش از 34سال از انقلاب  هنوز هم این تفکر با فرمایشات مقام معظم رهبری و عنایت خداوند براین مردم و جامعه حاکم است .  حال به این نکته میتوان اشاره کرد که شهداء از مفاخر و مواریث معنوی ما هستند چرا که اگر آنها جانشان را برای حفظ این مرز و بوم ایثار نکرده بودند چه بسا دیگر ایران سرافرازی وجود نداشت پس می توان گفت شهداء و ایثارگران مفاخر فرهنگی ما هستند که با جانفشانی و شجاعت خود آزادی و سربلندی و شکوه را به ما هدیه کردند..(شهیدان مهدی زین العابدین ،احمد کشوری ،جواد فکوری،محمد علی جهان آرا ،محمد حسین فهمیده ،عباس دوران ،محمد بروجردی،سید مرتضی آوینی ،علی اکبر شیرودی ،علی صیاد شیرازی و دهها و صدها شهید پرافتخار ایرانرا میتوان اشاره کرد .)

 شهید دکترچمران

درسال1311در تهران متولد شد تحصیلات خود را در مدرسه ی دارالفنون درل مقطع متوسطه پایان رساند در سال 1336 در رشته الکتروتکنیک فارغ التحصیل شد در تمامی دوران تحصیل شاگرد اول بود در سال1337 به دلیل ممتاز بودن در مقطع تحصیلی دانشگاهی بورسیه تحصیلی در دانشگاه کالیفورنیا در امریکا کسب کرد ایشان با اخذ دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما از دانشگاه برلی فارغ التحصیل شد از سن 15 سالگی دردرس تفسیر قران مرحوم ایت الله طالقانی ، درس فلسفه و منطق استاد مطهری از اولین اعضای انجمن اسلامی دانشگاه تهران حضور در مبارزات سیاسی دکتر مصدق از مجلس 14 تا ملی شدن صنعت نفت ،حضور در کودتای 28 مرداد همچنین مهاجرت از ایران به امریکا به خاطر همکاری با دوستان و فعال کردن انجمن ایرانی دانشجویان در کالیفورنیا ،حضور در قیام 15 خرداد 42 ،گذراندن دوره های چریکی و جنگ های پارتیزانی ،یکی از نقطه ی عطف مهم زندگی دکتر چمران ،حضور در لبنان و ایجاد پایگاه چریکی مستقر برای تعلیم مبارزات ایرانی که راس گاه لبنان بودند.پایگاه نظامی تاسیس کرد

شهید چمران به کمک امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان کمک به مرحومین و دفع توطئه های دشمنان درجهت ایجاد تفرقه دربین مسلمانان با محدودیت رژیم سهونیستی خدمات شایانی به جامعه ی تشیع درآن شرایط حساس نمود.پس از پیروزی انقلاب اسلامی بعداز 23 سال دوری از وطن باتجربیات بسیار زیادی وارد میهن اسلامی شد.

شهید چمران اولین گروه های پاسداران انقلاب اسلامی را در سعدآباد تهران تاسیس نمود.

مسئله ی کردستان یکی ازمشکلات بزرگی بود که دشمنان نظام با تفرقه افکنی بین اهل تسنن و تشیع به دنبال ایحاد نفاق به جهت رسیدن به خود مختاری و دیدن شرایط حساس انقلاب نمود.دکتر چمران باشهامت و شجاعت و ایثارگری فراوان توانست به فرمان حضرت امام در24 ساعت اول حضورخود درپاوه به وضعییت سازمان ساماندهی و مقدمات برنامه ریزی های همه جانبه را جهت متلاشی کردن نیروهایی که قصد شورش و خود مختاری را داشتند را برای انجام برسانند.

مردم مسلمان کردستان با تدابیر بسیار حکیمانه ی دکترچمران بین نفاق و دشمنی و ایجاد تفرقه درجهت رسیدن دشمنان به اهداف روانکارانه خود پی بردند و به عنوان یک بازو در کنار شهید چمران به مبارزات گروهک ها پرداختند.

حضرت امام شهید چمران را به وزارت دفاع منسوب کرد.در زمانی که دفاع از ایران اسلامی هم درحوزه های سخت افزاری و هم نرم افزاری بسیار سخت و دشوار بود چرا که ارتش انسجام نداشت و سیاه نیز به تازگی تشکیل شده و تجربه های نظامی نداشت.

در اولین دوره ی انتخابات مجلس شورای اسلامی شهید چمران با انتخاب مردم تهران به نمایندگی مردم منسوب شد.وی سپس به نماینگی رهبر انقلاب در شورای عالی منسوب شد و موفق گردید ارتش نابسامان ایران  را در آن شرایط را سامان بخشد . حضور در خوزستان و جنگ های نا منظم در اهواز ایجاد واحد مهندسی در جنگ را طراحی نمود و آموزش میدهد تاجایی که حدود یک ماه آب رودخانه ی کارون به سمت کشور در آن شرایط سرازیر شد.

شهید چمران در فتح سوسن گرد همچنین باز پس گیری نقاط مهم اهواز نقش به سزایی داشت . فرماندهان ارشد نظامی عراق از شهید چمران به عنوان یک ناجی و مدیر ارشد نظامی یاد میکند تا جای که ستاد مشترک عراق اذعان میکند که اگر چمران نبود استان خوزستان کمتر از 48 ساعت در تصرف ما قرار گرفته است. شهید چمران پس از 10 بار به شدت مجروح شد . ولی باز هم به رسالت خود در راستای دفاع از میهن اسلامی قومی به عقب ننمود .

فتح دهلاویه در نوع خود عملی جسورانه و خطرناک و غرور آفرین بود در این راستا پلی بر روی رود خانه کرخه  که از ابتکارات شهید چمران بود زده شد و برای اولین بار طلیعه ی پیروزی رزمندگان در اتاق جنگ عراق به صدام در آمد در سحر گاه 31 خرداد در همین منطقه ی دهلاویه شهید چمران به شدت مجروح شد .

دکتر چمران در اخرین روز های حضورش در ستاد فرماندهی به همه توصیه میکرد :ا ما م و انقلاب را تنها نگذارند شهید چمران در کتاب خاطرات خود نکته بسیار زیبایی گفت: وان این است رشادت و شهادت  در راه رسیدن به هدف و زنده نگه داشتن امام از آرزوهای قلبی من بوده که به زودی محقق خواهد شد .

 شهیدمحمد ابراهیم همت  

ابراهیم همت درسال ۱۳۳۴، در شهر قمشه اصفهان، به دنیا آمد

وی در سایه محبت‌های پدر و مادر پاکدامن، وارسته و مهربانش دوران کودکی را سپری کرد. این دوران نیز همانند زندگی بسیاری از کودکان هم سن و سال او طبیعی گذشت.

با رسیدن به سن 7 سالگی وارد مدرسه شد. در دوران تحصیل از هوش و استعداد فوق‌العاده‌ای برخوردار بود، به طوری که توجه همه را به خود جلب می‌کرد.

ابراهیم از همان سنین کودکی و هنگام فراغت از تحصیل، به ویژه در تعطیلات تابستان، با کار و تلاش فراوان مخارج تحصیل خود را به دست می‌آورد و از این راه به خانواده زحمت‌کش خود نیز کمک می‌کرد. او با شور و نشاط و محبتی که داشت، به محیط گرم خانواده صفا و صمیمیت دو چندان می‌بخشید.

پس از اتمام دوران ابتدایی و راهنمایی، وارد مقطع دبیرستان شد. او در دوران تحصیلات متوسطه اشتیاق فراوانی به رشته داروسازی نشان می‌داد.

وی در سال 1352 دیپلم گرفت و در کنکور سراسری شرکت کرد. عدم موفقیت ابراهیم در ورود به دانشگاه نتوانست خللی در اراده او به وجود آورد. در همان سال، پس از قبولی در امتحانات ورودی «دانشسرای تربیت معلم اصفهان» برای تحصیل عازم این شهر شد.

2سال بعد، با اتمام تحصیل، به خدمت سربازی رفت. در همین مدت توانست با برخی از جوانان روشنفکر و انقلابی مخالف رژیم ستم شاهی آشنا شود و به تعدادی از کتاب‌هایی که از نظر ساواک و دولت آن روز ممنوعه به حساب می‌آمد، دست یابد.

مطالعه آن کتاب‌ها که به طور مخفیانه و توسط برخی از دوستان برایش فراهم می‌شد، تاثیری عمیق و سازنده در روح و جان او گذاشت و به روشنایی اندیشه‌اش کمک شایانی کرد.

در سال 1356، پس از بازگشت به زادگاه و آغوش گرم و پرمهر خانواده، شغل معلمی را برگزید. او در روستاهای محروم و طاغوت‌زده مشغول تدریس شد و به تعلیم فرزندان این مرز و بوم همت گماشت.

ابراهیم، در روزگار معلمی، با تعدادی از روحانیون متعهد و انقلابی آشنا شد و در اثر همنشینی با علمای اسلامی مبارز، با شخصیت ژرف حضرت امام خمینی(ره) آشنایی بیشتری پیدا کرد و نسبت به آن بزرگوار معرفتی عمیق در وجود خود ایجاد کرد.

هر روز آتش عشق به امام(ره) در کانون جانش شعله‌ور می‌شد. او سعی وافری داشت تا عشق و علاقه به امام(ره) را در محیط درس گسترش دهد و جان دانش‌آموزان را که ضمیرشان به صافی آب و آیینه بود، از عشق «روح‌الله» لبریز سازد.

او در خصوص امام(ره) و احکام مترقی اسلام همواره به بحث می‌نشست و دانش‌آموزان را به مطالعه کتاب‌های سودمند و روشنگر ترغیب می‌نمود.

همین امر سبب شد که در چندین نوبت از طرف ساواک به او اخطار شد لکن روح سرکش و بی‌باک او به همة آن اخطارها بی‌توجه و بی‌اعتنا بود. او هدف و راهش را بدون تزلزل و تشویش پی می‌گرفت و از تربیت شاگردان لحظه‌ای غفلت نورزید.

با گسترده شدن امواج خروشان انقلاب، ابراهیم نیز فعالیتهای سیاسی خود را علنی کرد. حضور او در پیشاپیش صفوف تظاهرکنندگان و سفر به شهرهای اطراف برای دریافت و نشر اعلامیه‌های رهبر کبیر انقلاب و ضبط و تکثیر نوارهای سخنرانی ایشان و سایر پیشگامان انقلاب، خاطراتی نیست که به سادگی از اذهان مردم شهر و اعضاء خانواده و دوستانش محو شود.

وقتی انقلاب به ثمر رسید و اماکن اطلاعاتی ساواک شهرضا به دست مردم انقلابی فتح شد، پرونده سنگینی از ابراهیم به دست آمد.

در این پرونده بیش از بیست گزارش و خبر مکتوب در تایید نقش فعال وی در صحنه تظاهرات و شورش علیه رژیم شاه به چشم می‌خورد که در صورت عدم پیروزی انقلاب، مجازات سنگینی برای او تدارک دیده می‌شد. تیمسار «ناجی»، فرمانده نظامی وقت اصفهان، دستور داده بود که هر جا او را دیدند با گلوله مورد هدف قرار بدهند.

ابراهیم پس از ابراز لیاقت در طول مبارزات و فعالیت‌ها، چه قبل و چه پس از انقلاب اسلامی، در تشکیل سپاه پاسداران قمشه نیز نقش چشمگیری داشت. او عضویت در شورای فرماندهی سپاه پاسداران و مسؤولیت واحد روابط عمومی را به عهده گرفت و فعالیتهای خود را بعدی تازه بخشید.

به دنبال غائله کردستان، به شهرستان پاوه عزیمت کرد و مسؤولیت روابط عمومی سپاه آن‌جا را به عهده گرفت. پس از یک سال خدمت در کردستان، به همراه حاج احمد متوسلیان، به مکه مشرف شد.با شهادت ناصر کاظمی به فرماندهی سپاه پاوه منصوب شد و تا آغاز جنگ تحمیلی در این سمت باقی ماند.

با شروع عملیات رمضان، در تاریخ 23/4/61 در منطقه شرق بصره، فرماندهی تیپ 27 محمدرسول‌الله(ص) را به عهده گرفت و بعدها با ارتقاء این یگان به لشکر، تا زمان شهادتش، در سمت فرماندهی آن لشکر انجام وظیفه کرد.

در عملیات مسلم‌بن‌عقیل(ع) و محرم در سمت فرمانده قرارگاه ظفر، سلحشورانه با دشمن متجاوز جنگید. در عملیات والفجر مقدماتی، مسؤولیت سپاه یازدهم قدر را که شامل: لشکر 27 حضرت رسول(ص)، لشکر 31 عاشورا، لشکر 5 نصر و تیپ 10 سیدالشهدا بود، به عهده گرفت.

سرعت عمل و صلابت رزمندگان لشکر 27 تحت فرماندهی او در عملیات والفجر چهار و تصرف ارتفاعات کانی مانگا هرگز از خاطره‌ها محو نمی‌شود.

اوج حماسه آفرینی این سردار بزرگ در عملیات خیبر بود. در این مقطع، حاج همت تمام توان خود را به کار گرفت و در آخرین روزهای حیات دنیوی‌اش، خواب و خوراک و هرگونه بهرة مادی از دنیا را برخود حرام کرد و با ایثار خون خود برگی خونین در تاریخ دفاع مقدس رقم زد.

سرانجام، محمدابراهیم همت 17 اسفند سال 1362 در جزیره مجنون به شهادت رسید.

شهید  مهدی باکری

مهدی باکری در سال 1333 در شهرستان میاندوآب در یک خانواده مذهبی به دنیا آمد. وی در دوران کودکی، مادرش را از دست داد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در ارومیه به پایان رساند و در دوره دبیرستان (همزمان با شهادت برادرش علی باکری به دست دژخیمان ساواک) وارد جریانات سیاسی شد.

پس از اخذ دیپلم با وجود آنکه از شهادت برادرش بسیار متاثر و متالم بود، به دانشگاه راه یافت و در رشته مهندسی مکانیک مشغول تحصیل شد. از ابتدای ورود به دانشگاه تبریز یکی از افراد مبارز این دانشگاه بود. او برادرش حمید را نیز به همراه خود به این شهر آورد.مهدی باکری در طول فعالیت‌های سیاسی خود (طبق اسناد محرمانه بدست آمده) از طرف سازمان امنیت آذربایجان شرقی (ساواک) تحت کنترل و مراقبت بود. پس از مدتی حمید را برای برقراری ارتباط با سایر مبارزان، به خارج از کشور فرستاد تا در ارسال سلاح گرم برای مبارزین داخل کشور فعال شود.

مهدی باکری در دوره سربازی با تبعیت از اعلامیه حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) - در حالی که در تهران افسر وظیفه بود - از پادگان فرار و به صورت مخفیانه زندگی کرد و فعالیت‌های گوناگونی را در جهت پیروزی انقلاب اسلامی نیز انجام داد.

پس از پیروزی انقلاب و به دنبال تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عضویت این نهاد درآمد و در سازماندهی و استحکام سپاه ارومیه نقش فعالی را ایفا کرد. پس از آن بنا به ضرورت، دادستان دادگاه انقلاب ارومیه شد. همزمان با خدمت در سپاه، به مدت 9 ماه با عنوان شهردار ارومیه نیز خدمات ارزنده‌ای را از خود به یادگار گذاشت.

مهدی باکری در مدت مسئولیتش به عنوان فرمانده عملیات سپاه ارومیه تلاش‌های گسترده‌ای را در برقراری امنیت و پاکسازی منطقه از لوث وجود وابستگاه و مزدوران شرق و غرب انجام داد و به‌رغم فعالیت‌های شبانه‌روزی در مسئولیت‌های مختلف، پس از شروع جنگ تحمیلی، تکلیف خویش را در جهاد با کفار بعثی و متجاوزین به میهن اسلامی دید و راهی جبهه‌ها شد.

مهدی باکری با استعداد و دلسوزی فراوان خود توانست در عملیات فتح‌المبین با عنوان معاون تیپ نجف اشرف در کسب پیروزی‌ها موثر باشد. در این عملیات یکی از گردانها در محاصره قرار گرفته بود، که ایشان به همراه تعدادی نیرو، با شجاعت و تدبیر بی‌نظیر آنان را از محاصره بیرون آورد.

در همین عملیات در منطقه رقابیه از ناحیه چشم مجروح شد و به فاصله کمتر از یک ماه در عملیات بیت‌المقدس (با همان عنوان) شرکت کرد و شاهد پیروزی لشکریان اسلام بر متجاوزین بعثی بود. در مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس از ناحیه کمر زخمی شد و با وجود جراحت‌هایی که داشت در مرحله سوم عملیات، به قرارگاه فرماندهی رفت تا برادران بسیجی را از پشت بی‌سیم هدایت کند.

در عملیات رمضان با سمت فرماندهی تیپ عاشورا به نبرد بی‌امان در داخل خاک عراق پرداخت و این بار نیز مجروح شد، اما با هر نوبت مجروحیت، وی مصممتر از پیش در جبهه‌ها حضور می‌یافت و بدون احساس خستگی برای تجهیز، سازماندهی،‌ هدایت نیروها و طراحی عملیات، شبانه‌روز تلاش می‌کرد. در عملیات مسلم بن عقیل با فرماندهی او بر لشکر عاشورا و ایثار رزمندگان سلحشور، بخش عظیمی از خاک گلگون ایران اسلامی و چند منطقه استراتژیک آزاد شد.

مهدی باکری در عملیات والفجرمقدماتی و والفجر یک، دو، سه و چهار با عنوان فرمانده لشکر عاشورا، به همراه بسیجیان غیور و فداکار، در انجام تکلیف و نبرد با متجاوزین، آمادگی و ایثار همه‌جانبه‌ای را از خود نشان داد.

این فرمانده دلاور در عملیات بدر در تاریخ 25/11/63، به خاطر شرایط حساس عملیات، طبق معمول، به خطرناکترین صحنه‌های کارزار وارد شد و در حالی که رزمندگان لشکر را در شرق دجله از نزدیک هدایت می کرد، تلاش می‌نمود تا مواضع تصرف شده را در مقابل پاتکهای دشمن تثبیت نماید، که در نبردی دلیرانه، براثر اصابت تیر مستقیم مزدوران عراقی، ندای حق را لبیک گفت و به لقای معشوق نایل گردید.

 شهیدحسین همدانی 

حسین همدانی که در سال ۱۳۳۳ دیده به جهان گشوده است، در عنفوان جوانی با تفکرات حضرت امام (ره) آشنا شد و از محضر درس مکارم اخلاق و احکام شهید محراب آیت‌الله مدنی که در همدان تبعید بودند، بهره‌ای بسزا برده است.

شهید سردار سرتیپ حسین همدانی از اعضا و بنیانگذاران سپاه همدان و کردستان است و از سال 1359 در جنگ ایران و عراق شرکت داشت.

وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی پایه‌گذاری و تأسیس سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی استان همدان را آغاز و خود نیز به عنوان یکی از ارکان اصلی شورای عالی فرماندهی سپاه استان همدان، فعالیتش را آغاز کرد و با کمک همرزمان و پاسداران آن خطه، به پاکسازی عناصر طاغوت و عوامل فساد و نفاق برآمده و از آنجایی که چندین بار به دست ساواک دستگیر شده و مورد تعقیب بود، عوامل طاغوت را به خوبی می‌شناخت.

با آغاز جنگ تحمیلی، لحظه‌‌ای درنگ نکرده و راه کردستان را در پیش گرفت و از آنجا که پیش از جنگ نیز به کمک مردم محروم کردستان شتافته و با دیگر دوستان و همرزمان در آنجا نیز گروهک‌های ضدانقلاب را می‌شناخت، دیری نپایید که به صف دشمن‌ستیزان پیوست و فرماندهی عملیات‌های مطلع‌الفجر را با پیروزی کامل تجربه کرد. فرماندهی جبهه میانی سرپل ذهاب هم از دیگر گام‌‌هایی بود که در راستای مبارزه با دشمن بعثی برداشته و پس از مدتی کوتاه به همراه حاج احمد متوسلیان و شهید همت و شهید شهبازی در تشکیل و سازماندهی لشکر 27 محمد رسول الله (ص) نقش بسزایی داشت. عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس آن هم با مسئولیت فرماندهی محورهای عملیاتی، تجربه‌ای نو در قالب هدایت تیپ و لشکر بوده که از فاتحان خرمشهر، سهمی را از آن خود کرد و سپس از تشکیل یگان‌های رزم سپاه به عنوان بانی و نخستین فرمانده لکشر 32 انصارالحسین (ع) استان همدان، وارد میدان نبرد علیه دشمن بعثی شد.

دیری نپایید که هدایت و فرماندهی لشکر 16 قدس گیلان را به او واگذار کردند و عملیات‌‌های مهم و حیاتی همچون کربلای 4 و کربلای 5 را با شیرمردان گیلکی به سرانجام رساند. معاونت اطلاعات و عملیات قرارگاه عملیاتی قدس که چندین لشکر و تیپ مستقل را تحت امر داشت، از فرماندهای زبده همچون دیگر فرماندهان سپاه اسلام آماده ساخت و تا آخرین عملیات موفق سپاه اسلام با منافقین کوردل که با نام مرصاد به نتیجه رساند، لحظه‌ای آرام نگرفت و پس از دفاع مقدس به دانشگاه فرماندهی و ستاد رفته و تحصیل تئوریک و آکادمیک هدایت یگان‌ها را هم به تجربیات ارزنده‌اش افزود و با انتصاب به عنوان فرمانده قرارگاه نجف اشرف و لشکر 4 بعثت در غرب کشور، کارنامه‌ای موفق از خود به جای گذاشت.

معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی و جانشینی نیروی مقاومت بسیج در دو دوره و فرماندهی لشکر 27 محمد رسول‌الله و به همراه آن، جانشینی قرارگاه ثارالله، از دیگر مسئولیت‌های ایشان بود و معاون مرکز راهبردی سپاه و مشاور عالی فرمانده کل سپاه و جانشینی سازمان بسیج مستضعفان از او فرمانده‌ای کهنه‌کار با کوله‌باری تجربه و شناخت ساخته که سبب شده است تا حساس‌ترین و مهمترین سپاه کشور که دارای ویژگی‌های خاص است، بر عهده ایشان گذاشته شود.

مسئولیت‌های سردار سرتیپ حسین همدانی در هشت سال دفاع مقدس:

1 ـ فرمانده لشکر 32 انصارالحسین استان همدان
2 ـ فرمانده لشکر 16 قدس استان گیلان
3 ـ معاونت عملیات قرارگاه قدس
مسئولیت‌های پس از دفاع مقدس:
1 ـ فرمانده قرارگاه نجف اشرف و فرمانده لشکر 4 بعثت
2 ـ رئیس ستاد نیروی زمینی سپاه پاسداران
3 ـ جانشینی فرمانده نیروی مقاومت بسیج سپاه (دو دوره)
4 ـ مشاور عالی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
5 ـ جانشین سازمان بسیج مستضعفان

6-عضو هیات امنای هیات رزمندگان

7-فرمانده سپاه محمد رسول الله (ص) تهران

گفتنی است، سردار سرتیپ همدانی، مفتخر به دریافت دو نشان فتح از دست مقام معظم رهبری و فرمانده کل قواست که به خاطر هدایت و فرماندهی موفق لشکرهای تحت امر در دوران دفاع مقدس بوده است.

چهره‌های ماندگار
پزشکی و علوم تجربی • مهندسی • ریاضیات و فیزیک • سینما • موسیقی • هنرهای تجسمی‏ • ادب و فرهنگ • الهیات‏ • تاریخ • جغرافیا • فلسفه • علوم انسانی

عنوان برنامه‌ای ٔ تلویزیونی به همین نام که از شبکهٔ سیمای جمهوری اسلامی ایران به مدت ۱۴ ماه هر هفته پخش می‌شد. بیش از ۱۰۰ شخصیت علمی، فرهنگی و هنری در این مجموعهٔ تلویزیونی از سال ۱۳۷۲ معرفی شدند. بعدها، به‌منظور تجلیل از آن‌ها، طرحی تنظیم شد تا طی جشنواره‌ای برگزار شود. نخستین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ با همکاری فرهنگستان‌های چهارگانه ایران (فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان هنر) دانشگاه‌های تهران، شریف و انجمن حکمت و فلسفه و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (شبکه چهار) برگزار گردید تا کنون ۲۴۰ شخصیت و نخبه در عرصه‌های علم و فرهنگ و هنر معرفی شده‌اند.

این افراد توسط ستادی به همین نام انتخاب و تقدیر می‌شوند. این ستاد با همکاری فرهنگستان‌ها و نهادهای علمی ایران و با پشتیبانی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند و از سال ۱۳۸۰ در همایشی به نام «همایش چهره‌های ماندگار»، از چهره‌های ماندگار(تا کنون به بیش از 200 نفر ) هر سال تقدیر می‌نماید.

از چهره‌های ماندگار فرهنگی می‌توان استادان محمود فرشچیان، عزت الله انتظامی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، غلامحسین امیرخانی را نام برد. شهید مرتضی مطهری، علی نصیریان،مشفق کاشانی،حسن کسائی ،جلیل شهناز،فرهاد فخرالدینی،محمد علی کشاورز،عزت اله انتظامی ،حسن حبیبی ،علی تجویدی،احمد مجد(زیست شناس)- علی اکبر فرهنگی، علی اکبر ولایتی،هوشنگ مرادی کرمانی ،غلامعلی حداد عادل ،قیصر امین پور،داوود رشیدی، مجید انتظامی،علیرضا افتخاری ،مسعود جعفری جوزانی ،فرامرز رفیع پور ، ژاله علو، نام برد.

مفاخر ادبی معاصر

شهید مرتضی مطهری : روحانی شیعه، استاد فلسفۀ اسلامی و کلام اسلامی و تفسیر قرآن، عضو هیئت موتلفه اسلامی و از نظریه‌پردازان نظام  مقدس جمهوری اسلامی ایران بود.دارای 64 تالیف از جمله جاذبه و دافعه حضرت علی (ع) – عدل الهی-و مسئله حجاب را میتوان نام برد.

 شهید سید محمد بهشتی: دارای مدرک کارشناسی رشتهٔ معقول )فلسفه و حکمت اسلامی(دانشگاه تهران. سیاست‌مدار و اولین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی و نایب رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی بود.دارای 33 آثار تالیفی از جمله اقتصاد اسلامی و مبانی نظری قانون اساسی را میتوان نام برد.)

 علی اسفندیاری (نیما یوشیج): شاعر ،نویسنده ،منتقد و نظریه پرداز ادبی. وی بنیانگذار شعر نو فارسی است.

علی اکبر دهخدا : ادیب، لغت‌شناس، سیاست‌مدار و شاعر ایرانی است. او مؤلف و بنیان‌گذار لغت‌نامه دهخدا نیز بوده است.

 محمد معین:  استاد زبان فارسی و پدیدآورندهٔ فرهنگ معین است.

جلال آل احمد : روشنفکر دینی، نویسنده و مترجم ایرانی (کتاب خسی در میقات).

 محمد علی اسلامی ندوشن : شاعر، نویسنده، منتقد، مترجم و پژوهشگر برجستهٔ ایرانی است.(کتاب فرهنگ و شبه فرهنگ)

قیصر امین پور : نویسنده، مدرس دانشگاه و شاعر معاصر ایرانی بود. اولین مجموعه او «در کوچه آفتاب» دفتری از رباعی و دوبیتی بود.

هوشنگ مرادی کرمانی : نویسنده معاصر ایرانی است. شهرت او به خاطر کتاب‌هایی است که برای کودکان و نوجوانان نوشته‌است). آثار سینمایی (یا تلویزیونی) اقتباس‌شده از داستان‌هایش مجموعهٔ فیلم‌های تلویزیونی قصه‌های مجید میباشد.)

 شهریار: شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است. مهم‌ترین اثر استاد شهریار منظومه حیدربابایه سلام )سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود.

 پروین(رخشنده ) اعتصامی: مشهورترین شاعر زن ایران(کتاب دیوان اشعار)

مفاخر علمی معاصر

محمود حسابی: فیزیکدان، پدر فیزیک جدید در ایران

سید محمد فیروزآبادی: استادگروه فیزیک پزشکی، دانشگاه تربیت مدرس، و رئیس انجمن مهندسی پزشکی ایران. پروژه‌های کاربردی متعددی در زمینه های مهندسی پزشکی در سطح ملی و دانشگاهی, به انجام رسانیده است.

مجید سمیعی: پزشک و جراح مغز و اعصاب سرشناس ایرانی است.(    رئیس انجمن جراحان مغز جهان )او در حال حاضر ریاست بیمارستان خصوصی علوم عصبی هانوفر در آلمان را بر عهده دارد که خود بنیان‌گذار آن بوده است.

دکتر محمد حسن گنجی :  استاد سرشناس جغرافیا در دانشگاه تهران بود. از او به‌عنوان بنیان‌گذار دانش جغرافیای نوین و هواشناسی در ایران نام برده می‌شود. (پدر جغرافیای نوین و هواشناسی ایران).

پرفسور علی جوان :  فیزیک‌دان و مخترع ایرانی. در دسامبر ۱۹۶۰ نخستین لیزر گازی دنیا که ترکیبی از دو گاز هلیوم و نئون بود و به همین نام نیز معروف است را اختراع کرد. این لیزر از نوع لیزرهای بی خطر به حساب می‌آیدY رنگ آن سرخ است و در آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها برای بررسی پدیده‌هایی مانند تداخل امواج و آزمایش دو شکاف یانگ کاربرد دارد.جایزه ها گوناگون از جمله: مدال بنیاد ««فه‌نی و جان هرتز»» مدال فردریک ایوز و جایزهٔ جهانی آلبرت اینیشتین را کسب نموده است.

احمد مجد: کارشناسی: رتبه اول در زیست‌شناسی - دانشسرای عالی تهران . در سال ۱۳۸۳ از سوی دانشگاه خوارزمی به عنوان چهره ماندگار زیست‌شناسی معرفی شد؛همچنین در سال ۱۳۸۵ موفق به اخذ عنوان پژوهشگر برگزیده شد .( از جمله معروف‌ترین آثار وی می‌توان به کتاب زیست‌شناسی سلولی و مولکولی اشاره کرد که با کمک دکتر سید محمدعلی شریعت زاده نوشته شد؛ این کتاب در ۲ جلد و توسط انتشارات دانشگاه اراک در سال ۱۳۷۵ منتشر شد.)

پرفسور دکتر محمد حسین ماندگار: فوق تخصص جراحی قلب و عروق ، استاد جراحی قلب دانشگاه تهران ، پایه گذاری بخش جراحی قلب بیمارستان دکتر شریعتی تهران ، در مجموع بر نگارش ، تالیف ، ترجمه و گردآوری بیش از هشت مجلد در زمینه های تخصصی ،عمومی و افزایش آگاهیهای مردمی پرداخته است که بعضی از این کتب بیش از شش بار تاکنون تجدید چاپ گردیده است. و افتخارات دیگر ....

دکتر علی‌اکبر جلالی:  وی مدرک فوق دکترای برق از دانشگاه ویرجینیای غربی آمریکا دارد و متخصص فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) است و نظریه موج چهارم، عصر مجازی را برای اولین بار در دنیا مطرح کرده‌اند و در حوزه فرهنگ سازی این پدیده جزء افراد شاخص می‌باشند.

کسب جایزه e ASIA 2007  منطقه آسیا و اقیانوسیه در نوآوری و خلاقیت در پروژه اولین مرکز ICT روستایی کشور از طرف AFACT ، سازمان ملل و یونسکو.

دکتر علی اکبر فرهنگی : استاد دانشگاه ایرانی، در سال ۱۳۲۲ه. ش در طالقان متولد شد. وی از آغاز جوانی به مطالعه و تحصیل در رشته‌های گوناگونی وارد شد و از دانش و ادبیات گرفته تا علوم دینی و سپس زبان، مدیریت، جامعه‌شناسی، اقتصاد و ارتباطات را مطالعه و تحصیل کرد و در دو زمینه متفاوت، دو دکترا و یک فوق‌دکترا گرفت. وی در زمینه ارتباطات، آثار «ارتباطات انسانی» و «ارتباطات غیرکلامی» را برای اولین‌بار در زبان فارسی پدید آورد که سال‌هاست متن درسی دانشگاه‌های مختلف ایران است.

فرامرز رفیع‌پور: نویسنده و جامعه‌شناس ایرانی است. او استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی و عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران است. وی از برجسته‌ترین جامعه‌شناسان ایران می‌باشد و از او با عنوان پروفسور یاد می‌شود. وی در سال ۱۳۸۹ به عنوان چهره ماندگار جامعه‌شناسی برگزیده شد.( از13 عنوان کتاب  و 9 مقالات علمی  میتوان به  کتاب وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی: پژوهشی درباره تأثیر فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها تلویزیونی، ویدئو، روزنامه و تبلیغات اشاره کرد.)

 دکتر علی اکبر ولایتی : دکتر متخصص اطفال و کودکان ، سیاستمدار  و نویسنده ، مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری ، رئیس فعلی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ایران است.(از آثار تآلیفی میتوان به پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران ،  بحران تاریخی هویت ایرانی و تاریخ معاصر ایران (کتاب درسی) میتوان اشاره کرد.).

غلامعلی حداد عادل : کارشناس ارشد فیزیک دانشگاه شیراز،کارشناس ارشد و دکتری فلسفه دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه تهران ،سیاستمدار و نویسنده ،  نماینده مردم تهران مجلس شورای اسلامی ایران، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران و عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ایران است).از آثار تالیفی میتوان به فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، غلامعلی حدادعادل، ناشر: سروش اشاره کرد.)

مفاخر هنری معاصر

محمد رضا شجریان : بزرگترین خواننده موسیقی سنتی حال حاضر ایران

استاد محمود فرشچیان : استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران ، طراحی ضریح حضرت رضا(ع) وطراحی ضریح حضرت اباعبدالله(ع) و عضویت در هیئت اجرایی و نظارت دقیق بر ساخت آن ، تصویرگری شاهنامه فردوسی (1353) و دهها عنوان و فعالیتهای دیگر ....

استاد کمال الملک : استاد هنر نقاشی و یکی از مشهورترین و پر نفوذترین شخصیت‌های تاریخ هنر معاصر ایران به شمار می‌آید.

ابوالحسن صبا: استاد موسیقی ایرانی، آهنگ‌ساز و نوازندهٔ سرشناس ایرانی بود. او از برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی ایران در هفتاد سال گذشته‌است.

جلیل شهناز : استاد سرشناس‌ترین نوازندگان تار و سه تار سدهٔ اخیر در ایران بود.( کتاب «گل‌های جاویدان» (پانزده قطعه برای تار و سه تار). نت نگاری: هوشنگ ظریف. انتشارات سرود، تهران، ۱۳۷۹. )

علی تجویدی : استاد و نوازنده ویولن و سه‌تار، آهنگساز، پژوهشگر و مؤلف ایرانی بود.(یکی از آثار استاد بنام ««یادگار استاد (تکنوازی ویولن و سه‌تار)»» میتوان اشاره کرد.).

فرهاد فخرالدینی: موسیقی‌دان و رهبر ارکستر اهل ایران است. او به مدت ۱۱ سال رهبر ارکستر ملی ایران بود و هم‌اکنون یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران است.(از مشهورترین موسیقی که در مجموعه‌های تلویزیونی ساخته اند مانند سربداران، امام علی ، بوعلی سینا روزی روزگاری و کیف انگلیسی را میتوان اشاره کرد).

علی حاتمی :  کارگردان ، فیلم نامه نویس ، تهیه کننده سینما بود. او دانش‌آموخته ازدانشکده هنرهای دراماتیک است. علی حاتمی حداقل ۱۵ فیلم بلند سینمایی و مجموعهٔ تلویزیونی ساخته‌است از جمله فیلمهای دلشدگان و کمال الملک .

جمشید مشایخی: متولد ۱۳۱۳ در تهران است. او پیش از حضور در سینما سال‌ها در صحنه تئاتر بازیگری آموخت و در سال ۱۳۳۶ در اداره تازه تاسیس هنرهای دراماتیک استخدام شد در بیش از هفتادعنوان فیلم.نقش آفرینی نمود از جمله  نقش کمال‌الملک که انگار خود استاد بود.

عزت اله انتظامی : بازیگر پر سابقهٔ تئاتر و سینما، مشهور به «آقای بازیگر» سینمای ایران است.(نقش آفرینی در فیلمهای گاو، شیر سنگی و دایره مینا سریال تلویزیونی »هزاردستان«  میتوان اشاره کرد.)

علی نصیریان : بازیگر تآتر، سینما و تلویزیون.(نقش آفرینی در فیلمهای گاو ، برج مینو ، بوی پیراهن یوسف ،و سریال تلویزیونی سربداران را میتوان اشاره کرد.)

محمد علی کشاورز : بازیگر سینما و تئاتر و تلویزیون. وی دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر است.(نقش آفرینی در فیلمهای مادر و دلشدگان و سریال تلویزیونی »هزاردستان«،  »سربداران »،«سلطان و شبان«و» پدرسالار« میتوان اشاره کرد.)

داوود رشیدی : ازبازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون. وی دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر است.( نقش آفرینی در فیلمهای گل پامچال ، معصومیت از دست رفته ،کلاه پهلوی و در سرسالهای تلویزیونی هزار دستان ، امام علی (ع) ، ولایت عشق ، مختار نامه را میتوان اشاره کرد.)

ژاله علو: شاعر، گوینده، دوبلور و بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینماست. وی از سرشناس‌ترین دوبلورهای ایرانی محسوب می‌شود. آخرین اجرای نمایشی وی، مجموعهٔ تلویزیونی مختارنامه نام داشت. وی از برگزیدگان هشتمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۹ می‌باشد.( نقش آفرینی در فیلمهای روز واقعه ، مسافر ری و مجموعهٔ تلویزیونی روزی روزگاری را میتوان اشاره کرد.)

علی‌رضا افتخاری: خوانندگان   موسیقی سنتی ایرانی است. افتخاری پس از سالها فعالیت در موسیقی سنتی ایرانی فعالیت خود را در زمینه موسیقی تلفیقی (میان سنتی و پاپ) نیز شروع نمود و تاکنون خوانندگی بیش از ۶۰ آلبوم موسیقی را بر عهده داشته است. وی در سال ۱۳۸۹ موفق به اخذ نشان چهره های ماندگار شد. خواننده پرفروش ترین و پر مخاطب ترین آلبوم تاریخ موسیقی ایران (نیلوفرانه).

نمونه سوالات درس رسانه های تصویری و فرهنگ - استاد خالدی

نمونه سوالات درس رسانه های تصویری و فرهنگ - استاد خالدی

1- رسانه چیست و چه میکند؟

رسانه یا( Media) در لغت به معنی رساندن است و به آن دسته از وسایلی گفته می‌شود که انتقال‌دهنده فرهنگ‌ها و افکار عده‌ای باشد. رسانه از تمدن‌های جدید بوجود آمده‌ و مورد توجه است. اکنون آنچه که مصداق این تعریف است وسایلی همانند: روزنامه‌ها، مجلات، رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت، CDها، ویدئو و... می‌باشد.

2-رسانه آموزشی چیست ؟

ﺑﻪ ﻛﻠﯿــﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﯽ گفته ﻣﯽ‌ﺷــﻮد ﻛﻪ ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ را در ﻣﺤﯿﻂ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ آن ﺷﺮاﯾﻂ، ﻓﺮاﮔﯿﺮان، اﻃﻼﻋﺎت، رﻓﺘﺎر و مهارت‌های ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺎ درک ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪﺳﺖ آورند.

3- تعریف هنری رسانه ؟

هر یک از قالبهای بیان یا ارتباط از طریق وسایل هنری مثل گرافیک ، سینما ،نقاشی ،عکاسی و ...

4-مهمترین رسانه را نام ببرید ؟

رسانه‌های شنیداری:رادیو، نوار شنیداری(حلقه‌ای، کاست، ‌سی‌دی)،‌ صفحه،‌ رادیو،‌ تلفن و کارت شنیداری. امروزه کمتر کسی است که به نقش رادیو در شکل‌دهی به افکار عمومی و تقابل رسانه‌ای میان کشورها و جمعیت‌های سیاسی واقف نباشد برخی صاحب نظران تا آنجا پیش رفته‌اند که یکی از دلایل فروپاشی بلوک شرق و شوروی سابق را فعالیت رادیو آزادی دانسته‌اند.

رسانه‌های دیداری: فرآیند انتقال صدا و تصویر مانند تلویزیون و ماهواره، انواع تصاویر، کتاب‌ها، مجله‌ها، راهنماهای مطالعه، نمودارها، نقشه‌ها، پوسترها، کاریکاتورها، روزنامه‌ها، سینما و فیلم، اینترنت، منبر

رسانه های دیداری شنیداری :

رسانه های دیداری- شنیداری ساکن شامل : کتاب ونوار ویا صفحه همراه،مجموعه عکس ونوار ویا صفحه همراه،مجوعه اسلاید ناطق،فیلم استریپ ناطق.رسانه های دیداری – شنیداری متحرک؛شامل :فیلم متحرک،تلویزیون،ویدئو،رایانه

5-ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﯾﮏ رﺳﺎﻧﻪچیست ؟

- رسانه‌ها بستر و مجاری طبیعی تهیه و توزیع اطلاعات در جامعه برای شهروندان هستند.

- موجب سهم خواهی نیروهای اجتماعی ضمن وقوف و آگاهی به حقوق خویش.

6- واقعیت تلخ تلاش‌های در حال انجام در حوزه رسانه‌های منطقه‌ای و جهانی بیانگر چیست ؟

تقریباً تمامی رسانه‌های مسلط جهان اعم از مکتوب، صوتی و تصویری عملاً به ابزاری برای استکبار جهانی تبدیل گردیده اند؛ در جهت ترسیم سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای و ترویج فرهنگ غربی و لیبرالیسم سکولاریسم و نفی تنوع فرهنگی و تشویق به تمرد از اصول و ارزش‌های اسلامی و ملی.

7- دگرگونی شیوه های ا طلاع رسانی درانواع رسانه های نوین به چه طریقی است ؟

رسانه های نوین در میان رویداد و مردم، مسیری مجازی ایجاد کرده و در مدل‌های رسمی، نیمه رسمی یا غیر رسمی که بر خبرگزاری‌ها و سایت‌های رسمی، وبلاگ‌ها و سایت‌های نسبتا معتبر دلالت دارد، ساز و کار خاصی برای امر اطلاع رسانی و اطلاع‌یابی تعریف کرده است. پیدایش و توسعه رسانه‌های غیر رسمی یا نیمه رسمی جهانی با عنوان وبلاگ نیز که روزانه بر تعداد آن ها افزوده می‌شود، تاثیر بسزایی بر امر اطلاع رسانی در مدل‌های جدید با محوریت کاربر دارد. این مسئله حجم محتوای تولید شده را در جهان تا حد زیادی افزایش می‌دهد، از سویی دیگر میزان مشارکت اجتماعی کاربران را بیشتر کرده و به موازات آن آگاهی روزآمد کاربران را نیز ارتقاء می‌بخشد. در نتیجه ورود به عصر جامعه اطلاعاتی و تولد و گسترش رسانه‌های الکترونیکی و اینترنتی، مرز میان رویداد و مردم را باریک‌تر از قبل معرفی کرده است.

8- انواع رسانه به لحاظ مفهومی  و ازنظر نوع ارتباط را ذکر کنید ؟

از نظر مفهومی

1-   1- رسانه های منطقی مانند زبان نوشتاری ،زبان گفتاری

-2 رسانه های فیزیکی مانند TV و رادیو

ازنظر نوع ارتباط

1-    رسانه های شخصی : پیام را از پیام دهنده به تعداد گیرنده مشخص می فرستند مثل نامه و تلفن

2-    رسانه های جمعی : پیام را به عده نامحدودی مخاطب با سرعت زیاد منتقل میکند.

9- انواع رسانه های جمعی را نام ببرید ؟

رسانه های جمعی را می توان به پنج گروه کلی تقسیم کرد:

 ) 1 رسانه های چاپی مانند: روزنامه، مجله، کتاب و

) 2 رسانه های پخش مانند: تلویزیون، رادیو، سیستم صوتی و...

) 3 رسانه های کامپیوتری مانند: اینترنت، بانک اطلاعاتی و ...

) 4 رسانه های خیابانی مانند: پوسترهای تبلیغاتی خیابان ها، بدنه های اتوبوس، تابلوهای خیابانی...

 5 ( نشریات که به 4 دسته تقسیم میشوند:الف) رسانه های چاپی : که به روی کاغذ چاپ میشوند. ب) نشریات الکترونیک : محتوای یک نشریه چاپ عینآ از رادیو پخش شود . ج ) رسانه های دیجیتال : محتوای این رسانه از صفر تا صد است که بر روی اینترنت قرار میگیرد با فرمت htmiمنتشر و توسط browserفرد خوانده میشود.د ) رسانه های سایبر: همانند نشریهای دیجیتا ل هستند اگر چیزهایی شبیه به لینک متن ، تصویر یا ویژگیهای دیگر متفاوت از نسخه های چاپی ، به آن اضافه شود رسانه سایبر گویند.

10- کارکردهای رسانه را نام برده و به اختصار توضیح دهید ؟

1-    آموزش : ماهیت رسانه بطور ذاتی به عنوان نظام های آموزشی در کنار آموزش مدرسه ای و به ویژه مادام العمر برای عموم شهروندان نقش مهمی دارد.

2-    خبری و اطاع رسانی:نقش پی جویی ، گرد آوری در مورد رویدادهای مختلف داخلی و خارجی و انتقال آن به عموم مردم است.

3-    تفریحی و سرگرمی : رسانه های جمعی: ایجاد برنامه ی مناسب و تسکین خستگی ، اضطراب و نقش روانی اجتماعی است

4-    همگن سازی:رسانه ها موجب نزدیکی سلیقه ها و خواست ها و انتظارات افراد مسشود.

5-    تعلق اجتماعی :میزان مشارکت افراد زیاد جامعه در خصوص اطلاع از حوادت پیرامون زیاد میشود.

6-    تبلیغی : نقش ترغیب افراد برای خرید کالا و استفاده از خدماتی را در رسانه معرفی میکند.

11-نقش رسانه را در تحولات فرهنگی به اختصار بیان کنید؟

 نقش رسانه ها با انتقال اطلاعات به ما به اشکال مختلف در نحوه زندگی، اندیشه و احساسات ما و حتی فرزندان ماتعیین کننده است.نقش تعیین کننده ای در توسعه فرهنگی کشورها دارند.رسانه ها در عصر ارتباطات ، در همه ابعاد زندگی اجتماعی و فرهنگی جوامع بشری باعث توسعه شاخص های همچون اجتماعی واقتصادی مانند درآمد سرانه ، توزیع ناخالص ملی و نرخ مرگ و میر بر معیار آموزش و اطلاعات و در حقیقت عنصر دانایی اجتماعی کارایی و نقش دارد. وسایل نوین ارتباط جمعی نقش زیادی در بالا بردن آگاهی های گوناگون و ضروری به عهده می گیرند و جامعه را در نیل به تعالی و ترقی همه جانبه یاری می کنند.رسانه ها با اتخاذ سیاست های پویای اجتماعی و ترکیب آن با سیاست های فرهنگ گرا می توانند عامل توازن و پیوند دادن به باورهای اصیل اعتقادی و سنت های بارور جامعه باشند و با گسترش تصریح آفرینندگی و افزایش رشد فرهنگی به توسعه همه جانبه کشورها کمک کرده و باعث پویایی افکار شوند.

12-واژه ی فرهنگ به چه معنی است ؟

کلمه فرهنگ مرکب از دو جزء "فر" و " هنگ" ،به معنی "کشیدن" ونیز"تعلیم و تربیت" است.

در زبان انگلیسی و فرانسوی به معنای کشت و کار یا پرورش بوده است .

 در زبان های رومانیایی و انگلیسی ازآن معنای پرورش، به سازی، تذهیب یا پیشرفت اجتماعی را استنباط می کردند.

13-فرهنگ را تعریف کنید ؟

به مجموعه در هم تافته ای از اعتقادات ، آداب و رسوم ، اخلاقیات و ...که افراد جامعه از آن تبعیت می کنند و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود.

14- تعریف کلاسیک فرهنگ از نگاه ادوارد تایلور را بیان کنید؟

کلیّتِ درهم تافته‌ای شاملِ دانش، دین، هنر، اخلاقیات، آداب و رسوم و هرگونه توانایی و عادتی که آدمی همچون عضوی از جامعه به دست می‌آورد.

15-مهمترین ویژگی تمایز حیات انسانی از حیات غیر انسانی چیست و دارای چه عناصری است ؟

 فرهنگ و دارای عناصری مانند هنجارها ، باورها ،ارزشها

16- صنعت فرهنگ (صنایع فرهنگی ) را تعریف کنید؟

به مجموعه ای از صنایع اطلاق می شود که محصولات آن ها درون مایه فرهنگی و معنوی دارند، و برای غنی سازی حیات درونی و پالایش روح به کار می روند

17-نقش رسانه در فرهنگ اجتماعی را توضیح دهید ؟

رسانه ها با تحولاتی مختلف از بعد فن آوری تجهیزاتی در ساخت فرهنگ عمومی باورها و افکارعمومی موثر است. .تأثیر در فرهنگ اجتماعی با استفاده از ابزارهائی است که آن ابزارها امکان این تأثیرگذاری را معین  می کند مطبوعات به عنوان یکی از این ابزارها و صدا و سیما به عنوان ابزاری دیگر در این راستا مطرح است. در جوامع ابتدایی  فرهنگها زودتر شکل میگیرند و دیرتر از بین میروند. در جامعه ی کوچک گاهی حرف یا حرکت فرد میتواند تآثیر طولانی در زندگی آنان داشته باشد ولی جوامع بزرگتر گردد این نقش کمرنگ تر خواهد شد. در جامعه ی امروز آداب و رسوم و باور و اعتقادات از مهمترین شاخصه های سازنده ی فرهنگ بشریند از بین بردن این موارد میسر نیست چرا که با چالشی بنام رسانه روبروست.البته رسانه های جمعی خصوصآ تلویزیون و روزنامه ها نقش مهمی دارند تا ملت برای نگهداری  باورهای پیشینیان تلاش نمایند  و نگذارند داشته های گذشتگان به راحتی فراموش شود .

18-نقش و جایگاه رسانه های فرهنگی را بیان کنید ؟

رسانه ها در تنویر افکار عمومی و ایجاد فضای مناسب برای گفتگو و برخورد سالم و سازنده ی نظرات و ارتقاء سطح آگاهی و تعالی و دانش عمومی نقش مهمی دارند بدیهی است توسعه ی فرهنگی بدون آنها شکل نمیگیرد.

19- رسانه و فرهنگ چه رابطه و نسبتی دارند ؟

 رابطه و نسبت رسانه و فرهنگ، متقابل و دوسویه است؛ یعنی این دو ضمن آنکه از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند بر یکدیگر تأثیر نیز می‌گذارند و تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند. رسانه صدا و سیما تأثیر گسترده و عمیقی بر فرهنگ جامعه می‌گذارد. از این رو در مهندسی فرهنگی، این رسانه جایگاه ویژه و ممتازی دارد. این جایگاه ایجاب می‌کند تا هم در طراحی و اجرای مهندسی فرهنگی به رسانه‌ها و به‌ویژه صدا و سیما اهمیت خاصی داده و در جهت تقویت و پشتیبانی مادی و معنوی از آن‌ها گام برداشته شود و هم رسانه‌ها با درک عمیق از جایگاه و توان تأثیرگذاری خود در جهت تحقق اهداف «مهندسی فرهنگی» برنامه‌ریزی کنند و بکوشند از تمامی فرصت‌ها و امکانات موجود در جامعه برای به ثمر نشستن مهندسی فرهنگی بهره‌برداری نمایند.

20-ضرورت مهندسی فرهنگی رابیان کنید؟

مهندسی فرهنگی چیزی جز طراحی نظام مدیریت فرهنگی نیست.

در حقیقت با اجرای مهندسی فرهنگی درصددیم که به یک نظام مدیریتی پیوسته، منسجم، هدفمند و قوی دست یابیم که بتواند اهداف و سیاست‌های فرهنگی کشور را به نحو مناسب محقق کند. اما در مهندسی فرهنگ، به هیچ وجه به‌دنبال رسیدن به یک نظام مدیریتی نیستیم، بلکه منظور از آن ساماندهی محتوایی و شکلی فرهنگ و ارتقا و به‌روز سازی آن برای پاسخگویی به نیازهای موجود و فرارو و نیز مواجهه با رقابت با سایر فرهنگ‌هاست.بر این اساس می‌توان گفت: مهندسی فرهنگی عبارت است از طراحی جامع و منسجم نظام [مدیریت] فرهنگی براساس مبانی نظری و مدل دقیق، روشن و روز آمد و همچنین تعیین مناسبات آن با سایر نظام‌ها (سیاسی، اقتصادی، مدیریتی و حقوقی) و مهندسی فرهنگ عبارت است از بازپژوهی و نظریه‌پردازی در حوزۀ فرهنگ اسلامی – ایرانی به‌منظور دستیابی به مبانی، چارچوب، ساختار و شاخص‌های دقیق، روشن (متمایز) و روزآمد برای فرهنگ ایرانی – اسلامی (نظریه و مدل فرهنگی). همان طور که از تعاریف پیداست، تا قبل از دستیابی به محتوای فرهنگی منسجم و مورد قبول نمی‌توان به حوزه مهندسی فرهنگی وارد شد.

21- دو دیدگاه درباره ی جایگاه صدا و سیما در مهندسی فرهنگی را بیان کنید؟

دیدگاه اول؛ فعالیت این رسانه ،مساوی با مهندسی فرهنگی است.

دیدگاه دوم؛ صدا و سیما کارگزار و عامل در مهندسی فرهنگی است.

22- نظر مک لوهان درباره وسایل ارتباط جمعی چیست ؟

رسانه ها ، به عنوان ابزارها و فناوری نوینی که در اختیار بشر قرار گرفته اند ، همراه خود فرهنگ و تحولات اجتماعی را نیز به بار می آورند.

23- ویژگیهای مهندسی فرهنگی را نام برده و بطور مختصر بیان کنید؟

اول آنکه مهندسی فرهنگی فعالیتی است که از حوزه نظر و طراحی شروع، و به حوزه عمل کشیده می‌شود.

دوم آنکه مهندسی فرهنگی یک جریان و برنامه مستمر است که گذشته، حال و آینده را در بر می‌گیرد.

نکته سوم رسانه‌ها به شدت تحت تأثیر تحولات اجتماعی هستند. ( برای آنکه از این تحولات عقب نمانند و در مواجهه با گرایشات غالب بر جامعه به حاشیه رانده نشوند با آن‌ها همراه می‌شوند)

نکته چهارم آن‌ است که طرح کلان مهندسی فرهنگی اساساً نمی‌تواند به وسیله یک نهاد یا سازمان انجام شود، بلکه فعالیتی جمعی است و فقط با مشارکت جمعی مجموعه‌ای از نهادهای مؤثر بر فرهنگ جامعه باید اجرا گردد.

24-مهمترین نهاد اجتماعی هستند ؟

رسانه ها به طور  اعم و تلویزیون به شکل خاص

22- ویژگی رسانه ها( ذاتی و وضعی ) را توضیح دهید؟

رسا نه ها با تصویرسازی و جهت دهی به تصویرهای ذهنی به تولید و  انتقال جنبه های اسطوره ای فرهنگ   و اطلاعات معنا از طریق استفاده از نشانه ها   (مانند خبر و فیلم )  و نمادها (تصویر و کارهای هنری )   به عنوان ابزار های  سودمند  انتقال نماد و حامل های معنایی مبادرت میورزند. اما وضعیت استفاده از رسانه حتی اگر اختصاص به نوعی رسانه داشته باشد مثلا تاریک بودن تالار نمایش , درس معلم , ویژگی های وضعی رسانه اند.این ویژگی ها وضعی اند چه به آسانی میتوان آنها را از یک رسانه منتزع کرد, به صورت دیگری به کار گرفت, یا حتی به رسانه دیگری بست.این ویژگی ها در منتهای مراتب مختصات رسانه اند.

23- کارکرهای رسانه راذکر کنید و مختصر بتوضیح دهید؟

1-    رسانه و اعتماد سازی : (اعتماد سازی در زمینه سیاستهای کلی یک جامعه و نظام) در ترسیم اهداف ،اولویت ها و تبیین برنامه ها و همچنین بسیج جامعه نقشی بسزا داشته باشد. با امر اجرای برنامه با آگاهی کامل مردم و همراهی عمومی ایشان با کمترین مشکل و درگیری قابل انجام خواهد بود.

2-    رسانه و انعکاس واقعیت ها: (انعکاس واقیت های اقتصادی و اجتماعی). در این امر رسانه باید به هیچ وجه جانب گروهها و نهاد های خاص و مختلف را نگیرد و برای دو سوی جریان یعنی مخالفین و موافقین فرصت کافی برای اظهار نظر و اعلام نظرات خود را در نظر بگیرد.

3-رسانه و نقد سازنده: (نگاه واقع بینانه به مسئل جامعه و به خصوص اقتصادی )خود یک نقد سازنده است.  بطور حتم اگر   رسانه ای بتواند نقش خود را در انعکاس بدون کم و کاست و واقعی یک اتفاق و ماجرای اقتصادی ،اجتماعی، فرهنگی و سیاسی رعایت کند خود گام مهمی در ایجاد و شکل دهی افکار عمومی برای نقد مسائل برداشته است.

24-تعریف رسانه تصویری را بیان کنید ؟

رسانه وسیله ای است که فرستنده به کمک آن معنا و مفهوم موردنظر خود (پیام) را به گیرنده منتقل می کند. به عبارت دیگر، رسانه تصویری ، وسیله حامل پیام از فرستنده به گیرنده است. فیلم، رادیو، تلویزیون، ماهواره و سینماو... نمونه هایی از رسانه هستند.

25- سادنی مید درباره ویژگی های مشترک وسایل ارتباط جمعی، چه می گوید؟

   ▪ تعداد گیرندگان رسانه های تصویری جمعی نسبتاً زیاد است.
    ▪ ترکیب گیرندگان   بسیار متنوّع است.
▪      با ارسال پیام از  طریق وسایل ارتباط جمعی، نوعی تکثّر پیام به وجود می آید.
    ▪ توزیع پیام  سریع است.
▪     هزینه برای مصرف کننده کم است.

26- رابطه قدرت سیاسی ،افکار عمومی و رسانه به چه طریق است ؟

وسایل ارتباط جمعی معاصرچون مطبوعات وخبرگزاری ها مهمترین وسیله ارتباط سیاسی به شمار می آیند. رسانه‌ها به ویژه مطبوعات، گزارشگر وقایع سیاسی و منعکس کننده مذاکرات مجامع سیاسی و نهادهای قانون گذار تریبونی برای بیان عقاید سیاسی و وسیله‌ای در دست احزاب و سازمانهای سیاسی برای بسیج افکارعمومی محسوب و به کار می‌روند. رابطه‌ی نزدیک بین سیاست و رسانه‌ها را می‌توان از امتیازاتی شمرد، که در جوامع مختلف ازسوی حکومتها برای آنها منظور شده است .بنابراین رسانه‌ها همواره بخش جدایی ناپذیر درامر نشر اندیشه‌ها و رابطی درمناقشات بین طرفین دعوا برسرقدرت سیاسی، ایدئولوژی های سیاسی، دولت و اپوزیسیون و مردم بوده اند. به عبارتی نهادهای سیاسی درابتدایی ترین جوامع تا پیچیده ترین آنها، برای اعمال قدرت بدون به کارگیری عامل ارتباطی نمی‌تواند موجودیت داشته باشد. رسانه ها موجب ارتباط نهادهای سیاسی مختلف می شوند. ارتباطات سیاسی و نظامهای حاکم براین رسانه ها سعی در استفاده ابزاری ازرسانه ها برای رسیدن به اهداف خود دارند. این نظام ها، بدنبال کنترل رسانه ها هستند.

27-در مورد ارتباطات سیاسی و تعاملات دو جانبه به اختصار توضیح دهید ؟

ارتباطات سیاسی، انتقال اطلاعات مناسب ازنظر سیاسی از یک بخش نظام سیاسی، به بخش دیگر و میان نظام های اجتماعی و سیاسی است.اطلاعات مناسب به مسائل واقعی و انتقال اندیشه، فرهنگ ها و نگرش ها نیز مربوط می شود.ارتباطات برای همه رفتارهای سیاسی و اجتماعی مهم است. بدون ارتباطات، سیاست و جامعه نمی تواند وجود داشته باشد. ارتباطات سیاسی، عنصر پویای نظام سیاسی است. ارتباطات سیاسی بخشی از نظام سیاسی نیست. بلکه جزئی جدایی ناپذیر از نظام ارتباطات جامعه است.

28-تاثیر تغییرات عوامل سیاسی بر ارتباطات را ذکد کنید؟

عوامل طبیعی، تکنولوژیک، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی وسیاسی

29-سه مدل عمده در بررسی رابطه بین قدرت سیاسی و رسانه را توضیح دهید؟

الف) مدل دستکاری کردن: براساس این مدل، صاحبان ابزار تولید درجهت منافع خودشان وسایل تولید فرهنگ و اندیشه را درجامعه کنترل می‌کنند. این مدل برپایه فلسفه مارکسیسم استواراست.

ب) مدل هژمونی( سرکردگی): این مدل نیز بر پایه فلسفه مارکسیسم استواراست . هژمونی درلغت به معنای حاکمیت نوعی اندیشه در جوامع، طی دوره ای خاص است. این مدل، ایدئولوژی را بهتر از ساختار و منافع اقتصادی می‌بیند. ماننددیدگاه، روزنامه نگاران و روشنفکران درجامعه .

ج) مدل کثرت گرا: بر اساس دیدگاه "ماکس وبر" طرح ریزی شده است، تنها به طبقه بندی جوامع از نظر اقتصادی توجه نمی‌شود. بلکه موقعیت‌های سیاسی و منزلت های اجتماعی نیز در آن وارد می‌شود. "جهت گیری" در رسانه‌ها با توجه به نیاز مخاطبان و ازسوی بازار مشخص می شود. محتوای رسانه ها متنوع می‌شود و سانسوری در کار نخواهد بود. دراین مدل، آزادی بیان حق همگان محسوب می‌شود.

30- انواع نظام های حاکم بر رسانه ها را نام برده و یکی را به اختصار توضیح دهید؟

1 -  نظام آمرانه یا استبدادی:

 این نظام ازنظرتاریخی، قدیمی ترین نوع محسوب می شود و مبتنی برحق آمرانه و مطلق حکومت دربرابر رسانه هاست. به‌طوری که اداره وکنترل این وسایل درانحصار دولت است و پیامهای آنها همانند و در یک قالب تهیه و پخش می‌شوند. آلمان نازی و اسپانیای فرانکو از این نمونه‌اند.

2 -  نظام آزادی گرا:

این دیدگاه، ریشه درجنبش های روشنفکری قرون 17و 18 میلا دی دارد و متأثر از نظرات " جان لاک " و به خصوص " جان میلتون " می باشد، که برای اولین باردیدگاه " آزادی مطبوعات " را مطرح کرد. ویژگی عمده این نظام رسانه ای، عقل گرایی، لزوم وجود بازار آزاد تبادل اندیشه و پذیرش مسئولیت نظارتی رسانه ها برکارهای دولت می باشد.

 3 - نظریه کمونیستی:

 ریشه درافکارفلسفی "کارل ماکس" دارد. این رویه پس ازانقلاب اکتبر روسیه درسال 1917 توسط "لنین" به کار گرفته شد. بر پایه‌ی این نظر،آزادی مطبوعات درجوامع غربی چیزی جز استثمار توده ها نبوده است. بنابراین دولت مجازاست آنها را به عنوان ابزار توسعه به کارگیرد.

  4 -  نظریه مسئولیت اجتماعی:

 این نظام درشروع قرن بیستم درآمریکا پیدا شد. دیدگاهی که توسط حقوق دانان و سندیکاهای مطبوعاتی عنوان شد.مهمترین نکته دراین نظام، حقوق گروه ها، محورکردن جامعه و ایجاد انگیزه برای گفتگوی بیشتر میان افراد بود. به این معنا که باید درجامعه، برای افراد و اندیشه‌ی آنها ارزش قائل شد. این دیدگاه، بهترین شکل کنترل ونظارت برکار رسانه ای ازطریق سندیکاهای رسانه‌ای است.

5-  نظریه انقلابی توسعه ای:

 این نظریه یک دیدگاه جهان سومی به حساب می آید، که به دو نوع نظام آمرانه و کمونیستی شباهتهای زیادی دارد. دراین نظام، رسانه ها درکنترل مستقیم دولت می باشند ولی مسئولیت پیشبرد اهداف توسعه ای را دنبال می کنند.

6-  نظریه مشارکت دموکراتیک:

این دیدگاه، به کنترل افراطی محتوای ارتباطات توسط رسانه ها انتقاد می‌کند و خواستار مشارکت نهادهای دیگر گروه‌های کوچک در امر تولید و مالکیت وسایل ارتباط جمعی است.

31- چهار حوزه گسترده ارتباطات سیاسی رسانه را ذکر کنید ؟

الف ) ارتباط رهبران جامعه با مردم.

ب ) ارتباطات بین گروه های سیاسی.

ج ) ارتباط بین خواسته های مردم و اهداف سیاستمداران.

 د ) ارتباط بین احزاب و مردم جای می گیرند.

32-سه کانال اصلی ارتباطات سیاسی را نام ببرید؟

1-    رسانه‌های همگانی.( مهمترین منبع اینگونه اطلاعات راتشکیل می دهند مانند تلویزیون )

2-     گروه‌های فشار و احزاب سیاسی .( در روابط دوسویه میان سیاستمداران و بوروکراتها و انواع مختلف فعالان سیاسی و بخش های خاص یا معین افکار عمومی در جامعه، اهمیت دارند(.

3-     روابط غیررسمی بین افراد وگروه ها). رهبران عقاید به عنوان کانالهای اطلاعات، به عنوان منابع فشار اجتماعی برای پیروی کردن از هنجارهای گوناگون و به عنوان منابع حمایت از به هم پیوستگی گروهی در رفتار اجتماعی و سیاسی عمل می‌کنند).

33-نقش رسانه در افکارعمومی چیست ؟

*رسانه‌های همگانی بدون تردید نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری افکار عمومی دارند. هرچند توافقی درباره ماهیت این نقش وجود ندارد .

*رسانه‌های همگانی، مهمترین منبع اطلاعاتی درباره مسائل سیاسی در کشورهایی مانند انگلیس هستند. تحقیقات گسترده در این زمینه، این حرف را ثابت کرده است.

*در مورد نقش رسانه‌ها نیز،درتعیین دستورکار تصمیم گیری سیاسی، نمی توان تردید کرد. نمونه در جریان "واترگیت" که به رسوایی و سقوط "نیکسون".

*بررسی آثار رسانه‌ها در کنترل اجتماعی، اجتماعی شدن یا تغییرات نهادی یا فرهنگی دشوار است. مانند :رژیم‌های توتالیتر، آشکارا از رسانه‌ها برای اعمال کنترل اجتماعی و نفوذ در فرایند اجتماعی شدن استفاده می‌کنند.

* اما رابطه بین رسانه ها وحکومت درکشورهایی همانند بریتانیا و آمریکا بسیار پیچیده‌تر است. کمونیست‌ها معتقدند، که رسانه ها بدنبال تأمین منابع سرمایه داران هستند و برای گفته‌های خود نیزدلایل مختلفی ارائه می دهند.

34-انواع نظام های حاکم بر رسانه ها یا ( نظریه های هنجار )را نام برده به اختصار توضیح دهید؟

1 -  نظام آمرانه یا استبدادی::  این نظام ازنظرتاریخی، قدیمی ترین نوع محسوب می شود و مبتنی برحق آمرانه و مطلق حکومت دربرابر رسانه هاست. آلمان نازی ، اسپانیای فرانکو وکره شمالی از این نمونه‌اند.

2 -  نظام آزادی گرا::. ویژگی عمده این نظام رسانه ای، عقل گرایی، لزوم وجود بازار آزاد تبادل اندیشه و پذیرش مسئولیت نظارتی رسانه ها برکارهای دولت می باشد.

 3 - نظریه کمونیستی::  . بر پایه‌ی این نظر،آزادی مطبوعات درجوامع غربی چیزی جز استثمار توده ها نبوده است. بنابراین دولت مجازاست آنها را به عنوان ابزار توسعه به کارگیرد.

  4 -  نظریه مسئولیت اجتماعی::  مهمترین نکته دراین نظام، حقوق گروه ها، محورکردن جامعه و ایجاد انگیزه برای گفتگوی بیشتر میان افراد بود. به این معنا که باید درجامعه، برای افراد و اندیشه‌ی آنها ارزش قائل شد. این دیدگاه، بهترین شکل کنترل ونظارت برکار رسانه ای ازطریق سندیکاهای رسانه‌ای است.

5-  نظریه انقلابی توسعه ای::  این نظریه یک دیدگاه جهان سومی به حساب می آید، که به دو نوع نظام آمرانه و کمونیستی شباهتهای زیادی دارد. دراین نظام، رسانه ها درکنترل مستقیم دولت می باشند ولی مسئولیت پیشبرد اهداف توسعه ای را دنبال می کنند.

6-  نظریه مشارکت دموکراتیک:: این دیدگاه، به کنترل افراطی محتوای ارتباطات توسط رسانه ها انتقاد می‌کند و خواستار مشارکت نهادهای دیگر گروه‌های کوچک در امر تولید و مالکیت وسایل ارتباط جمعی است.

 35-پنج بنگاه اقتصادی چند منظوره آمریکا را نام ببرید؟

1-    تایم وارنر که در سال 2003 بزرگترین شرکت رسانه ای دنیا بود.2-کمپانی والت دیسنی،3- نیوز کور پوریشن متعلق به روبرت مرداک که پایگاه اصلی اش در استرالیاست،4- ایاکام در آلمان5- برتلزمان در آلمان هستند.

36- امپریالیسم خبری یعنی چه؟

امپریالیسم خبری در حقیقت به معنی سلطه جویی انحصاری در شریان های خبر رسانی جهان است. در این بخش به طور تخصصی، امپریالیسم بر روی حجم، نوع، محتوا، کیفیت، کمیّت، زمان و مکان یک خبر کار می کند. برای نخستین مرتبه واژه امپریالیسم خبری را یورهوک کنن رئیس جمهور وقت فنلاند در گردهمایی کارشناسان ارتباطی یونسکو در دانشگاه تامپر فنلاند در سال 1971 عنوان کرد.

37-کارکردهای جهانی امپریالیسم خبری چیست؟ توضیح دهید؟

1- وابستگی فرهنگی ـ در این بخش امپریالیسم خبری سیاه را سفید و سفید را سیاه جلوه می دهد. پیامد بمباران خبری امپریالیسم خبری از خودبیگانگی فرهنگی، تمدن وارداتی و بی هویتی است که با آخرین دستاوردهای تکنولوژی   عرضه می شود.

2-    پرداختن به ارزش های خبری مطابق میل دست اندرکاران ـ امپریالیسم خبری عمدتاً با طرح مسائل نمایشی و در حقیقت کم اهمیت، اذهان مخاطبان بین المللی خود را از پرداختن به حقایق فاجعه آمیز جوامع تحت سلطه باز می دارد.

38- پنج غول مطبوعاتی و خبری جهان را نام ببرید؟

خبرگزاری های آسوشیتدپرس ـ یونایتدپرس ـ رویتر ـ فرانس پرس ـ و ایتارتاس

40-جهانی شدن صنعت رسانه ای به چه معناست؟

به معنی تسلط شرکتی جریانهای جهانی اطلاعات و مدیریت متمرکز افکار عمومی جهانی است.

41-پنج فیلتر خبری در غرب را بیان کنید؟

1-    میزان تمرکز مالکیت وسایل ارتباط جمعی:: (توضیح)

دولت می تواند با اعمال مالیات های سنگین از ادامه فعالیت یک رسانه جلوگیری کند. در          حقیقت مالکان وسایل ارتباط جمعی تحت تاثیر مالکان سرمایه و یا مالکان قدرت(حاکمان) هستند و محتوای رسانه را بر اساس خواسته های آنها تنظیم می کنند.

2- آگهی های تجاری به عنوان اصلی ترین منابع درآمد وسایل ارتباط جمعی.

3- اعتقاد و وابستگی وسایل ارتباط جمعی به اخبار و اطلاعاتی که دولت، سازمان های مهم تجاری و متخصصین صاحب نام به عنوان منابع اصلی ارتباطی و خبری در اختیارشان می گذارد.

4-انتقاد از وسایل ارتباط جمعی.

5-ضدیت  با کمونیسم که از هر خبرنگار حرفه ای انتظار می رود این ضدیت را در حدی بیمارگونه اعلام دارد.

42- انقلاب نوین اطلاعاتی یا(تاثیر رسانه ها بر روابط بین الملل) را توضیح دهید؟

دودهه قبل واژه ای وارد فرهنگ ارتباطات و اطلاعات شد که غریب می نمایاند.  ً انقلاب ارتباطات و اطلاعات  ً .بسیاری از افراد به معنای دقیق این واژه آگاه نبودند و نمی دانستند تثبیت انقلاب چه تغییری در زندگی بشر رخ می دهد. تئوریسین های علوم ارتباطات برای بیان اهمیت این انقلاب که ـ پس از انقلاب های اقتصادی و صنعتی و سیاسی و فرهنگی ـ مدعی تحولات زیربنایی بود، اعلام کردند انقلاب ارتباطات و اطلاعات مبانی قدرت را جابجا می کند.

42-سیر تحول انقلاب ارتباطات و اطلاعات در مبانی قدرت را توضیح دهید؟

 تا قبل از رنسانس در غرب مبنای قدرت، قهر و سلطه بود و هرکس زورش بیشتر قدرتش بیشتر. پس از آن مبنای قدرت زمین شد و ما شاهد بروز فئودالیسم بودیم

 ولی در پی انقلاب صنعتی اول و دوم در قرون 18 و 19 مبنای قدرت از زمین به ابزار تولید و سرمایه منتقل شد و

 تا سالهای پس از جنگ جهانی دوم ابزار تولید و جنگ افزارهای نظامی مبنای قدرت را تشکیل می دادند و جنگ سرد امریکا و شوروی نیز برسر این دو موضوع بود اما از اواخر دهه 70 میلادی

و با ظهور اینترنت های اولیه و انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات صحنه جهانی تغییراتی بزرگی را شاهد بود و مقوله ای به نام رسانه وارد معادلات قدرت شد.

43-سه تئوری در خصوص رابطه رسانه ها با قدرت مطرح است ؟ آن سه تئوری را ذکر  و یکی را توضیح دهید؟

1- رسانه به مثابه ابزار:: براساس این تئوری رسانه ها به ابزاری در دست سیاستمداران و صاحبان کمپانی های بزرگ اقتصادی تقلیل یافتند. در این رویکرد رسانه ها به خاطر پرهزینه بودن اداره آنها گریزی جز تن سپردن به منافع و مصالح اصحاب و ارباب قدرت ندارند هرچند سعی می کنند خود را مستقل نشان دهند از این جهت طرفداران این نظریه هر رسانه ای را ارگان نهاد و دستگاهی می دانند و آن را به جایی منسوب می سازند. بعنوان مثال وقتی می گویند روزنامه نیویورک تایمز حتماً‌ قید وابسته به دموکراتها در امریکا را ذکر می کنند یا وقتی نحوه سخن FoxNews می شود قید تلویزیون دولتی گنجانده می شود.

2- رسانه فعال مایشاء:: صاحب قدرت و اراده کامل برای تولید، انتقال و القای پیام. طرفداران این نظر گاهی چنان به قدرت رسانه ها باور دارند که گویی همه عالم خلق شده است که این رسانه باشد و به اظهار نظر و موضع گیری درقبال مسائل بپردازد. و گویی تنها این رسانه ها هستند که می توانند مشکل یابی و گره گشایی کنند و به عبارت دیگر رسانه ها حلقه مفقوده زندگی بشر هستند.

3نظریه تعاملی قدرت و رسانه:: رابطه تعاملی و دو جانبه قدرت ( اعم از سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی ) و رسانه تاکید می کند. به این معنا که رسانه چون تولید کننده و رساننده پیام است در خلأ به تولید و پردازش پیام نمی پردازد بلکه ضمن داشتن اهداف و تقید به رسالتهای خود که هم مادی و هم ارزشی است از ارباب قدرت و مصالح و منافع آنها تأثیر پذیر است. رسانه ضمن اینکه مزدور و سرسپرده ارباب قدرت نیست در عین حال سرجنگ و ستیز هم با چارچوب های موجود ندارد و البته به میزانی که آگاهانه و مستقل تصمیم گیری می کند و در تصمیم سازی ها ایفای نقش می نماید قدرتمند است. امروزه تئوری سوم یا نظریه تعاملی قدرت و رسانه تقریباً فراگیر شده و جامعیت یافته است. 

44- ویژگی های نوین وسایل ارتباط جمعی ذکر نموده و یکی را به اختصار توضیح دهید؟

1- تعاملی بودن ::  بر رابطه دو سویه مخاطب و رسانه شکل گرفته و قوام یافته.ویژگی امروزه رسانه ها به مخاطب به عنوان یک واقعیت جهت ساز نگاه می کنند یعنی به علائق وسلائق مخاطبان نه تنها اهمیت می دهند یعنی حتی اگر قصد ایجاد تغییرات در مخاطب را دارند از مجرای نیاز مخاطبان عبور می کنند. شدت وحدت تعاملی بودن در رسانه های جهان متفاوت است. نباید از این مهم غافل بود، رسانه هایی که کاملاً مطیع خواسته ها و تمایلات مخاطبان هستند در طول زمان به ورطه لودگی، سطح نگری و حتی ابتذال می افتند. شبکه های پورنوگراف ماهواره و اینترنتی مطیع و سرسپرده تامین یکی از سطحی ترین نیازهای مخاطبان یعنی نیازهای جنسی هستند ولی آیا کسی امروز در دنیا وجود دارد که این شبکه ها را موفق در جذب مخاطب معرفی کند؟

2- جمع زدایی و تخصصی شدن:: زمانی سخن از داشتن و نداشتن رادیو و تلویزیون و روزنامه صبح و عصر بود ولی امروز سخن از شبکه اختصاصی و روزنامه تخصصی است. زمانی مردم همگی بیننده یک کانال تلویزیونی بودند و همه اعضای خانواده یک روزنامه را می خواندند. اما امروز پدر کانال یک را می بیند، مادر کانال 2، پسر کانل 3 و دختر کانال 4 ودیگری وب گردی را ترجیح می دهد ضمن اینکه هریک مجله متفاوتی را آبونه هستند. از این رو اغلب سازمان های رادیویی و تلویزیونی بزرگ جهان به تعریف و تحدید شبکه های رادیویی و تلویزیونی خود پرداخته اند تا مخاطب خاصی را تعریف و با آن ارتباط برقرار کنند. در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ینز این هویت گذاری صورت گرفته است شبکه 1 سیما شبکه ملی و عمومی، شبکه 2 سیما شبکه فرهنگی، شبکه 3 سیما شبکه جوان و ورزش، شبکه 4 شبکه فرهیختگان، شبکه خبر شبکه اطلاع رسانی نام گذاری شده است و شبکه های استانی و برون مرزی ، آموزش ، مستند  و ورزش نیز تعریف و هویت خود را یافته اند.

3ـ ناهم زمانی: امروز مخاطبان رسانه مجبور نیستند برای تامین نیازهای خود اعم از، تفریحی، عاطفی و احساسی خود به تطبیق نیازهای خود با برنامه ریزی های رسانه مدنظر بپردازند بلکه انتظار دارند رسانه ها براساس نیازهای ایشان برنامه ریزی کنند. بعنوان مثال امروز شهروندان برای کسب خبر کم صبر و بی حوصله شده اند و نمی توانند چند ساعت منتظر بمانند تا از شبکه مشخصی و در ساعت معینـی به کسب خبر بپردازند بلــکه برای رفع نیاز خود به یکی شبکه ها و رسانه ها بویژه رسانه های اینترنتی مراجعه می کنند. شاید یکی از دلایل اقبال گسترده مردم به رادیو پیام و شبکه خبر سیما فاصله کوتاه بخش های خبری آنهاست یا زیرنویس های online شبکه العالم.

4ضرفیت بیشتر:: ویژگی آخری ، ظرفیت زیاد و تقریباً نامحدود رسانه ها در عصر حاضر است. ظرفیت ذخیره و انتشار اطلاعات در رسانه های امروز با گذشته قابل مقایسه نبود. زمانی برای تهیه بسته خبری هنر سردبیر جستجوی بهتر و دقیق برای یافتن خبرهای مورد نیاز مخاطبان بود ولی امروز هنر سردبیر دروازه بانی خبر و انتخاب بهترین ها از کلکسیون خبرهای مورد نیاز مخاطبان است. آنچه که امرزو بعنوان بمباران اطلاعاتی می شناسیم همین است.

45- سه روایت تاثیر گذاری رسانه های برون مرزی را ذکر کنید؟

1-    روایت مسلط:: مهمترین هدف خود را انگاره سازی با هدف تامین منافع و مصالح قدرتهای جهانی قرارداده اند.

2-     روایت انعفالی:: این روایت سرجنگ و ستیز عریان و بی پرده با روایت و قرائت رسانه های مسلط ـ بدون بکارگیری تاکتیک های موثر ـ دارد.

3-    روایت موثر:: آنچه که من روایت موثر است متعلق به عملکرد رسانه های کشورمان است

46- نقش رسانه های سلطه گر در انگاره سازی و ایجاد خاورمیانه جدید توسط آمریکا چیست؟

1ـ پیگیری جدی خط اختلاف بین شیعیه و سنی

2- وارد کردن سلفی ها و وهابی ها در عراق و گشوده بال کردن آنها با سه هدف.

هدف شماره 1) یکی اقدام علیه شیعیان برای تامین.

 هدف شماره 2 ) نشان دادن چهره ای سیاه از اسلام با نشان دادن سربریده گروگانها .

  هدف شماره 3) نشان دادن اوج قدرت و قساوت دشمن امریکا یعنی القاعده یا به قول رسانه های امریکایی مسلمانان ستیزه جو .

3- حذف چهره های کلیدی ومحبوب و در عین حال مستقل، از صحنه سیاسی عراق برای جا بازکردن برای مهره های خارج نشین و سرسپرده آمریکا .

4- تاخیر در برگزاری انتخابات و ایجاد ساختارهای انتصابی برای در دست داشتن کنترل اوضاع.

5- مشارکت و دخالت بعثی های سابق و عوامل استخبارات و بی توجهی به خواسته های مردم و نفرت دیرین ایشان از بعثی ها .

6- فرافکنی افکار عمومی از چالش های امریکا در عراق با تبلیغات بی اساس علیه ایران آن هم با استفاده از مهره های امریکایی عراقی تبار.

7- محدود نشان دادن مخالفت مردم عراق با اقدامات امریکا با تقلیل آن به درگیری طرفداران مقتدی صدر در نجف .

جزوه سازمانهای مردم نهاد-استاد آقا ملا

جزوه سازمانهای مردم نهاد-استاد آقا ملا

تعریف سازمان :

 یک پدیده ی اجتماعی است که بطور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود نسبتآ مشخص است و برای تحقق به هدف یا اهدافی بر اساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت میکند (رابینز).

انواع سازمان ها  بر اساس کارکرد و اهداف:

الف ) سازمانهای رسمی : سیستم یا شبکه ای از ارتباطات و اختیار که افراد و گروههایی که وظایف مهمی انجام میدهند را بهم مرتبط می سازد.

ب ) سازمانهای غیر رسمی: بر پایه ی  شبکه ای از روابط شخصی و اجتماعی است که لزومآ توسط سازمان شکل نگرفنه اند بلکه به گو نه ای خود جوش با همکاری و معاشرت افراد پدید می آیند این پیوند های فردی در مدیریت بسیار مهم هستند زیرا مدیران باید نسبت به روابط غیر رسمی آگاه باشند.

سازمانهای فرهنگی(         Cultural organizations      ):

              سازمانهایی هستند که مهمترین  مآموریت و رسالت   آنها انجام فعالیت فرهنگی است . وظایف اصلی خود را از  میان فعالیتهای فرهنگی انتخاب میکنند.در مجموع میتوان گفت : سازمانهای فرهنگی را باید سازمانی دانست که در یکی از دو رشته ذیل قرار میگیرد.

الف) سازمانهایی که فعالیت های طبقه بندی شده فرهنگی دارند .مثل یونسکو

ب ) سازمانهایی که به نوعی به امور فراغت مردم میپردازندمانند : سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری

            نهاد : از نظر لغوی وازه ِ نهاد به معنی« تآسیس کردن ، وضع کردن سازمان ، موسسه و انجمن یا این واژه ی عمدی دربرگیرنده اداره ،ستاد ،کمیته سازمان اجتماعی نیز نامیده میشود»

           فرق اساسی بین نهاد و سازمان :

            نهادها در روند تحولات جامعه و کارکرد آن بوجود میآیند و فرد ،مقام و یا دولت در پیدایش آن دخالت  نداردو به عبارت دیگر نهادها اجتماعی از پیش طرح ریزی شده نیستند در حالیکه سازمان ها یا نظام های اداری را مسئولین مدیران، سرمایه گذاران و دولت ها از پیش طرح ریزی کرده اند

            مفهوم نهاد : تفکر و اعتقاد و یا نیازی که نهاد بدان جامع عمل میپوشاند.مانندنهاد یونسکو به ترویج فرهنگ و آموزش میپردازند.                           

ساختار نهاد : سازمان و تشکیلات ،و سایل و ابزاری که مورد استفاده نهاد قرار میگیرد و رسم و رسوم قواعد ،هنجارها و روشهایی که در ایفای وظایف و کارکرد های نهاد رعایت میشوند .مانند صلیب سرخ ،افرادی که در آن نها فعالیت و خدمت میکنند.

تاریخچه نهاهای اجتماعی در ایران :

بطور کلی بناهای اداری و اولیه ،معابد و آتشکده ها بودند که در آنها علاوه بر فعالیت های مذهبی ،فضاهایی برای آموزش روحانیون یا فضاهایی مخصوص کاخ های سلطنتی یافت می شود که شامل دبیر خانه هایی بدوند که در آن به تدریس علوم اداری میپرداختند.

ویژگیهاو کارکرد های نهاد های اجتماعی :

ویژگیهای نهاد های اجتماعی که بیشتر ویژگیهای نهادای اولیه را بطور کامل بیان میکند عبارتند از :

1-   استمرار : نهادها از پایداری ،دوام و استمرار نسبی برخوردارند.

2-   تاریخمندی : نهادها دارای سرنوشت تاریخی هستند.

3-   انعطاف پذیری : نهادها قابلیت تطبیق با اصول تغییرات انسانها و پویایی در طی زمان برخوردارند.

4-   عدم انحلال پذیری (انحلال ناپذیر) : نهادها را نمیتوان از جامعه خذف کرد .چرا که ؟ نیازهای اجتماعی  زیر بناهایی را در جامعه بر طرف میسازد.

5-                الزام و اجبار : هر نهاد ارزشها و هنجار هایی دارد که اکثر اعضای جامعه آن را می پپذیرند و رعایت می کنند.

  6 -  ایجاد نقش : نهاد ها برای افراد جامعه نقشهای گوناگون مشخص و انتظارات از آن نقشها را نیز تقویت می کند

نهاد های مسئول در امر فرهنگ :

از منظر قانون اساسی در رابطه با مسائل فرهنگی ،جامعه متوجه دستگاههای دولتی است و وظایفی هم بر عهده ی نهاد های انقلابی گذاشته شده است .

در بخش دستگاه های  دولتی : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان فرهنگ و ارتباطات ، وزارت آموزش و پرورش ، مدیریت و برنامه ریزی  عهده دار آن می باشند.

در بخش انقلابی : شورای عالی انقلاب فرهنگی ، سازمان صدا و سیما ، سازمان تبلیغات اسلامی ، دفتر تبلیغات اسلامی  حوزه علمیه قم و .... 

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی :

به منظور تحقق اهداف ذیل این وزارتخانه تشکیل شده است :

1-   رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا.

2-   استقلال فرهنگی و مصونیت جامعه از نفوذ فرهنگ اجانب.

3-   اعتلای آگاهیهای عمومی در زمینه های مختلف و شکوفایی استعدادها.

4-   رواج فرهنگ و هنر اسلامی.

5-   گسترش مناسبات فرهنگی با ملل و اقوام مختلف.

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی :

این سازمان در سال 1374 ایجاد شد و وابسته به وزارت به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه ی فعالیتهای فرهنگی است.

سازمان تبلیغات اسلامی :

این سازمان در سال 1360تآسیس شد با توجه به گستردگی فعالیتهای تبلیغی و ضرورت توجه به مولفه های فرهنگ دینی و  توسعه آن  در   سطح کشور دارای وظایف ذیل میباشد:

1-   سیاستگذاری –برنامه ریزی – هدایت – سازماندهی

2-   زمینه ساز برای یافتن نیروهای مومن و تشکیل انجمنهای اسلامی.

3-   تلاش در جهت احیاء و اشاعه ی معارف و فرهنگ اسلامی.

4-   انجام مطالعات راهبردی و بررسی کاربردی در زمینه ی نهاهای فرهنگی.

5-   تدوین و تنتشار کتب و نشریات مناسب.

6-   تلاش در جهت هدایت افکار عمومی

سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران :

سازمانی است با تابعیت ایرانی عمومی و غیر دولتی مستقل و واجد شخصیت حقوقی که تحت ارکان هیئت امنا و هیئت مدیره فعالیت میکند.

وظالف :

1-انجام فعالیت آموزشی برای دست یافتن به اهداف اجرای سیاست نهاد مآموریتهای سازمان

2-اطلاع رسانی و افزایش آگاهیهای شهروندان.

3-ایجاد زمینه لازم برای توسعه مشارکت شهروندان.

4-انجام مطالعات و پژوهشهای لازم فرهنگیو هنری.

مراکز تابعه هر منطقه :

فرهنگسرا – خانه فرهنگ --  نگارخانه – کتابخانه – خانه های فرهنگ مشارکتی – پردیسهای سینمایی – اماکن فرهنگی و ورزشی – موسسات وابسته

شورای عالی انقلاب فرهنگی :

به ریاست رئیس جمهور یکی از نها های حکومتی جمهوری اسلامی ایران است که پس از انقلاب 57 ایران به فرمان امام خمینی (ره) تشکیل شد.

اهداف شورای عالی انقلاب فرهنگی :

1-گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در جامعه.

2-تحول دانشگاهها و مدارس و مراکز فرهنگی و هنری.

3-تعمیم سواد ،تقویت لازم  تفکر و علم آموزی

4-حفظ و احیاء معرفی آثار اسلامی و ملی

طبقه بندی نهاهای اجتماعی

نهادهای امدادگر:

زمانی نقش توسعه به عنوان نجات دهنده ضروری است که افراد قادر به کمک به خود به سبب محدوده های فیزیکی نباشد.اگر چه زمانیکه این نقش در راستای افرادیکه نیاز به رهایی بخشی ندارند،معطوف میشود.از این رو یک نهاد نجات دهنده میتواند به جامعه کمک کند و به عنوان مثال در سطح منطقه ای و ملی نجات یک ملت گرسنه با حمایتهای غذایی و دارویی.

تعریف ساز مان های مردم نهاد

 سازمانها و ارگانهایی که بوسیله مردم بنیان گذاشته میشوند و هیچگونه وابستگی به دولت ندارندتلاش آنها حل مشکلات بدون کمک گرفتن از دولت است. مثال: سازمان دفاع از حقوق محیط زیست 2 حمایت از کودکان بیسرپرست 3 حمایت از زندانیها 4-حمایت از حقوق حیوانات.

از آنجا که اصطلاح« سازمان مردمنهاد »بسیار کلی است، بسیاری از این سازمانها ترجیح میدهند از اصطلاح سازمان داوطلبانه خصوصیPVO)) یا سازمان توسعه خصوصی    PDO)  ) استفاده کنند.

تعریف بانک جهانی از سازمان های غیر دولتی

سازمان هایی هستند متشکل از افراد خاص با پایبندی به توسعه بخشی جوامع.  سازمان ملل قرن 21 را قرن سازمان های غیر دولتی نامید- با دو هدف )تعدیل دولت ها با استفاده از ابزارهای گوناگون و اجرای پروژه های دولتی توسط سازمان های غیردولتی(

یکی از دلایل عمده تحول و رشد بی سابقه سازمان ها

 رشد مفهوم «جامعه مدنی جهانی «است. بسیاری معتقدند نفرت و دلزدگی ناشی از مجامع جنگ های جهانی به ویژه جنگ جهانی دوم ،سبب شد تا ملت ها همپا بانو سازی خویش،به تدریج به ضرورت مشارکت در امور مربوط به کشور و حکومت خود پی برده و با سازمان دهی خویش در چارچوب هایی همانند سازمان های غیر دولتی، نوعی همکاری و تعامل با دولت را نهادینه سازند.

تعریف سازمانهای غیردولتی بین المللی (INGO  )و نقش آنها :

«هرگونه سازمان بین المللی که از طریق پیمان و معاهده بین المللی ایجاد نشده است «

نقش اساسی سازمانهای غیردولتی و دیگرگروههای اصلیدر توسعه پایدار در ماده 27 دستور کار 21 به رسمیت شناخته شدهاست، که منجر به توافقات جدید و بازبینی شده برای روابط شورایی بین سازمان ملل وسازمانهای مردم نهاد شد.

مراحل تکامل شکل گیری سازمانهای غیردولتی

سه مرحله یا دوران تکامل سازمانهای غیردولتی توسط کورتون سال 1990 در نوشتهای تحت عنوان

« سه  دوره شکل گیری فعالیتهای داوطلبانه» شناسایی شده است.

در مرحله اول، نوع خاصی از سازمان مردمنهاد شکل میگیرد که بر امداد رسانی و رفاه متمرکز بود و مستقیماً به افراد ذینفع خدمات امدادی ارائه میکرد.

در مرحله دوم از تکامل، سازمانهای مردم نهاد از لحاظ وسعت و اندازه کوچکتر شده و به مجموعه های مستقل و خودکفای محلی تبدیل شدند. در این مرحله امکانات جوامع محلی را گسترش دادند تا بتوانند با 'اقدامات محلی مستقل' نیازهای آنها را برآورده سازند.

مرحله سوم از تکامل ' توسعه نظامهای پایدار'  است. در این مرحله میکوشند تغییراتی را در سیاستها و موسسات در سطح داخلی، ملی وبین المللی به وجود آورند؛به تدریج این سازمان از سازمان مردم نهاد امداد رسان به سازمان مردم نهاد توسعه و آبادانی تغییر ماهیت داد.

نقش روابط عمومی در ساز مانهای مردم نهاد :

سازمانهای مردم نهاد برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود نیاز به برقراری روابط سالم با دیگران دارند.

نقش مشاوره در در ساز مانهای مردم نهاد

بسیاری از سازمانهای مردم نهاد در حوزه فعالیت خود با موسسات سازمان ملل رابطه مشاورهای دارند. منباب مثال، شبکه جهان سوم رابطه مشاورهای با (  UNCTAD   )  کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل و(  ECOSOC ) شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل دارد.

 توضیح در خصوص اهمیت روشهای مدیریتی در موفقیت پروژههای سازمانهای مردم نهاد :

به طور کلی، سازمانهای مردم نهاد خصوصی یک جامعه بخصوص یا محیط زیست را در کانون توجه خود قرار میدهند. آنها به موضوعات مختلفی از قبیل مذهب؛ کمکهای فوری و اقدامات بشردوستانه میپردازند سازمانهای مردم نهاد به عنوان بخشی از مجموعه روابط بین الملل. پذیرفته شدهاند. سازمانهای غیردولتی از یک سو بر سیاست گذاریهای ملی و چندجانبه تاثیر میگذارند و از سوی دیگر به طور فزایندهای مستقیماً در فعالیتهای محلی حضور دارند.

مدیریت سازمانهای غیردولتی توضیح دهید

مدیریت تنوع و مدیریت مشارکتی: مدیریت تنوع با فرهنگهای گوناگون یک سازمان سرو کار دارد. مشکلات بین المللی در سازمانهای مردم نهاد شمالی که به فعالیتهای توسعه و آبادانی در جنوب میپردازند، بسیار رایج و غالب است. که به فعالیتهای توسعه و آبادانی در جنوب می پردازند، بسیار رایج و غالب است.شیوه مدیریت مشارکتی شیوه خاص سازمانهای مردم نهاد میباشد. این مورد ارتباط ظریفی با سازمان یادگیری دارد: تمامی افراد داخل یک سازمان به عنوان منابع دانش و مهارت تلقی میشوند. تک تک افراد میبایست بتوانند در فرایند تصمیم گیری سازمان سهمی داشته باشند و به یادگیری بپردازند تا اینکه سازمان رشد کند.

گزارش مارس 2000 کوفی عنان دبیر کل وقت سازمان ملل در خصوص چه بود ؟

در خصوص اولویتهای اصلاحات سازمان ملل از جمله اینکه از  مداخله در کمکهای بشردوستانه بین المللی حمایت کرد و اعلام کرد که جامعه بین الملل  'حق محافظت' از مردم جهان را در برابر قوم کشی، کشتار جمعی و دیگر جنایات ضد بشری دارا میباشد

ویژگی سازمانهای مردم نهاد(   NGO  )  ها(چهار مورد با توضیح )

1-   غیر دولتی بودن (Governmenta    Non ):: توسط دولت تاسیس و مدیریت نمی شوند.بودجه عمومی و دولتی ندارندفبلکه اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی موسس آنها هستندالبته این سازمانها با دولت دارای ارتباط و اثرات دوجانبه می باشند.

2-   غیر انتفاعی بودن (Non Benefite )::ایجاد درآمد و سود و انجام فعالیتهای تجاری و صنفی انتفاعی جهت تقسیم منافع بین اعضاء ،موسسان ، مدیران و کارکنان صرف نمیشود و هدف نخواهد بود.البته این ویژگی باعث خللی در کسب در آمد این سازمانها نیست.

3-   تمایل به آزادی::سعی می کند جهت تحقق اهداف در چارچوب قوانین موضوعه تا حد ممکن از درجه استقلال  بالایی برخوردار باشدوتحت  نفوذ صاحبان قدرت (دولتها) و یا گرایشهای مختلف نباشد.

4-   خود جوشی و نیاز طبیعی:: بنابر نیاز طبیعی ناشی از شرایط فکری،      محیطی، انگیزشها، خصوصیت ها و آرمانهای مشترک افراد و جامعه، و به صورت  داوطلبانه و خودجوش و بر اساس    اصل آزادی اراده اشخاص تأسیس و اداره می شوند . 

5-     غیر سیاسی بودن:: اهداف غیر سیاسی در بردارنده فعالیتی است که مشمول ماده یک قانون احزاب نگردد.

6-   انگیزه و توانمندی بالا:: انگیزه بالا برای فعالیت گروهی در راستای هدف مشخصی هستند و فعالیت آنها معطوف به منافع همگانی است. از نظر ساختاری انعطاف پذیر است و توانمندسازی افراد جامعه جزء اولویت های آن سازمان است.

اهداف سازمان های مردم نهاد را توضیح دهید ؟

سازمانهای مردم نهاد برای رسیدن به اهداف گوناگونی فعالیت میکنند و معمولاً در جهت پیشبرد اهداف سیاسی یا اجتماعی اعضا در حرکت هستند. مثال بهبود وضعیت محیط زیست ، تشویق گروهها و مردم به رعایت حقوق بشر، بالا بردن سطح رفاه قشرهای محروم، برنامه مشترک و دسته جمعی میتوان اشاره کرد.

کارکرد سازمانهای مردم نهاد (NGO  )ها

   ۱-اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی )ارتباطات(-2- جلب مشارکت مردمی )بسیج عمومی(-۳- جذب سرمایه ها و منابع کوچک مردمی )بسیج منابع(-4-ایجاد، گسترش و تقویت هماهنگی بین دولت ومردم- ۵-گسترش نظارت عمومی- ۶-ارزیابی فعالیت ها-7 -افزایش بهره وری در استفاده از منابع- 8-هنجار سازی از میان کارکردهای فوق سه موضوع : جلب مشارکت مردمی ، بسیج منابع ، نظارت و ارزیابی از اهمیت و جایگاه بالاتری برخوردار هستند.

اهم اقدامات سازمانهای مردم نهاد(NGO)ها

الف ( اقدامات اجرایی ::  عضوگیری:  رسمی و غیر رسمی  -برنامه ریزی و نظارت و ارزیابی   -بهره وری:  منابع طبیعی و محیط زیست - -امور حمایتی : دستگیری از مستمندان، بیماران خاص- درآمدزایی : خیریه، نمایشگاه، تحقیقات، انجام پروژه های مشترک، کمک ها) دولتی، مردمی، بین المللی( - اطلاع رسانی : خبرنامه، پوستر، اطلاعیه، اینترنت و...

ب(  فرهنگ سازی ::  جلسه های مذهبی - تبلیغات و هنر:  تئاتر، موسیقی، نقاشی، فیلم و --  ایجاد هویت:  فردی و جمعی -  مسئولیت بخشی به مردم -  حفظ آثار باستانی و میراث فرهنگی .

ج ) آموزش عمومی  :: شرکت در کنفرانسهای آموزشی -  برگزاری کارگاه و سمینارهای آموزشی - تربیت نیروی متخصص -   بازدید : سفر تحقیقاتی، اردو-   سخنرانی عمومی و علمی -    مشاوره:  کارکنان، مدیران ارشد، مردم.

د(پژوهش :: نیاز سنجی اجتماعی- افزایش کارآیی- معرفی نمونه ها- روان کاوی نظرها.

ه( ایجاد ارتباط با بخش های دولتی:: دادن مشورت و برگزاری جلسات مشترک- انجام پروژه مشترک- بیان اشکال ها و پیشنهاد در راستای بهبود امور- نظارت و کنترل پروژه های دولتی.

سه اصل و تاکید سازمانهای مردم نهاد

الف)داوطلبانه ، ب) غیر انتفاعی و غیر سیاسی تاسیس و تشکیل میشوندج) بودجه خود را از طریق کمکهای مردمی،وقف ،کمک مالی سازمانهای دولتی و غیر دولتی یا سازمانهای بین المللی، انجام پروژهها در چارجوب سازمان و حق عضویت بدست می آورد.

تشکلهای مردم نهاد به چند دلیل ممکن شکل میگیرد

* اهداف انسان دوستانه.

* احساس نیاز یا تجربه شخصی در برخورد با معضلات اجتماعی.

* دستورات و سفارشات بزرگان در نیکوکاری و حرکتهای انسان دوستانه.

سابقه تشکلهای مردم نهاد در ایران

مساجد، تکایا، هیاتهای مذهبی، وپس ازآن صندوقهای قرض الحسنه، خیریه ها، انجمنهای اسلامی،و در دوران بعدتر اتحادیه ها، اصناف و نظامهای صنفی ومهندسی و غیره شکلهای جدیدتر نهادهای مدنی هستند که البته رفته می بایست ازدست مدیران نیمه دولتی خارج شوند.

شرایط اعضاء مؤسس سازمانهای مردم نهاد((NGO ها در ایران :

1-   تابعیت ایرانی و داشتن هیجده سال تمام.

2-   دارا بودن صلاحیت تخصصی حداقل دو نفر از مؤسسان در خصوص موضوع فعالیت سازمان.

3-   عدم عضویت در گروههایی که بر اساس رأی دادگاه صالح، محارب و معاند شناخته شده اند و نداشتن محکومیت موثر کیفری به نحوی که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی شود.

مزیت سازمان های مردم نهاد بر سازمان های دولتی در ایران(چهار مزیت)

·    می توانند مردم فقیر و افراد آسیب دیده و در معرض آسیب را در سطح محدود محله ، روستا و غیره شناسایی کرده و به آنها کمک نمایند.

 ·   به دلیل ماهیت داوطلبی خود با هزینه های کمتر، بهترین کارایی را در خدمت رسانی دارند.

 ·  به وسیله کار با گروههای جامعه مشارکت محلی را ارتقا می بخشند و بر ابتکارات خودیاری محلی و کنترل برنامه ها تاکید دارند.

   · متناسب با نیازها و شرایط محلی نوآوری می کنند و خود را با آنها تطبیق می دهند.

دو نقش اساسی سازمانهای مردم نهاد در توسعه و گسترش امنیت انسانی

در نقش اول، میتوانند زمینه ساز گسترش امنیت انسانی باشند.

در نقش دوم، با توجه به وظیفه ذاتی و اساسنامه، ماموریتهایی را بر عهده دارند و نتایج این ماموریتها موجب برقراری و گسترش امنیت انسانی میشود.

نقش  سازمانهای مردم نهاد در توسعه پایدار (سه نقش)

· میتوان جایگزینی مناسب برای دولتها در زمینه ارائه خدمات مانند تنظیم خانواده، حمایت از کودکان، توسعه مشارکتها، محیط زیست و گردشگری

·  در سطح عام نیروهای مهم برای دمکراتیزه کردن و تقویت نهادهای جامعه مدنی محسوب میشوند و تغییرات اجتماعی را سرعت میبخشند. میتوانند منشأ خلاقیت، نوآوری و آزمودن رویکردهای نوین در قبال مسائل توسعه باشند.

 · نقشی اساسی در دریافت و انعکاس بازخوردها درباره رویکردها،سیاستها و برنامه ریزیها دارند.

ارتباط بین سازمان های غیردولتی و امنیت انسانی::

 1-امید به زندگی2- بهداشت و احترام به کرامت انسانی 3- گرفتن کمک های اقتصادی از سازمان های بین المللی-4-تدوین معاهدات بین المللی در خصوص امنیت انسانی-5-آموزش زنان خانه دار.

بسترهای مطلوب برای فعالیتهای سازمانهای مردم نهاد جهت حرکت بسوی توسعه پایدار

ارتباط سازمان های غیردولتی و امنیت جامعه مدنی ، امنیت اقتصادی و امنیت زیست محیطی

ارتباط سازمان های غیردولتی و امنیت جامعه مدنی شامل این موارد است:

1-خارج کردن سیستم اجتماعی و تبدیل آن به گروه های متخصص-2-آموزش شهروند دموکراتیک-3-همراه بودن سازمان های غیردولتی با مطبوعات برای کنترل دولت.

ارتباط سازمان های غیردولتی و امنیت اقتصادی شامل این موارد است:

1-جمع آوری تقاضاهای-2-فراهم آوردن منابع انسانی متخصص و شایسته-3-قدرت تصمیم گیری اقتصادی و مشاوره ای.

ارتباط سازمان های غیردولتی و امنیت زیست محیطی شامل این موارد است:

1-اعمال نفوذ در سیاست ها و امور زیست محیطی حکومت ها-2-حمایت از محیط زیست مردم آسیب دیده در برابر منافع تخریب کنندگان محیط زیست3-شرکت و فعالیت جدی در کنفرانس های جهانی محیط زیست بر توسعه و استفاده از این فرصتبرای انتقاد از سیاست های دولت ها.

مزایای فعالیت های سازمان های مردم نهاد :

1-به علت غیر سیاسی بودن این سازمان ها، حکومت ها نسبت به فعالیت آن ها حساسیت چندانی ندارند.

2- به علت محدودیت بودجه و امکانات، تورم تشکیلاتی پیدا نمی کنند ومی توانند افراد کارآمدتر را جذب کنند.

3- ملاحظه کاری در عملکرد داخلی و بین المللی ندارند.

4-   به علت کوچک بودن و خودجوش بودن امکان تکثیر پذیری و انسجام تشکیلاتی بیشتری دارند.

 چالش ها و مشکلات سازمان های مردم نهاد

1-ضعف مشارکت های اجتماعی و نبود روحیه شورایی.2- ضعف امکانات، خلاقیت و نوآوری.

3- ضعف در داشتن شفافیت.4- ضعف در پاسخگویی کارآمد.5- ضعف آموزش و ارتباطات.

 6-عدم رسمیت از سوی دولت و ناشناخته ماندن.

راه کارهای جلب سَمَن ها و حمایت های مردمی در ایران:

1-   تلاش دولت برای تأمین و فراهم سازی فضای مناسب جهت رشد و توسعه.

2-   تغذیه مستمر و پیوسته سیستم اطلاعاتی از جمله برگزاری دوره های آموزشی.

3-   تقویت و ایجاد دروس و مطالعات دانشگاهی.

4-   حمایت از تألیف کتاب و انتشاراتی که اطلاعات مورد نیاز مردم.

5-   انجام مطالعات تطبیقی در ارتباط با رسانه ها.

6-   ایجاد مراکز خاص، مثلاً مرکز خدمات مشاوره ای.

7-   شناسایی و توسعه روش هایی که منجربه خودکفایی گردد.

8-   شناسایی و بسیج منابع مالی با ماهیت داوطلبانه غیردولتی یا نیمه دولتی جهت کمک.

9-   توانمندسازی مدیریت محله و جلب مشارکت های مردمی.

10-           جذب سازمان های مدنی و تأمین چارچوب حقوقی و قانونی آنها.

11-           ایجاد معافیت های مالیاتی.

12-           رهبری مبتنی بر شیوه های مردم سالاری.

13-           افزایش انعطاف پذیری نهادهای دولتی مانند تشکیلات شهرداری.

شیوه های اطلاع رسانی-استاد قلیزاده

(فصل اول-مفهوم اطلاع رسانی)

استاد: قلیزاده

1 -   اطلاعات را از نظر لغوی و اصطلاحی تعریف کنید؟

اطلاعات از نظر لغوی جمع اطلاع ، به معنی آگاهی یافتن ، واقف شدن بر کاری و آگاه گردیدن به کار میرود.

است. - اصل این  کلمه ریشه لاتین ( Formation،Forma)

ولی متخصصان دیگر حوزه ها این مفهوم را در ارتباط با حوزه ی تخصصی خود تعیین کردند .مثال : اطلاعات در روانشناسی به منزله متغیری است که با برداشت حسی ، ادراک یا دیگر فرآیند های روانشناسی سرو کار دارد.

2- تعریف جانسون از اطلاعات چیست ؟

اطلاعات به معنای بینش و آگاهی است که به کسی داده میشود و نشان دهنده عمل گفتن چیزی به کسی است که احتمالآ از محتوا ی پیام غافل بوده است.

3- سه معنی مختلف واژه اطلاعات از نظر باکلند را شرح دهید ؟

الف ) اطلاعات به عنوان یک فرآیند : آنچه که یک فرد می داند هنگامی که او از آن آگاه میشود تغییر میکند.اطلاعات یعنی «عمل آگاه کردن».

ب)اطلاعات به عنوان دانش: دانش انتقال یافته درباره ی واقعیت ، موضوع یا رویدادی خاص.

ج) اطلاعات به عنوان شیء : واژاه اطلاعات برای چیزهایی از قبیل داده ها (دیتا ) ، مدارک و اسنادی استفاده میشود که به آنها به عنوان اطلاعات ارجاع داده میشود چرا که این اسناد اطلاع دهنده تلقی میشوند.

4- اطلاعات را مطابق با واژه نامه«آ،ال، آ »    تعریف کنید؟

تمامی ایده ها ،واقعیت ها و کارهای خلاقانه ذهن که بصورت رسمی و غیر رسمی و به هر حالتی ثبت ، منتشر یا توزیع گردیده است که ممکن است بصورت مستند و غیر مستند باشد .

5- اطلاعات از دیدگاه نظری و از دیدگاه علم فناوری اطلاعات تعریف کنید؟

- از دیدگاه نظری: اطلاعات به هر نوع داده جمع آوری شده با استفاده از روشهایی مانند مطالعه ،مشاهده ، شایعه و ...

- از دیدگاه علم فناوری اطلاعات: اطلاعات داده جمع آوری شده ، ذخیره شده ، بازیابی شده ، پردازش شده و ارائه شده که اعتنبار ،کیفیت و ارزش اطلاعات مورد توجه است.

6- سواد اطلاعاتی چیست ؟ مصادیق آن را در چند مورد برشمارید؟

سواد اطلاعاتی قدرت دسترسی به اطلاعات با ارزش- آگاهی از چگونگی سازماندهی دانش- اطلاعات و روشهای مختلف جستجو-

توان تشخیص موثرترین اطلاعات برای حل مشکلات و تصمیم گیری ها است-

مصادیق سواد اطلاعاتی شامل: قدرت دسترسی فرد به اطلاعات ، چگونگی ساماندهی آنها –نحوه ی جستجوی بهتر و کاربردی تر

7-ضرورت دستیابی به اطلاعات را توضیح دهید؟

مهمترین نیازهای انسان به عنوان یک ارگانیسم زنده و پیچیده  نیازهای اطلاعاتی  است  که  حول  دو محور اصلی ،  اطلاعات  در باره ی خود و اطلاعات درباره محیط پیرامون . انطباق انسان با محیط ضامن بقا و حیات است در مقابله تغییرات مداوم ،بدون دسترسی به اطلاعات ممکن نیست.مغز انسان برترین عضو بدن است که وظیفه تطبیق رفتاری با محیط را بعهده دارد.برمبنای اطلاعات موجود و داده های دریافتی ازمحیط پیرامون فعالیت میکند. هرچه این تغییرات سریعتر باشد نیازبه اطلاعات هم بیشترمیشود.که از دو را این نیاز برطرف میگردد یکی جستجوی اطلاعات مورد نیاز از طریق دانش اندوخته بشری و دیگری تولید اطلاعات از طریق فعالیتهای  علمی

8-اطلاع رسانی چیست ؟

تعریف اول: یکی از حوزههای بزرگ بشری که به اطلاعات ، اشاعه و کاربرد آن مربوط میشود

تعریف دوم : دانشی که به بررسی خصوصیات و رفتار اطلاعات ،نیروهای حاکم برجریان و شیوه ی پردازش اطلاعات برای دسترس پذیری و قابلیت استفاده بهینه اطلاعات میپردازد.

9-اهمیت اطلاع رسانی در امور فرهنگی را تشریح کنید؟

توسعه یک کشور نه تنها صرفآ جنبه ی اقتصادی ندارد بلکه در کنار توسعه ی فرهنگی آن منطقه معنی پیدامیکند و تکمیل میشود.فرهنگ وظیفه ساختاری کردن جوامع را بر دوش دارد ،وظیفه ای که شروط اساسی توسعه یک کشور است.فرهنگ بیان کننده و تآیید کننده هویتها ،تفاوتها و در نتیجه عامل پویایی است که متناسب با شرایط جامعه پیشرفتها و افقهای جدید را پیش روی فرآیند توسعه قرار میدهد. وابستگی فرهنگی بیشتر از وابستگی اقتصادی ،از خود بیگانگی را به دنبال دارد .توسعه واقعی بدون توجه به بعد فرهنگی و در نتیجه بدون احترام به هویت فرهنگی ملت ها تحقق نخواهد یافت.ماننداطلاع رسانی در مورد  کمک به کودکان فقیر و گرسنه که  محدود جغرافیایی یک کشور نیست بلکه  بصورت گروههای خودجوش مردمی است این حرکت، فرهنگی و انسان دوستانه است.

10-اطلاع رسانی در حوزه ی بهداشت فردی و جمعی را به عنوان یکی از موارد اطلاع رسانی فرهنگی توضیح دهید ؟

رعایت بهداشت فردی و جمعی مصداق توسعه فرهنگی یک کشور است .این امر با اطلاع رسانی دقیق ،کامل و به موقع رسانه های جمعی یک کشور در کنار سیاستگذاری به موقع و دقت نظر مسئولین آن جامعه محقق میشود.جامعه توسعه یافته در ابتدا باید انسانهای سالم داشته باشند. مثال: در صورت شیوع یک بیماری(وبا) ابتدا آگاهی و اطلاع رسانی اهمیت دارد تا نسبت به پیشگیری شیوع آن بیماری  اقدام نمود.بنابراین سلامت فردی و جمعی یکی از مواردی است که اطلاع رسانی در آن ضرورت دارد.

نمونه سوالات درس شیوه های اطلاع رسانی(فصل دوم-قالبهای پیام)

1-خبر چیست ؟

خبر گزارشی بی طرفانه ، دقیق و در عین حال صحیح و عینی از یک رویداد مفروض است.

2-ارزشهای خبری را نام ببرید و هریک را توضیح دهید؟(هفت مورد)

1-    در برگیری:رویدادی که در زمان حال یا آینده بر روی افراد زیادی از جامعه تآثیر بگذارد  . ممکن است زیان مادی و معنوی ،مستقیم و غیر مستقیم بر روی افراد جامعه داشته باشد.در مورد مخاطبان یک رسانه نسبی است.مانند (تعویض شناسنامه کلیه اتباع کشور ، اثر و فراگیری ارزش خبری برعموم مردم است).

2-    شهرت : اشخاص حقیقی و حقوقی و حتی برخی از اشیاء به خاطر معروف بودن و یا فعالیتهایشان در جامعه ملی و فراملی شناخته میشوند ، ارزش خبری دارند.مانند (ریاست جمهور به آلمان میرود).

3-    برخوردها، اختلاف ها ،درگیری ها، منازعه ها: این رویدادها حاوی برخورد میان افراد ،گروهها ،ملت ها یا حیوانات در طبیعت است. ممکن است درگیری فیزیکی و یا ایدئولوژیکی باشد .مانند سرقت ،قتل ، جنگ و ...

4-    استثناها ، شگفتی ها : رویدادهای غیر عادی و نادر که بر خلاف پیش بینی یا انتظار اتفاق می افتد.مانند سرقت غیر عادی است ولی عجیب نیست ولیامکان دارد  نحوه ی سرقت عجیب باشد.

5-    بزرگی و فراوانی تعداد و مقدار: رویداد خبری که ارزش آن به اعداد و آمار مربوط است.مانند بروز سیل و میزان خسارتهای جانی و مالی ، هرچه این میزان بیشتر باشد ارزش خبری آن بیشتر است.

6-    مجاورت :  رویدادی که برای یک نفر خبر و برای دیگری خبر نباشدمانند رویدادی که برای اهالی یک شهر اتفاق افتاده باشد(معرفی کاندیدهای شورای شهر) برای شهر دیگر ارزش خبری یکسانی ندارد.مجاورت میتواند به دروصورت جغرافیایی و معنوی(دانشمند ایرانی در فرانسه مرد علمی سال شد) برای مخاطبان ارزش خبری داشته  باشد.

7-    زمان یا تازگی رویداد: رویدادی که امروز اتقاق فتاده است اگر امروز گزارش شود ارزش خبری ویژه ای دارد و اگر همان روز گزارش نشود از جنبه ی کار روزنامه نگاری به تاریخ پیوسته است. از نظر انتقال پیام خبری اگر خبر به موقه منتشر نشود ، خواننده خبر را منابع دیگر دریافت میکنند بهمین لحاظ رسانه ها همواره در حال رقابت با یکدیگرند.مانند (شروع بیماری وبا در کشور-دارای ارزش خبری به لحاظ زمان و یا بیماری وبا در سال گذشته کشور –ارزش خبری به لحاظ زمان ندارد یا کاسته شده است).

3-عناصر خبر را برشمارید و توضیح دهید؟

که ؟ - کجا ؟ - کی ؟ - چه ؟ - چرا ؟ ، چگونه ؟

* که ؟ (روزنامه نگار باید بداند که چه کسی ، چه کسانی و یا چه چیزی در پیدایش رویداد دخالت داشته )عنصر« که » در بحث ارزش خبری «شهرت» گفته میشود.

* کجا ؟ ( عنصر «کجا» محل وقوع رویداد را مشخص میکند .

* کی ؟ ( عنصر زمان یکی از عناصر خبری وقوع رویداد است که خواننده باید از آن آگاهی داشته باشد.

* چه ؟ ( عنصر « چه » به ماهیت و فعلیت رویداد مربوط میشود . خواه فعلی انجام شده باشد یا نشده . امکان دارد یک خبر چند عنصر «چه » داشته باشد ،خبرنگار باید تشخیص دهد کدام  مطلب  یک رویداد از اهمیت بیشتری برخوردار است که این انتخاب به خط و مشیء  رسانه مربوط میشود).

*چرا ؟  چگونه ؟ ( عنصر «چرا» علت بوجود آمدن رویداد است و «چگونه » نحوه ی چگونگی و طریقه ی وقوع رویداد رابیان میکند.این دو عنصر جنبه های تحلیلی و توصیفی رویداد ها را تبیین میکنند.

4- لید راتعریف کنید ؟

پاراگراف یا بند اول خبر را در تنظیم خبر به سبک هرم وارونه لید گویند. در زبان انگلیسی به معنی هدایت و راهنمایی است. لید خبری معمولآ یک یا دو جمله است که خواننده را ترغیب به خواندن متن خبر میکند.

5- انواع لید را نام ببرید و هر یک را توضیح دهید ؟

1-    لید سوالی یا استفهامی : با یک پرسشی که جذابیت ،گیرایی و کنجکاوی داشته باشد آغاز و دانستن پاسخ خبر آن را در مخاطب ایجاد و اورا به شوق خواندن خبر بکشاند.

2-    لید نقلی : نقل کردن مهمترین قسمت از گفته های اشخاص (شهرت) در پاراگراف اول خبر ، لید را نقلی میسازد.

3-    لید تاریخی : ضمن یادآوری سابقه ی رویداد یا ذکر تاریخچه که به حادثه کنونی منتهی شده ، میتوان علاقه مندی مخاطبان را تحریک کند.

4-    لید تشریحی و تحلیلی :  پر استفاده ترین  لید در خبرهای عمدتآ سیاسی و اقتصادی و گزارشهای خبری است . روزنامه نگار با بهره گیری از آگاهیها و رویدادهای خبری متصل به هم و از مجموع آنها میتواند به تحلیلی مبنی بر واقعیت دست یابد .و به مخاطب ارائه دهد.

5-    لید توصیفی : تصویر سازی با استفاده از واژگان وصفی به منظور القای زیباییها و تحریک احساسات .(توصیف زیبای طبیعت یک روستا)

6-    لید ضرب المثل (تمثیلی) : شروع این لیدها با ضرب المثل و بیانگر موضوع رویدا است . ضرب المثل باید با نوع رویداد هماهنگی  داشته باشد و در واقع مصداق رویداد باشد.

7-    لید فهرستی : در برخی از رویدادها نکات مهم مثل هم از نظر ارزشهای خبری مانند فراگیری وجود دارد که به صورت فهرست شده میتوان در لید قرار داد.

8-    لید قیاسی ( مقایسه ای ) : اختلاف  و یا تشابه بین دو رویداد و یا مقایسه دو وضعیت با هم

9-    لید ساده (مستقیم ) و لید عمقی : اینگونه لیدها چون لیدهای پاسخ دهنده به عناصر  خبر هستند ،ساده و مستقیم به مهمترین قسمت خبر میپردازند با این تفاوت که در لید عمقی اطلاعات بیشتری درباره رویداد ذکر میشود و طولاتی تر از لید ساده لست .

10-                        لید فشرده (متراکم ) و لید چند خبری : لید فشرده  و چند خبری از جهت تراکم اخبار به هم شبیهند اما  این اختلاف که در لید فشرده تراکم اطلاعات یک رویداد با آگاهی های تقریبآ همطراز اهمیت نگارش میشود ولی لید چند خبری معمولآ برای خبرهای تلفیقی یا گزارشهای خبری نوشته میشود.

11-                        لید غیر متعارف : بطور دقیق به نوع خبر ،  ذوق و خلاقیت  خبرنگار بستگیدارد .این لید  در نگارش خبرهای حوادث ،ورزشی و هنری مورد استفاد ه بیشتری دارد.

6- تنظیم خبر به سبک هرم وارونه به چه صورت است ؟ شرح دهید؟

یکی از کاراترین روش انتقال اطلاعات است چکیده و یا مهمترین مطلب رویداد ، در انتهای خبر و کم ارزش ترین مطلب در انتها قرار میگیردو هر قسمت بسته به میزان اهمیت آنها از بالا به پایین تنظیم میشود                                                                     

7-تنظیم خبر به سبک تاریخی را توضیح دهید ؟

مطالب به ترتیب زمان وقوع یا به ترتیبی که اتفاق افتاده تنظیم میشود.استفاده از این سبک به نوع مطبوعات اعم از روزنامه ،مجله و نوع رویداد و شناخت از مخاطبان هر رسانه ی خبری دارد. بطور کلی نگارش خبر در سبک تاریخی با یک مقدمه کلی شروع میشود که زمینه ها و موارد کلی مطلب خبری را مطرح میسازد.

8- تنظیم خبر به سبک تاریخی همراه با لید را توضیح دهید ؟

برای نگارش مطالب خبری ترکیبی از سبک هرم وارونه و تاریخی استفاده میشود. در تهیه خبر ابتدا چکیده مهمترین مطلب بصورت «لید» در پاراگراف اول خبر قرار میگیرد ،سپس رویداد به آن صورتی که اتفاق افتاده با توجه به زمان وقوع رویداد ، مثل سبک تاریخی شره داده میشود. مخاطبانی که به اخبار و گزارشات و ماجراهای پشت پرده خبرفوق علاقه دارند ، با دنبال نمودن و دانستن وقایع شرح کامل آن خرسند میشوند. به اینگونه اخبار تفصیلی مثل مطالعه یک داستان مینگرند. این سبک میتواند در تنظیم حوادث و یا رویدادهای مشابه مورد استفاده قرارگیرد.                                                    

                                                                                                                             
 

9-کاستی ها و مزایای سبک هرم وارونه را برشمرید ؟

مزایا :

- در لید چکیده مهمترین مطلب ارائه میشود.

- مخاطب زمان کمتری برای دریافت مطلب لازم دارد.

- مخاطب را خسته نمیکند.

- ارضا نمودن حس کنجکاوی مخاطب از نظرتسریع در نیاز خبری .

- متن خبر بر پایه ارزش خبر تنظیم میشود.

- مخاطب را ترغیب به خواندن خبر مینماید.

- از لحاظ تصحیح ،تیتر نویسی و صفحه آرایی کار را ساده میکند.

کاستی ها :

- از آنجا که در  لید چکیده مطلب بیان میشود و اطلاعات مهم جدیدی به مخاطب عرضه نمیشود احتمال دارد خواننده از پیگیری و خواندن بقیه مطلب باز دارد.

- در مورد خبرهای طولانی ،آنچه در لید گفته میشود ، دوباره در متن خبر هم تکرار میشود.

- اعمال نظر خبرنگار در برجسته کردن مطالب .

- بعضی مواقع توسط سردبیر برخی از اطلاعات متن خبر، خلاصه یا حذف میشود.

10-کاستی ها و مزایای سبک تاریخی را برشمرید؟

مزایای سبک تاریخی:الف ) مطلب کاملتر بیان میشود.ب ) اعمال نظر خبرنگار در برجستهگی مطلب کمتر است.

کاستی ها ی سبک تاریخی:الف) زمان بیشتری جهت دریافت مهمترین مطلب لازم است . ب)خواننده را احتمالآ خسته میکند. ج )ترغیب خواننده به خواندن خبر با توجه به حوصله و وقت و سواد مشکل است.د) از لحاظ تصحیح ،تیتر نویسی و صفحه آرایی کار را مشکل میکند.

نمونه سوالات درس شیوه های اطلاع رسانی(فصل دوم بخش 2 تیتر)

1-تیتر چیست ؟

تیتر یکی از مهمترین عناصر خبرکه در ابتدای هر خبر و بالای متن خبری قرار میگیرد. بیانگر خلاصه خبر به شکل وزین و آراسته. هدایتگر خواننده بسوی خبر. جمله و عبارتی که به خبر هویت می دهد.

2- ویژگیهای تیتر را برشمارید؟

*بیان پیام خبری بطور خلاصه و فشرده.

*ایجاد علاقه خواندن لید و متن خبر و خرید نشریه و یا روزنامه.

*تعیین اهمیت و ارزشیابی مطالب مختلف.

*تفکیک مطالب مختلف از یکدیگر.

*کمک به زیبایی صفحه های خبری.

3-قاعده تیترنویسی را در شش مورد برشمارید؟

1- تیتر معمولآ پس از تنظیم خبر نوشته میشود.

2-تیتر باید در حد ممکن با مطالب لید خبر هماهنگ باشد.

3-در نوشتن تیتر باید از واژه ها ی آشنا و رسا استفادهکرد.

4-تیتر باید روشن ،دقیق و بدون ابهام باشد.

5-تیتر باید فعل داشته باشد.

6- از نوشتن تیتر با فعل منفی باید اجتناب کرد.

4-تیتر کلی و تیتر مشخص را در یک مثال توضیح دهید؟

تیتر مشخص تیتری است که باید دقیق و بدون ابهام باشد و پیام خبری را به روشنی بیان کند.

تیترهای کلی غیر مشخص که بدون استفاده از فعل نوشته میشود،پیام خبری را بطور ناقص بیان میکند. برای مطلب خبری باید از نگارش تیترهای کلی و غیر مشخص خود داری کرد و پیام بصورت صریح نوشته شود.مثال

(کنگره بین المللی بزگداشت فردوسی در ایران ) این تیتر مبهم زمان را مشخص نمیکند.

اگر زمان به تیتر اضافه گردد (کنگره بین المللی بزگداشت فردوسی فردا در تهران).

اما تا فعل به آن اضافه نکنیم از ابهام خارج نخواهد شد(کنگره بین المللی بزگداشت فردوسی فردا درتهران برگزارمیشود).

5-اجزای تیتر را نام ببرید و هر یک را توضیح دهید ؟ (پنج مورد)

تیتر اصلی- روتیتر- زیرتیتر- خلاصه تیتر- میان تیتر

1- تیتر اصلی: بیان کننده مهمترین مطلب خبر،با حروف درشتر نسبت به تیترهای فرعی نوشته میشود،در انتهای تیتر اصلی نقطه گذاشته نمیشودولی داخل جمله ازسایر نشانه ها استفاده میشود.

2- روتیتر: تیتری که در بالای تیتر اصلی قرار میگیرد و با حروف کوچکتر نوشته میشود. مقدمه یا مو خره تیتر اصلی مستقل است.

3-زیر تیتر : بعد از تیتر اصلی و با حروف کوچکتر نوشته میشود. مطلب زیر تیتر میتواند مکمل تیتر اصلی و روتیتر و یا مستقل از انها باشدو باز هم به هر حال تیتر اصلی باید بدون زیر تیتر مفهوم و معنای مستقل و کامل داشته باشد.

4-خلاصه تیتر( سوتیتر):ستاره یا نقطه درشت در ابتدای جمله . در خبرهای طولانی یا مطلبی نظیر گزارش ،مصاحبه و یا مقالات طولانیبعنوان یک عامل متنوع در صفحه آرایی و زیبایی صفحه باشد تا چشم خواننده در لابلای حروف زیر متن خسته نشود. در چنین مواقعی سوتیترها در داخل کادر یا بدون کادر ، یک یا چند ستون را قطع میکند.

5-میان تیتر: کلمه یا یک عبارت کوتاه در میان خبرهای طولانی وخبرهای تلفیقی  برای تفکیک مطلب مختلف یک خبر . استفاده از میان تیتر در خبرهای طولانی ضروری است برای سهولت خواننده. اندازه حروف باید از حروف متن درشتر باشد تا بطور مشخص با نگاهی به ستون خبرها به چشم آید.

6-فرق سوتیتر و زیر تیتر چیست؟

سوتیتر ها حول متن و زیر تیتر ها حول محور تیتر میچرخند.

7- انواع تیتر را برشمارید و هر یک را توضیح دهید؟(پنج مورد)

1- تیترهای استنباطی : هدف این نوع تیترها نقل قول غیر مستقیم ،برداشت و مفهوم کلی از یک سخنرانی یا مصاحبه است.چکیدهای از اخبار یا گزارشهای خبری است.بینش تیتر نویس ،مشی روزنامه یا مجله خیری است

2- تیترهای اقناعی : با هدفهای مشخصی نوشته میشوند.هدایت یا تهییج کننده افکار عمومی هستند.

3- تیتر با فعل منفی : هنگامی که وقوع نیافتن فعلی ،خود رویداد خبر محسوب میشود . در چنین وضعیتی میتوان از فعل منفی بهره گرفت که به قدرت و مهارت تیتر نویس بستگی دارد.

4- تیتر های سوالی : به طورمعمول نباید تیتر را سوالی نوشت . بینش تیتر نویس و احاطه بر رویداد ها به وی کمک میکند که بتواند تیتر سوالی را با نگاه به آینده و به نوعی پاسخ به پرسش بنویسد.و خواننده با خواندن تیتر سوالی درواقع از پاسخ تیتر هم مطلع میشود.

5- تیترهای غیر متعارف خبری : بطور استثناء و با تآکید بر استفاده از واژه های تمثیلی و استعاره ای در مورد برخی از اخبار و گزارشهای خبری نوشته میشود. از این تیتر ها میتوان در خبرهای هنری ، فرهنگی ، حوادث ، مسائل اجتماعی ، و به ندرت سیاسی و انتقادی بهره برد.

نمونه سوالات درس شیوه های اطلاع رسانی(فصل سوم-گزارش نویسی)

1- گزارش چیست ؟

بیان توصیفی ،تشریحی ، تصویری یک رویداد ،واقعه یا موضوع اجتماعی .

2-مراحل تهیه یک گزارش را نام ببرید ؟

1-    انتخاب موضوع : این کار در مطبوعات و مجلات بطور معمول به وسیله دبیر سرویس ، سر دبیر یا به پیشنهاد گزارشگران و تآیید موضوع توسط آنها صورت میگیرد.

2-    مطالعه مقدماتی درباره موضوع : اولین کار گزارشگر بعد از نهایی شدن موضوع .

3-    گفتگو با مردم : بخش مهمی در گزارش های تحقیقی ،اجتماعی و بسیاری از گزارش های خبری است.

4-    نظر خواهی از کارشناسان : گزارشگر با کارشناسان و صاحب نظران در زمینه مسائل مورد نظر گفتگو  و نظرات آنان را جویا میشود.

5-    گفتگو با مسئولان : گزارشگر با استفاده از مطالعات مقدماتی ، گفتگو با مردم و کارشناسان و مشاهدات عینی خود با مسئولان مربوطه حوزه مورد نظر گزارش گفتگو میکند.

6-    مشاهدات و تجربه های گزارشگر: گزارشگر به اقتضای شغل و حرفه ،مسئولیت اجتماعی خود باید از مطالعات و تجربیات گذشته و حال در آماده سازی گزارش استفاده نماید که این یک عامل مهم و تعیین کننده عمل است.

3- تفاوت لید با مقدمه را توضیح دهید ؟

*مقدمه حاوی زمینه چینی برای رساندن مخاطب به اصل مطلب در جمله ها و بندهای بعدی است در حالیکه لید از اوج مطلب شروع میشود.

*مقدمه نویسی از دامنه به سوی قله رفتن است و لید از قله به دامنه نگاه کردن است.

*مقدمه اغلب نوعی تعارف و تبلیغ با هدف تعالی دادن فکر نوشته میشود. ولی لید حساس ترین و داغ ترین بخش گزارش.

4-انواع لید در گزارش را نام ببرید و هر یک را توضیح دهید ؟

1-    لید خبری: گزارش خبری به روش توصیفی بیان شده و با سایر عناصر از جمله علل و چگونگی تهیه گزارش یا کشفیات جدید دیگر تلفیق و ترکیب میشوند.

2-    لید نقلی : حاوی یک یا چند جمله کوتاه نقل قول از شخص یا اشخاص باشد.

3-    لید توصیفی:عناصر توصیفی در گزارش  جنبه غالب دارند و سایر عناصر کمرنگ ترهستند.

4-    لید استقرایی : گزارشگر با تمرکز بر توصیف و بیان صحنه ها،نمونه ها ،نقل قول ها، شواهد یا رویداد خاص با تکیه بر مسائل جزئی و نگارش درست تدریجآ به ارائه تصویر کلی موضوع و مطلب مورد نظر میپردازد.

5-    لید قیاسی :گزارشگر اول یک تصویر کلی و تا حدودی جامع از موضوع بصورت هنرمندانه ارائه و از دل این موضوع به مسائل جزئی تر میپردازد تا خواننده را وارد موضوع کندو با شواهد و ....آشنا نماید.

5-انواع گزارش را نام ببرید و هر یک را توضیح دهید؟

1-    گزارش خبری : گزارش از رویداد و حادثه ،سخنرانی ها و ... . گزارش درباره خبری که اتفاق افتاده با در شرف وقوع است یا در آینده خواهد افتاد.

2-    گزارش تحقیقی یا اجتماعی : گزارش در مورد مسائل ، مشکلات و واقعیتهای مختلف اجتماعی است و انتخاب موضوع ،جامعه و مسائل مردم با شرایط خاص زمان و مکان و نیازهای عمومی میباشد..

3-    گزارش از محل (مونوگرافی) : گزارش در مورد معرفی یک محل یا منطقه ، ویژگیهای اقلیمی و جغرافیایی ، فرهنگ و سنن ،آداب و رسوم ، نحوه زندگی مردم و نکات برجسته در منطقه ،گذشته و حال ،تاریخچه ،ارتباط و پیوند آنه با هم تهیه میشود.

4-    گزارش از شخص : گزارش در مورد توصیف ویژگیها ،شخصیت ،آثار ،اعتقادات و عملکرد یک شخص که برای خواننده جذاب است.

5-    گزارش سفر (سفرنامه ) : گزارش حول حوش رویدادها ،تحرک ها ،گفتگوها و مشاهدات شخصی گزارشگر دور میزند و نقش حضور فیزیکی محل مورد نظر نسبت به رویداهای آن کمتر است.

6-    گزارش علمی – تخصصی : در دو حالت گزارش تهیه میشود حالت اول گزارش برای نشریه علمی-تخصصی و استفاده از اصطلاحات و واژهای علمی و تخصصی و برای مخاطبی که سطح متوسطی از دانش و اطلاعات مربوطه دارد تهیه میشود.  در حالت دوم گزارش ها برای نشریه های عمومی یا صفحه های علمی نشریه های غیر تخصصی به زبان ساده تر برای اکثر خوانندگان آن نشریه تهیه میشود.

7-    گزارش مصور : جایی که تصویر جای واژها قرارمیگیرد گزارش مصور شکل میگیرد. عکس در آن رکن اصلی داردو با شرح عکس نویسی و صفحه آرایی تکمیل میشود.

6-سبک های ترتیبی ،تشریحی و توصیفی و هرم وارونه در گزارش نویسی را توضیح دهید ؟

الف )  سبک ترتیبی(تاریخی) : از این سبک به دو حالت میتوان استفاده کرد سبک اول گزارش از لحظه یا نقطه ای حادثه اتفاق افتاده یا گزارشگر در جریان قرارگرفته یا تحقیق خود را از انجا شروع کرده آغاز و به ترتیب زمان رویداد یا موضوع پیش میرود. سبک دوم گزارشگر مقطعی از موضوع را انتخاب میکند که برای مخاطب جذاب باشد.نه الزامآاز ابتدا 

ب ) سبک تشریحی یا توصیفی :شروع گزارش حاوی عناصر مهم اعم از خبری و غیر خبری به روش توصیفی است

ج ) سبک هرم وارونه : ابتدا خلاصه ی از نتایج ،اخبار یا مشاهدات  گزارش و نتایج آورده میشود  سپس توضیح کوتاه علل و چگونگی بصورت هنرمندانه گزارش و به دنبال آن تشریح و توصیف عناصرگزارش  توسط گزارشگر ضروریست تا خواننده بتواند به گزارشگر اعتماد کند و آن اطلاعات و تجربیات را به عنوان بخشی از مشاهدات شخصی ازآن خود نماید.

نمونه سوالات درس شیوه های اطلاع رسانی(فصل چهارم- شیوه های اطلاع رسانی فرهنگی-بخش اول کتابخانه)

1-کتابخانه را تعریف کنید ؟

تعریف از نظر فیزیکی : مکانی برای حفظ و نگهداری آثار مکتوب و غیر مکتوب طی تاریخ تمدن بشری.

تعریف از نظر کاربردی و اجتماعی: کتابخانه نهادی اجتماعی است که ساز و کار اصلی ذخیره سازی ،حفاظت و اشاعه دانش و اطلاعات را فراهم میکند.

2- اصول مدیریت کتابخانه را نام برده و هریک را توضیح دهید؟

1-    برنامه ریزی : از وظایف اصلی مدیریت است. در گسترش کتابخانه نقش محوری دارد و شناخت اهداف سازمانی-شناخت وضع موجود –بررسی نیازها – تعیین اولویت ها و انتخاب خط و مشی که در نهایت سبب رسیدن به اهداف مورد نظر خواهد شد.

2-    بودجه بندی : برآورد و تآمین اعتبار مالی

3-    رهبری و تصمیم گیری : انتخاب بهترین راهها حهت رسدن به اهداف.

4-    سازماندهی : پیشبرد مطلوب کتابخانه به سازماندهی منظم نیاز دارد و وظایف بر پایه ی نمودارسازمانی تععین میشود.

5-    هدایت : ارتباط موثر با افراد و درک انگیزه های رفتاری(هدایت مدیریت کتابخانه ای).

6-    نظارت : به معنای ارزیابی چگونگی انجام کار(بر پایه  کمیت – کیفیت – زمان صرف شده – هزینه ) در یک کتابخانه

7-    هماهنگی : یکی ازهدفهای مدیریتی است یعنی زمانی که هماهنگی لازم بین فعالیت های یک کتبخانه به وجود آید.با توجه به اجرای درست وظایف

8-    گزارش : تهیه گزارش کمک میکند که فرد یا افراد مسئول از اوضاع کار باخبر باشند و سبب ایجاد ارتباط و شناخت میان بخشهای مختلف کتابخانه و مردم شود.

3- هدف مدیریت در کتابخانه های آموزشگاهی چیست ؟

* تشویق به خواندن کتاب

*ایجاد عادت مطالعه و تقویت فکر

*برانگیختن حس کنجکاوی دانش آموزان.

4-دو اصل مهم کتابداری را نام برده و توضیح دهید؟

* گزینش منبع : یکی از اصول کتابداری و اطلاع رسانی اصل انتخاب و گزینش منابع است. همه چیز را با توجه به فرصت کم نمیتوان جمع آوری کرد یا دنبال نمود .هیچکس نمیتواند به همه مسائل احاطه داشته باشد ،کتابخانه ها هم همینطور لذا باید گزینش کنند به لحاظ زمان و محدودیت عمر.

* سازماندهی : یکی دیگر از اصول کتابداری و اطلاع رسانی میباشد. در گذشته سازماندهی اساس و پایه استوار کتابداری بوده است بطوری که مهمترین درس در نظام آموزشی محسوب میشد. سازماندهی در حوزه ی کتابداری امر مهمی است و بدون آن کار تنظیم اطلاعات زمین میماند و اطلاعات نامنظم و فایده و کاربردی نبود بلکه مزاحم و موجب اتلاف وقت محسوب میشد.

نمونه سوالات درس شیوه های اطلاع رسانی(فصل چهارم- شیوه های اطلاع رسانی فرهنگی-بخش دوم – روابط عمومی)

1- دو تعریف از روابط عمومی بیان کنید ؟

تعریف اول :نوعی مدیریت که هدف آن ایجاد رابطه ای دو جانبه و سازنده بین اعضای درونی و بیرونی یک سازمان است.(دکتر یحیی کمال پور)

تعریف دوم : تلاش ها و اقدامات آگاهانه ،برنامه ریزی شده و سنجیده ای برای استقرار و کسب تفاهم متقابل بین سازمان و گروههای مورد نظر.(تعریف انجمن جهانی روابط عمومی )

2-سه رکن اصلی و مشخص روابط عمومی ها را برشمارید؟

الف ) اطلاع رسانی : آگاه و باخبر نمودن مخاطبان

ب)اقناع و متقاعد سازی : متقاعد و مطمئن نودن مخاطبان

ج ) مشارکت عمومی و انسجام اجتماعی : همکاری و همیاری مخاطبان را جلب کردن

3-وظایف روابط عمومی را برشمرید و هر یک را بطور مختصر توضیح دهید ؟

1-    ارتباطات : سیاستگزاری ،گرد آوری، برنامه ریزی و اطلاع رسانی،تدارکات لازم جهت مسئولان و ارباب رجوع، اعلان مواضع سازمان ،تدوین تقویم جامع  ارتباطات سازمانی ، تهیه و تنظیم اطلاعات پایه ای سازمانی ، ایجاد ارتباط مناسب با رسانه های جمعی.

2-    امور فرهنگی و نمایشگاه ها : مشارکت در برگزاری سمینارهای تخصصی و عمومی سازمان ، پوشش تبلیغی و تدوین و اجرای  طرح جامع تبلیغاتی در ساختمانها و فضاهای عمومی سازمان در مناسبتها مختلف ، مدیرت نمایشسگاه های داخای و خارجی سازمان ، طراحی و تولید هدایای تبلیغاتی ، تهیه و تدوین و اجرای تقویم مراسم داخل سازمان ، راه اندازی و اداره ی موزه و اتاق انتظامات سازمان ، تولید و سفارش ساخت آگهی های تبلیغاتی و ... جهت سازمان

3-    انتشارات : تهیه کتب و جزوه و ...جهت معرفی سازمان ، کسب اطلاعات مربوط به سیاستها و فعالیتهای و برنامه های مناسب ، تدوین و انتشار خلاصه عملکرد سالیانه سازمان ، انتشار نشریه درون و برون سازمانی

4-    سنجش افکار : تهیه گزارشهای ادواری جهت ارائه به مدیریت سازمان ، نقد و بررسی فعالیتهای سازمانی ، سنجش افکار عمومی درون سازمانی ، طرح و اجرای نظر سنجی درون سازمانی

5-    پژوهش و برنامه ریزی : تهیه گزارش عملکرد دوره ای فعالیتهای روابط عمومی ، نو آوری و خلاقیت در حوزه ی وظایف روابط عمومی ، نظارت و ارزیابی و نتایج حاصله برنامه ها ، طراحی و ارتقای ارتباط درون سازمانی و برون سازمانی

4-اطلاعات در روابط عمومی ها چه اهمیتی دارد ؟

اطلاعات یکی از مهمترین منابع هر سازمان است . مدیران موظفند منابع سازمانی خود را یعنی (نیروی انسانی،مواد اولیه ، سرمایه ، و تجهیزات و اطلاعات )  طوری با هم ترکیب نمایند تا بهترین عملکرد را دریافت نمایند. اطلاعات در کسب و کار و مشتری مداری ،بازخورد فعالیتها سازمان موثر است تا بر اساس  آن نیازهای جامعه  را تامین نمایند.

5-انواع نشریات داخلی سازمانی را برشمرید و هدف از انتشار هر یک را توضیح دهید ؟

1-    نشریه داخلی اطلاع رسانی: نشریه ای حاوی اخبار درون سازمانی است و  بصورت روزانه یا هفتگی منتشر میشود.

2-    نشریه داخلی آموزشی : بنا به تصمیم مدیران مطالب و نشریه های آموزشی جهت آموزش کارکنان

3-    نشریه سرگرمی و رفاهی : نشریه ای جهت حفظ روحیه و شادابی جهت ساعت فراغت کارکنان بصورت معمولآهفتگی منتشر میشود.

4-    نشریه تبلیغی : نشریاتی که معرف فعالیت یا محصولات تولیدشده است تا کارکنان ضمن آگاهی، توانایی های خود را در آن سازمان افزایش دهند. انتشار این نشریات بعلت کار و کارکنان زیاد و تنوع محصول است ،از نظر کاغذ و چاپ باید بسیار باکبفیت باشد و بصورت ماهیانه منتشر میشود.

5-    نشریه های عمومی : نشریه های درون سازمانی که بیشتر محتوای آن اطلاع رسانی ، آموزشی ،سرگرمی و رفاهی است و  موضوعات بستگی به مخاطبان دارد.

6-    خبرنامه الکترونیکی : انتشار خبرنامه الکترونیکی روشی است کم هزینه برای حفظ ارتباط با مشتری و مکمل خبری برای مخاطبان و بازار یابی از طریق اینتر نت و پست الکترونیکی.

6-متداولترین نشریه های داخلی سازمانی چه نشریاتی هستند؟

نشریه های درون سازمانی که بیشتر محتوای آن اطلاع رسانی ، آموزشی ،سرگرمی و رفاهی است و  موضوعات بستگی به مخاطبان دارد.

7-بروشور چیست ؟

نوعی تبلیغات چاپی که هدف آن ترویج اطلاعات یا تبلیغ یک محصول یا خدمات است.

(نمونه یک بروشور)

* نکته «لت» چیست ؟ به هر برگ برشور که به برگ دیگر اتصال دارد

8-اصول طراحی بروشور را بیان کنید ؟

 - مستلزم شناخت اصول اساسی تبلیغات .

- نوشتن متن آگهی یا محتوای اصلی که مرتبط با طراحی و تولید بروشور.

- براساس طرح میتواند ساده ،تک رنگ و سه لتی باشد.

- رایج ترین بروشورها سه لتی و چهار لتی است.

9-بولتن را تعریف کنید ؟

در اصطلاح به معنی خبرنامه است. ولی بطور کلی بولتن یک نوع نشریه داخلی سازمانی است که بیشتر در زمینه ی خبری و اطلاع رسانی کاربرد دارد و یکی از ابزارهای روابط عمومی هر سازمانی است.

نمونه سوالات درس شیوه های اطلاع رسانی (فصل چهارم ،بخش سوم – مراسم و تجمعات)

1-کنگره را تعریف کنید و اهداف برگزاری آن را برشمرید ؟

کنگره به همایش (تجمع یا میتینگ ) چند صد تن یا هزارن نفر بعنوان نمایندگانی از یک گروه حرفه ای ،فرهنگی و مذهبی و ...گفته میشود.

غالبآ برای بحث در مورد یک موضوع خاص تشکیل میشود.

شرکت در کنگره در خصوص موضوعی توسط اعضاء یا اسپانسر انجام میگیرد.

بصورت سالیانه یا چند ساله برگزار میشود.

بیشتر کنگره های بین المللی و جهانی بصورت سالیانه برگزار میشود

غالبآ چند روز طول میکشد و دارای چندین جلسه همزمان است.

مدیریت کنگره در سه مرحله قبل از برگزاری ،حین برگزاری و بعد از برگزاری انجام میشود.

اهداف برگزاری کنگره به شرح ذیل میباشد :

1-    استفاده از اندیشه نخبگان.

2-    اطلاع رسانی و اموزش.

3-    برقراری ارتباط بین کارشناسان و متخصصان حوزه های مختلف جغرافیایی

2- مراحل برگزاری یک کنگره را توضیح دهید ؟

قبل از برگزاری : طراحی دعوت نامه ، تهیه مهر و آرم و پرچم برای گردهمایی ، تهیه وچینش و ارسال خبر به رسانه های جمعی.

حین برگزاری : تشکیل مصاحبه ها ،فیلمبرداری ،عکسبرداری،ضبط صدا – تجلیل از پیشکسوتان و اعطای لوح تقدیر.

بعد از برگزاری : تهیه و تنظیم فیلم کنگره ،ارسال یادبود ،انتشار کتاب ،چاپ متن قطعنامه و ارسال به مدعوین --  حمل و نقل خبرنگاران.

3-نمایشگاه را تعریف کنید ؟

نمایشگاه به مکانی گفته می شود که کالاها، خدمات، فن آوری، تکنیک های جدید، نوآوری ها و هنرها برای معرفی و آشنایی مردم به معرض تماشا قرار داده می شود.

4-انواع نمایشگاه ها را برحسب پوشش جغرافیایی تقسیم کنید ؟

1-    نمایشگاه های محلی

2-    نمایشگاه های منطقه ای

3-    نمایشگاه های ملی

4-    نمایشگاه های بین المللی

5-دلایل برگزاری یک نمایشگاه  چیست ؟

توسعه ارتباط مستقیم خریدارو متقاضی

ایجاد زمینه ی تبادل نظر کارشناسان در محیط نمایشگاه

امکان نظر سنجی و گرد آوری مستقیم نظرات مشتریان

امکان معرفی محصولات فرهنگی و اقتصادی

بازاریابی.

6-کنفرانس را تعریف کنید ؟

گردهمایی ها در زمینه های مختلف برنامه کار و دستور جلسه ،مذاکره ،مشاوره ،تبادل اطلاعات ،رفع مشکلات ،رهنمود و تصمیم سازی است.

7- کنفرانس صوتی یا شنیداری چگونه برگزار می شود ؟

رسانه ارتباطی صوتی جهت برقراری ارتباط فردی که از نظر جغرافیای پراکنده هستند و برای حل مسائل در یک مکالمه تلفنی شرکت میکنند. اما امکان دارد در این مکالمات بطو همزمان دو یا چند نفرهم شرکت نمایند بیشتر مورد استفاده سازمانها است.

8-کنفرانس ویدئویی چگونه برگزار می شود ؟

کنفرانس صوتی و تصویری است یعنی افرادی که در یک محل قرار دارند ضمن دیدن تصویر افرادی که در محل دیگری قرار دارند ،صدای آنها را نیز بشنوند.

9-کنفرانس کامپیوتری چگونه برگزار می شود ؟

کنفرانس کامپیوتری شبکه ای است یعنی افراد از طریق کامپیوتر بتوانند در خلال اجرای کنفرانس به مبادله اطلاعات بپردازند .نحوهی کار بیشتر شبیه پست الکترونیکی است.

10-برگزاری مراسم و تجمعات چه مزیتی دارند ؟

1-    سرعت انتقال پیام

2-    راحت و روان صحبت کردن

3-    امکان رفع تردیدها در پیام

4-    سهولت انتقال پیام

5-    امکان دریافت سریع بازخورد پیام

6-    بهره گیری از تآثیر ارتباط مستقیم

7-     استفاده از ارتباطات غیر کلامی

8-    امکان برقراری ارتباط با مخاطبان وسیعتر

نمونه سوالات درس شیوه های اطلاع رسانی(فصل پنجم-بخش اول-رسانه های نوین )

1-اهمیت رسانه را در سه مورد بیان کنید ؟

1-    رسانه های جمعی یک صنعت رو به رشد و در حال تحول میباشند.

2-    رسانه های جمعی یکی از منابع قدرت هستند.

3-    رسانه ها اغلب جایگاه بروز تحول در فرهنگ میباشند.

2-وب چیست ؟

وب مخزنی از صفحات اینترنتی که هر یک دارای آدرس مشخصی هستند و توسط آن آدرسها مسیریابی یا یافته می شوند.

3-وبلاگ را تعریف کنید؟

ترکیبی از دو کلمه webبه معنای شبکه جهانی و logبه معنای گزارش روزانه میباشد. به یادداشتهایی که توسط یک یا چند نفر به صورت روزانه ،هفتگی ،یا گاه به گاه نوشته شده و در عرصه اینتر نت قرار می گیرد.

4-مزایای وبلاگ را در پنج مورد بیان کنید؟

1-    ارتباط کاربران با مخاطبان یک یا چند نفر.

2-    هزینه استفاده از این صفحات بسیار اندک است.

3-    امکان ذخیره اطلاعات قبلی را برای کاربرفراهم میکند.

4-    امکان تبادل اطلاعات در سطح جهانی را فراهم میکند.

5-    کاربر میتواند بازخورد مطالب خود را از طریق نظرات دریافت کند .

6-    ابزارمفید در زمینه ی علمی آموزشی است.

7-    مدیریت در اطلاعات و انتشار مطالب خود .

5-عوامل روانشناختی در تهیه یک وبلاگ را توضیح دهید ؟

خود آگاهی یعنی تمایل فرد برای آگاهی از جنبه های پنهان و شخصی خود .

درونگرایی یعنی در پی کسب منفعت و درک عمیق تر از خود.

اطمینان جویی یعنی بتواند ارزشهای خود را به دیگران ثابت کند.

6-عوامل اجتماعی تهیه یک وبلاگ چیست ؟

وبلاگ نویسی رفتاری اجتماعی است که فرد از طریق آن میتواند با پست ها ،مقالات با دیگران ارتباط برقرارکند و فرصتهایی مانند اظهار نظر و بازخورد خوانندگان مطلع شود. اگر بازخورد مثبت باشسد احساس رضایت و همدلی بیشتری پیدا میکند و اگر بازخورد منفی باشد احساس انتقاد و رضایت کمتری برای ادامه وبلاگ نویسی پیدا میکند.

7-پست الکترونیک را تعریف کنید ؟

یکی از مهمترین و پراستفاده ترین خدمات شبکه ارتباطی اینترنت محسوب میشود و قابلیت ارسال و دریافت هر نوع پیام اعم از متن ،تصویر ، صوت ، و ... را به شکل الکترونیکی دارد.  

شیوه های اطلاع رسانی (فصل پنجم-بخش دوم - شبکه های اجتماعی)

1-شبکه های اجتماعی را تعریف کنید؟

شبکه های اجتماعی مجازی نسل جدیدی از وب سایت های اینترنتی که کاربران آن حول محور مشترکی بصورت مجازی دور یکدیگر جمع می شوند و جماعت های آنلاین راتشکیل می دهند.

2- تقسیم بندی شبکه های اجتماعی را به عمومی و خاص توضیح دهید؟

1- شبکه های اجتماعی عمومی : کاربران اینترنتی با انگیزه ها و اهداف مختلفی در این شبکه حضور دارندو اغلب دوستان و آشنایان آنلاین را میتوان در آنها پیدا کرد.فیس بوک ،اورکات و مای اسپیس  مهمترین شبکه های اجتماعی در دنیای اینتر نت هستند.

2-شبکه های اجتماعی خاص : این سبکه های اجتماعی حول موضوعی ویژه شکل گرفته اند و تعداد کاربرانشان نیز کمتر است.«لست اف ام» ازمعروفترین انهاست که علاقه مندان به موسیقی را گرد هم جمع کرده است.

3-اهداف شبکه های اجتماعی را برشمارید؟

1-سازماندهی انواع گروه های مجازی .

2-توسعه مشارکت های اجتماعی .

3-به اشتراک گذاشتن علاقه مندی ها .

4- ایجاد محتوا توسط اعضا.

5-تبلیغات هدفمند اینترنتی .

4-مزایای شبکه های اجتماعی را در شش مورد توضیح دهید ؟

1-انتشارسریع و آزادانه اخبار و اطلاعات .

2-افزایش قدرت تحلیل و تقویت روحیه انتقادی .

3-امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد و سایر جوامع و فرهنگ ها.

4-شکل گیری و تقویت خرد جمعی.

5-امکان بیان ایده ها بصورت آزادانه و آشنایی با ایده ها ،افکار و سلایق دیگران.

6-کارکرد تبلیغی و محتوایی.

7- ارتباط مستمر با دوستان و آشنایان.

8-تبلیغ و توسعه ارزشهای انسانی و اخلاقی در عرصه جهانی.

9-یکپارچه سازی بسیاری از امکانات اینترنتی و وبی.

10-توسعه مشارکت های مفید اجتماعی.

11-افزایش سرعت در فرایند اموزش و ایجاد ارتباط شبانه روزی بین استاد و شاگرد.

12-افزایش اعتماد ،صمیمیت و صداقت در فضای سایبر.

5-وب 1 و وب 2 را تعریف کنید ؟

وب 1 : اشاره به اینترنت در زمانی دارد که کاربران نقش کمتری در دنیای مجازی داشتند و درصد کمی برای فعال بودن و تولید محتوا و دریافت بازخورد داشتند و اغلب فرایند ارتباطی یک سویه از جانب رسانه به مخاطب بود.

وب 2 : وب سایتهای تعاملی که فعالیتشان بر مبنای حضور  کاربران پیش می رفت . کاربران فعال تر ، تولید محتوا و بازخورد دریافت میکنند.شبکه های اجتماعی یکی از این وب سایت هاست.